لجاجت بیحاصل عربستان سعودی
عبدالباری عطوان*: عراق کوتاهترین و وسیعترین دروازه برای رسیدن به تهران است و این همان چیزی است که سفر اعلام نشدهای را تفسیر میکند که روز شنبه عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی به عراق انجام داد و طی آن با ابراهیم الجعفری وزیر خارجه، حیدر العبادی، نخستوزیر و فؤاد معصوم رئیسجمهوری این کشور دیدار کرد و در همه رایزنیهایش با این مقامات، بر تمایل کشورش برای گشودن صفحه جدیدی در روابط ریاض و بغداد و رویارویی با تروریسمی که منطقه را تهدید میکند، تأکید کرد. الجبیر همچنین حمایت عربستان سعودی از پروژههای بازسازی مناطق آزاد شده از اشغال گروه تروریستی داعش در موصل و دیگر شهرهای عراق را اعلام کرد. سفر از پیش اعلام نشده وزیر خارجه عربستان به عراق، با توجه به روابط متشنج و تقریبا قطع 2 کشور، غیرمنتظره بود به طوریکه تنش در روابط 2 کشور طی توئیتهای تحریکآمیز ثامر السهبان، نخستین سفیر عربستان در عراق پس از از سرگیری روابط دیپلماتیکی که به مدت سالها قطع شده بود، به اوج خود رسید. انتقادهای السهبان در توئیتهایش از الحشدالشعبی (نیروهای مردمی) که اکثریت آن را شیعیان شکل میدهند، طایفهگرایی توصیف و باعث شد عربستان سعودی به منظور آنچه «حفظ جانش در پی تهدیدهایی اعلام شده از برخی طرفهای عراقی» خواند و نیز پس از آنکه دولت عراق السهبان را شخص نامطلوب دانست، از عراق خارج کند. چندین دلیل پشت این تحول چشمگیر در موضعگیری عربستان سعودی در قبال عراق وجود دارد؛ نخست- بازگشت مسؤولان حاکم بر عراق بر اصرارشان به جنگ علیه تروریسم و بازپسگیری بسیاری از شهرهایی که گروه تروریستی داعش به اشغال خود درآورده بود و نیز پیشرفت بزرگ در جنگ عراق برای بازپسگیری شهر موصل. دوم- اقدام هواپیماهای عراقی در توسعه چارچوب عملیاتشان با حمایت آمریکا، ایران و سوریه به طوری که اقدام به بمباران پایگاههای داعش در شهر مرزی البوکمال و داخل اراضی سوریه کردند و این یعنی دولت عراق نقشی دارد که از توافق نیروهای بینالمللی و منطقهای در سوریه برخوردار است و چهبسا ارتش عراق به جنگ برای آزادی شهر الرقه پس از آزادی موصل در آینده منتقل شود. سوم- عناصر گروه تروریستی داعش حملهای به منطقه مرزی طریبیل میان عراق و اردن انجام دادند و شماری از نظامیان عراقی را کشتند. این گذرگاه به مرزهای عربستان نیز نزدیک است و همچنین گزارشهایی وجود دارد مبنی بر اینکه عناصر داعش در منطقه الانبار در نزدیکی مرزهای شمالی عربستان فعال هستند. چهارم- رهبران عربستان سعودی فهمیدند سیاست «لجاجت» و ورود به نزاعها و درگیریها با کشورهای همجوار بر پایههای طایفهای، تا حدود زیادی خطرناک است و باید «انعطاف» از خود نشان دهند؛ روابط عربستان با سوریه بد است و در یمن جنگ به راه انداخته و روابطش با ایران نیز متشنج است و با عراق نیز تقریبا قطع است. پنجم - عربستان درک کرده است که عراق و ایران در آینده نزدیک نقش منطقهای قویای بازی میکنند بویژه در ارتباط با حل و فصل بحران سوریه. از سوی دیگر مسؤولان سعودی بخوبی میدانند ایران تنها نردبان برای خروج از چاه یمن است و در این زمینه عراق بهترین میانجی است. خلاصه کلام اینکه سفر اعلام نشده الجبیر به بغداد ثمره بازنگریهای سیاسی عربستان و تلاش برای شکستن انزوای منطقهای است و نیز اذعان به شکست سیاستهای تصادمی بر پایههای طایفهای که عربستان سعودی طی سالهای گذشته در پیش گرفته، زیرا الجبیر یکی از مسؤولان ارشدی است که از سال 2003 تاکنون به عراق سفر میکند. این سفر نشانههایی دارد مبنی بر اینکه صدای یک شخص عاقل حکیم در هرم حاکم بر ریاض گوشهای شنوایی پیدا کرده است؛ صدایی که به انعطاف و دوری از نزاعها و ضرورت بازگشت به ضوابط و معیارهای سیاسی و «اخلاقی» تاکید دارد، موضوعی عربستان سعودی تنها چند سال پس از زمان تاسیسش دنبال میکرد.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب
تور آسیایی ملک سلمان
پادشاه عربستان شنبهشب در راس هیاتی از مسؤولان این کشور ریاض را به مقصد 7 کشور آسیایی ترک کرد. این نخستین سفر آسیاسی پادشاه عربستان از زمان رسیدن به قدرت است. قرار است ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در سفرهای آسیایی خود به مالزی، اندونزی، برونئی، ژاپن، چین، مالدیو و اردن برود. این سفر در چارچوب تقویت و توسعه روابط عربستان با کشورهای آسیایی و با هدف بررسی روابط دوجانبه و پارهای مسائل منطقهای و بینالمللی است.