گروه بین‌الملل: ترامپ ثابت کرد با هیچ‌کس شوخی ندارد و در عین حال با زدن عجیب‌ترین امضایی که تا کنون یک رئیس‌جمهور ایالات متحده زده است بر پای حکم خروج آمریکا از بزرگ‌ترین پیمان اقتصادی جهان، ثابت شد مرثیه سقوط آزاد آمریکا توسط مخالفانش یک شوخی نیست.
نیویورک‌تایمز، قطب مطبوعاتی ینگه دنیا با سابقه افشای بزرگ‌ترین رسوایی‌های سیاسی واشنگتن، پیشاهنگ مرثیه‌خوانان بود و در سرمقاله روز دوشنبه خود نوشت: «ترامپ اولین شلیک جنگ تجاری خود را انجام داد و برای صاحبان تجارت کشورهای خارجی خط و نشان کشید، غافل از آنکه متضرر اصلی این سیاست، میلیون‌ها آمریکایی خواهند بود».
شگفتا رئیس‌جمهوری که روز دوشنبه حکم خروج آمریکا را از پیمان همکاری تجاری دوسوی اقیانوس آرام موسوم به ترانس پاسیفیک (تی‌پی‌پی) امضا کرد و اینگونه آینده اقتصاد جهان را رسما به چین سپرد، خود یک تاجر از طبقه یک درصدی سرمایه‌داری آمریکا و مدعی احیای رویای آمریکایی است. اگرچه او همانطور که در کارزار انتخاباتی‌اش قول داده بود عمل کرد اما همانطور هم که پیش‌بینی می‌شد بویی از سیاست و جنگ نبرده بود. در نتیجه نخستین شلیک ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری‌اش که تنها 4 روز از آن می‌گذشت، به نشانه آغاز جنگ اقتصادی با چین و هر رقیب دیگری مستقیما به پای خود عمو سام اصابت کرد؛ اگرچه زودتر از او فعلا فریاد مکزیک، ژاپن و استرالیا،
3 اقتصاد بزرگ پیمان «تی‌پی‌پی» درآمده است که با بیرون کشیدن عمو سام از آن بلاتکلیف مانده‌اند. در این بین کانادا این بخت را دارد که با پیمان جدید اقتصادی با اتحادیه اروپایی نجات پیدا کند.
پیمان ترانس پاسیفیک در سال 2015 توسط باراک اوباما و میان 12 کشور حوزه شرق آسیا، اقیانوسیه و قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی شامل ایالات متحده، ژاپن، مالزی، ویتنام، سنگاپور، برونئی، استرالیا، نیوزیلند، کانادا، مکزیک، شیلی و پرو امضا شد که ۴۰ درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارند ولی هنوز به اجرا درنیامده، تیر خلاص به آن شلیک شد، چرا که ترامپ این پیمان تجاری را «قاتل مشاغل» آمریکایی خوانده و گفته بود تی‌پی‌پی برای کارگران و صنایع این کشور زیانبار است، غافل از اینکه رشد اقتصادی خیره‌کننده حوزه‌های در حال توسعه دو سوی اقیانوس آرام تنها ضمانت نجات امپراتوری اقتصادی و بالطبع سیاسی آمریکا بود.
تی‌پی‌پی با تاثیرگذاری بالقوه بر پررونق‌ترین اقتصادهای جهان به ظرفیت دست‌کم نیمی از جمعیت جهان و چشم‌انداز گسترش پیمان تا خاورمیانه و قاره آفریقا، حقیقتا تنها میراث مهم اوباما محسوب می‌شد، چرا که نه‌تنها آخرین راه نجات صندوق ذخیره فدرال آمریکا برای نجات ارزش دلارهایی بود که طی 40 سال اخیر بی‌حساب و کتاب مثل کاغذ توالت چاپ کرده و در جهان پراکنده بود، بلکه کماکان هژمونی نظامی عمو سام را همچنان در بخش وسیعی از جهان حفظ می‌کرد. این برای نخستین‌بار طی 6 قرن گذشته از زمان کشف قاره آمریکا توسط اروپایی‌هاست که سلطه اقتصادی غرب بر جهان به چالش کشیده می‌شود.
