عبدالباری عطوان*: رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهوری ترکیه روز شنبه این بار آتش را به سمت آلمان گشود و دولت این کشور را به حمایت از تروریسم و پناه دادن به تروریست‌ها متهم کرد و گفت دنیز یوجل، روزنامه‌نگار آلمانی بازداشت‌شده در ترکیه «تروریست» است و به عنوان جاسوس برای آلمان در ترکیه فعالیت می‌کرد. روابط ترکیه با آلمان طی 2 سال گذشته هرگز خوب نبوده و پس از اتهام‌های اروپا به اردوغان در زمینه استفاده از مساله پناهندگان سوری به عنوان برگ برنده برای باج‌خواهی از اروپا برای دستیابی به امتیازهای اقتصادی و سیاسی وارد مرحله‌ای از تنش و بحران شد. این تنش‌ها بویژه پس از امضای توافقنامه توسط آنکارا با اتحادیه اروپایی که به موجب آن ترکیه مقابل بستن مرزهای این کشور روی مهاجرانی که از خاک این کشور برای سوار شدن بر موج دریا به منظور رسیدن به خاک اروپا، 6 میلیارد دلار به دست می‌آورد و به شهروندان ترک اجازه ورود به کشورهای اروپایی بدون روادید داده می‌شود، افزایش یافت. اخیرا روند تنش پس از لغو 3 تجمع هواداران حزب «عدالت و توسعه» توسط دولت آلمان در خاک این کشور که قرار بود در حمایت از تغییرات در قانون اساسی که اردوغان درصدد آن است، برگزار شود رو‌به فزونی رفت، تغییراتی که به اردوغان اختیارات مطلق برای تغییر نظام و تبدیل آن به ریاستی و لغو نظام پارلمانی کنونی و نخست‌وزیری می‌دهد. اقلیت ترک در آلمان جمعیت زیادی هستند و برخی آمارهای شبه‌رسمی تعداد آنها را نزدیک به 3/3 میلیون نفر تخمین می‌زند که بیشتر آنها در کنار ملیت ترکیه‌ای اصلی خود، ملیت آلمانی نیز دارند. حجم تبادل تجاری میان ترکیه و آلمان 35 میلیارد دلار در سال است، یعنی آلمان همپیمان تجاری بزرگ ترکیه در اروپا و چه بسا در سراسر جهان است. وزیر دادگستری ترکیه در کنار وزیر اقتصاد این کشور که قرار بود یکی از سخنرانان مهم در تجمع‌هایی که لغو شد، باشد، آلمان را متهم به نقض حقوق بشر کردند.  دولت آلمان اعلام کرده این تجمع‌ها را به دلایل امنیتی و از بیم زد و خورد میان هواداران اردوغان و مخالفانش لغو کرده است، زیرا اقلیت بزرگی از ترک‌های کردتبار نیز در این کشور وجود دارند، لکن اردوغان بر اتهام‌هایش به آلمان اصرار دارد و حمله به این کشور را شدت بخشیده است، زیرا احساس می‌کند آرای اقلیت ترک در همه‌پرسی برای تغییرات در قانون اساسی در 16 آوریل آینده چه بسا برای سنگین کردن کفه ترازو به نفع وی بسیار مهم باشد. رسانه‌های آلمانی اتهام‌های آنکارا به کشورشان به فاشیسم و نقض حقوق بشر را پاسخ دادند و یادآوری کردند دولت اردوغان اکنون 43 هزار شهروند خود را در بازداشتگاه‌های ترکیه بدون محاکمه زندانی کرده است و علاوه بر آن، 100 هزار قاضی، استاد دانشگاه و کارمند دولتی از کارهای خود به اتهام همبستگی با کودتاچیان از کار اخراج شده‌اند.  حزب عدالت و توسعه، پیش از این از احترام و حمایت غرب بهره‌مند بود، زیرا به آزادی‌ها احترام گذاشت و الگویی در دموکراسی ارائه کرد که بر توسعه، همزیستی، تسامح و اسلام میانه‌رو و حفظ سکولار بودن این کشور تکیه داشت، لکن پس از آنکه این پایه‌ها و اصول یکی پس از دیگری رو به فروپاشی رفت، بسیاری از اردوغان، رهبر این حزب دور شدند.  ترکیه اکنون با کمربندی از دشمنان احاطه شده است؛ روابطش با ایران و یونان متشنج است، در سوریه جنگ به راه انداخته و بخشی از اراضی این کشور را تحت پوشش ایجاد منطقه امن اشغال کرده است و اکنون نیز وارد بحران با آلمان و اتحادیه اروپایی به شکل کلی شده است. خطرات این تنش‌ها در بازتاب منفی آنها بر داخل ترکیه بویژه بر وحدت دیموگرافی ملی نهفته است و از دست دادن کشوری مانند آلمان در زمانی که لیره ترکیه در آستانه فروپاشی است (هر دلار اکنون 8/3 لیره است) و میانگین رشد بشدت پایین آمده و درآمد گردشگری این کشور (36 میلیارد دلار در سال بود) نیز کاهش یافته، زیانی که معنایش مشکلات اقتصادی بیشتر است. متهم کردن آلمان به فاشیسم اتهام خطرناکی است و بازتاب‌دهنده حالتی از آشفتگی و نبود چشم‌انداز است؛ آلمان نه فقط شریک تجاری مهم برای ترکیه است بلکه شریک این کشور در پیمان ناتو نیز به شمار می‌رود. اوضاع در ترکیه هرگز خوب نبوده و متشنج است و حکایت از بی‌ثباتی بیشتر دارد و این دیدگاه اکثریت قاطع کارشناسان مستقل داخل و خارج از این کشور است. ما در انتظار عذرخواهی جدید ترکیه از آلمان و عقب‌نشینی از همه اتهام‌ها هستیم، دقیقا همانطور که در حالت‌های مشابه معمول شد که آخرین آنها عذرخواهی از ایران و عراق و پیش از آنها از روسیه بود.
*تحلیلگر برجسته جهان عرب