چند ساعت جلوتر از امضای خروج از تی‌پی‌پی توسط ترامپ، او در نشستی در اتاق کابینه کاخ سفید، شیپور جنگ تجاری خود را در گوش 11 تن از صاحبان تجارت کشورهای خارجی در ینگه دنیا نواخته و برای آنها خط‌ونشان کشیده بود.
او در حالی در آن نشست، مالیات مرزی و تنبیه شرکت‌های خارجی شغل دزد را به رخ صاحبان تجارت کشید که طبق قوانین خود دولت آمریکا، وضع شدن یک چنین مالیاتی احتمالا خلاف قانون است و به‌طور قطع پیمان‌های آمریکا با سایر کشورها را بر هم خواهد زد.
به گزارش سی‌ان‌ان، یک مقام بلندپایه کاخ سفید گفت این فرمان اجرایی، نخستین اقدام مهم دولت جدید واشنگتن در عرصه سیاست خارجی بوده است. ترامپ ضمنا اعلام کرد «توافقنامه نفتا» (تجارت آزاد آمریکای شمالی با کشورهای کانادا و مکزیک) را هم دوباره به مذاکره خواهد گذاشت و بعد تاکید کرد دیگر آمریکا وارد هیچ پیمان جمعی اقتصادی نخواهد شد و با هر کشوری پیمانی جداگانه می‌بندد که اگر بدرفتاری از آنها سر زد آن پیمان‌ها را هم یکجانبه ملغی کند.
مقابله به مثل جهانی با جنگ اقتصادی ترامپ
نیویورک‌تایمز تحلیل می‌کند که این همه اقدامات شتابزده و عجولانه ترامپ چه اثرات شومی بر اقتصاد کشور و زندگی میلیون‌ها آمریکایی خواهد داشت: «او نمی‌داند که اگر تمام توافقنامه‌های تجاری را پاره کند و باعث شود تا سایر کشورها هم به فکر(مقابله به مثل) بیفتند و بر کالا و خدمات آمریکایی جریمه اعمال کنند؛ چند میلیون آمریکایی بیکار خواهند شد».
بر این اساس اختیاری قانونی که کنگره به رئیس‌جمهور تفویض کرده تا به اقتضای شرایط، میزان تعرفه بر واردات کالا را افزایش دهد، مربوط به شرایط استثنایی مثل جنگ یا در مواقعی است که در تجارت خارجی کالاهایی زیر هزینه تولید فروخته می‌شود. اما این اختیار نیز فقط شامل کالاهایی است که در داخل آمریکا تولید می‌شود؛ حال آنکه ترامپ قصد دارد مثلا بی‌ام دبلیوی آلمان را هم به خاطر کارخانه جدیدش در مکزیک مشمول جریمه مالیاتی35 درصدی کند. اما حتی کنگره هم این صلاحیت قانونی را ندارد که یک چنین مالیاتی وضع کند. ضمنا کار به طرح دعوا علیه آمریکا در سازمان تجارت جهانی خواهد کشید و به اعمال تعرفه‌ای تلافی‌جویانه بر کالاهای آمریکایی منجر می‌شود که به احتمال زیاد صادرکنندگان بزرگ آمریکایی مانند بوئینگ، جنرال‌الکتریک و کشاورزان در حوزه جغرافیایی میدوست متضرر خواهند شد.
ضمنا غول‌های اقتصادی رقیب بویژه چین به فکر خواهند افتاد روی کالاهای آمریکایی مالیات مشابهی وضع کنند تا بدین‌وسیله کارخانه‌های سازنده تولیدات آمریکایی را مجبور کنند کارخانه‌های بیشتری در این کشورها دایر کنند. این مقابله به مثل بی‌چون و چرا به کارگران آمریکایی تولیدکننده کالای صادراتی و تجارت‌های متکی بر مواد خام و قطعات و لوازم کشورهای دیگر صدمه خواهد زد.
ترامپ در حالی مدعی کلاه رفتن بر سر آمریکا در چارچوب تی‌پی‌پی است که عمده کسری تجاری آمریکا با کانادا و مکزیک معلول واردات نفت و گاز است. بدون این دو ماده خام تجارت آمریکا با این کشورها طبق گزارش «سرویس تحقیقات کنگره در سال 2015» در سال‌های اخیر در سطح متعادل بوده است.
آمریکا ضمن آن با این دو کشور در خدمات مازاد تجاری داشته است که شامل اموری از جمله بیمه و فیلم‌های هالیوود هم می‌شود. اما به چالش کشیدن پیمان نفتا این درآمد سرشار خدماتی آمریکا را با ایجاد شروط سخت‌تری از سوی کانادا و مکزیک تهدید خواهد کرد،صادراتی که در سال 2015 برای کانادا 4/56 میلیارد دلار و برای مکزیک 5/31 میلیارد دلار بوده است.
به عبارت دیگر اقتصاد آزاد سرمایه‌داری که آمریکا خود به جهان تحمیل کرد با سیاست ترامپ برای تولید کالای ارزانقیمت در آمریکا، منافات دارد چرا که با افت صادرات آمریکا جلوی رشد اقتصادی و نوآوری همواره برتر آمریکایی را می‌گیرد.
چین به جای آمریکا
ژاپن و مکزیک قطعا مغموم‌ترین کشورها پس از فرمان خروج ترامپ از تی‌پی‌پی هستند. ژاپن به حمایت آمریکا برای ایستادن مقابل قدرت روزافزون چین محتاج بود و اقتصاد ضعیف مکزیک نیز تا حد زیادی از مزایای نزدیکی به آمریکا ارتزاق می‌کند.
پنیا نیه‌تو، رئیس‌جمهور مکزیک با نگرانی خواهان مذاکره با واشنگتن در این‌باره شده است در حالی که هیروشیگه سکو، وزیر تجارت ژاپن از پافشاری و اصرار توکیو درباره اهمیت اقتصادی و راهبردی قرارداد تجارت آزاد ترانس پاسیفیک دم زد. اما کشورهای مستقل‌تر ترانس پاسیفیک به سرعت از آمریکا قطع امید کردند و همان طور که پیش‌بینی می‌شد دست نیاز به سوی چین دراز کردند. استرالیا و نیوزیلند دیروز اعلام کردند که به دنبال تشویق چین و دیگر ملت‌های آسیایی برای احیای پیمان تی‌پی‌پی به شکلی غیرآمریکایی هستند. بدین ترتیب آمریکا آخرین اهرم کنترل خود بر حوزه نفوذ سنتی آسیایی-اقیانوسیه‌ای‌اش را از دست می‌دهد.
بدل چین برای جایگزینی تی‌پی‌پی، پیمان تجارت آزاد منطقه آسیا- پاسیفیک یا «اف‌تی‌ای‌ای‌پی» و همچنین پیمان آسیایی منطقه‌ای همکاری‌های تنگانگ اقتصادی یا «آرسی‌ای‌پی» است. دیروز مالکولم ترنبول نخست‌وزیر استرالیا و بیل اینگلیش همتای نیوزلندی‌اش، هر دو در سخنانی ضمن ابراز تاسف زیان بزرگ ناشی از خروج آمریکا از پیمان تی‌پی‌پی بر همکاری‌های جدید با چین تاکید کردند. این یعنی اژدهای زرد بدون زحمت به آرزوی دیرینه‌اش برای تسلط بر اقیانوس آرام نزدیک می‌شود.