در حالی که روند تخریب باغستانهای قزوین شدت گرفته، باغداران با حمایت از فعالیت سازمان باغستانهای سنتی قزوین خواستار تقویت این نهاد برای حل مشکلات خود و صیانت از باغستانهای استان شدند. شهر قزوین با داشتن نگینی از باغهای سرسبز در گذشته به عنوان شهری با زیباییهای طبیعی در کتب تاریخی نیز سرآمد بوده است اما در سالهای اخیر روند تخریب این باغات روبه افزایش بوده که نگرانی مردم را دوچندان کرده است. مساحت باغستانهای استان قزوین در سالهای نهچندان دور بیش از 4 هزار هکتار بوده ولی با توجه به توسعه شهری و حذف باغستانهای شمال شهر، این مقدار در حال حاضر به حدود ۱۴۰۰ هکتار در شهر قزوین رسیده است. حدود ۵۰۰ هکتار از باغستانهای استان قزوین به صورت لکهای دچار تهدید کمآبی و خشکسالی شده است. هماکنون در باغستانهای استان حدود ۴۵۰۰ خانوار مشغول کار هستند و ارزش انواع محصولات تولیدی در باغستانهای سنتی استان بالغ بر ۳ میلیارد تومان است. در باغستانهای سنتی قزوین همچنین درختانی با قدمت ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال وجود دارد که بیتوجهی به آنها میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به این میراث ارزشمند وارد کند. آب، امنیت، راه مناسب و انگیزه حفظ باغات از مهمترین مسائل و مشکلاتی است که برای حفظ و احیای باغستانهای سنتی قزوین باید مورد توجه قرار گیرد. در این میان چند سالی است با همکاری شهرداری قزوین با تشکیل سازمان باغستانها اقداماتی برای حمایت از باغداران در نگهداری از باغات انجام شده که امید باغداران را تقویت کرده است اما این روزها بروز برخی مشکلات در ادامه کار سازمان باغستانها موجب شد عدهای از باغداران با حضور مقابل استانداری قزوین خواستار حمایت مسؤولان از این سازمان برای تداوم خدمترسانی به باغداران شوند. این حضور بهانهای شد تا در گزارشی برای چندمین بار اهمیت صیانت از این باغات و نیز حمایت از سازمانهایی که با نیت کمک به حفظ میراث ارزشمند استان وارد کار شدهاند یادآوری شود تا شاهد حل مشکلات باغداران باشیم نه آنکه هر روز انتشار اخباری نگرانکننده سازمانهای حامی باغداران را از ادامه خدمترسانی بازدارد و پشیمان کند. مسعود نصرتی، شهردار قزوین که شاید بتوان گفت از معدود مدیرانی است که با نگرانی از وضعیت باغستانها وارد حمایت عملی از این میراث ارزشمند شده درباره وضعیت باغستانهای شهر قزوین اظهار داشت: باغستانهای قزوین در گذشته بیش از 6 هزار هکتار بود که شهر را چون نگینی در بر گرفته بود اما به دلایل مختلف یکسوم آن از بین رفته و اگر عزم ملی و جدی برای صیانت از آن وجود نداشته باشد در چند سال آینده این مقدار باقیمانده نیز تخریب شده و نابود میشود. نصرتی بیان کرد: در سال ۸۶ مطالعات کارشناسی برای صیانت از این میراث ارزشمند صورت گرفت و در سال ۸۹ به تصویب کارگروه اقتصادی و شورای برنامهریزی و توسعه استان رسید و در سال ۸۸ با تشکیل سازمان باغستانها توسط شهرداری گامی عملی برای صیانت از این میراث برداشته شد. شهردار قزوین تصریح کرد: هر چند این کار وظیفه شهرداری نبود اما احساس تکلیف کردیم از این باغستانهای ارزشمند که شاید دیگر نتوان حتی در سالهای متمادی و با صرف میلیاردها تومان هزینه آن را ایجاد کرد صیانت کنیم و با همه مشکلات در سال گذشته 2 میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و امسال 2 میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان برای صیانت از باغستانها اختصاص دادیم. وی بیان کرد: خرید آب از کانال، کمک به مرمت کانال، سمپاشی باغات و خرید نهال از کارهای انجام شده توسط شهرداری است اما شرایط باغستانها نگرانکننده است و اگر دنبال توسعه پایدار هستیم باید از این میراث صیانت کنیم. نصرتی اظهار داشت: باغستانها در گذشته هم شهر را از خطر بادهای راز[یا شره] و سیلاب حفظ میکردند و هم موجب سالمسازی هوا و محیط زیست شده بودند ولی امروز در شرایط خوبی نیستند و باید با کمک همه دستگاهها برای صیانت از آنها وارد کار شویم تا از تخریب آنها جلوگیری شود. شهردار قزوین یادآور شد: باید کاری کنیم باغداری اقتصادی شود و صاحبان آن انگیزه لازم را برای صیات از آن داشته باشند در غیر این صورت با خشک کردن درختان آن شاهد نابودی این میراث خواهیم بود که دیگر جبران نخواهد شد. حمید رحمانی، مدیرعامل سازمان باغستانهای سنتی شهرداری قزوین نیز در گفتوگو با مهر، گفت: مهمترین مشکل باغستان تامین آب است و در حال حاضر ۲۶۰۰ هکتار باغ سنتی قزوین به حدود ۳۵ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد. وی بیان کرد: طبق مصوبه شورای شهر سالانه باید ۸ میلیون مترمکعب از کانال آب به باغستانها اختصاص یابد که تاکنون بخشی از آن تامین شده است. رحمانی تصریح کرد: شهرداری در سال گذشته سهچهارم هزینه حقابه کشاورزان این باغات را پرداخت کرد و هر سال نیز این سازمان در این باره کمکهای زیادی به کشاورزان ارائه میکند تا این میراث ارزشمند حفظ شود. رحمانی همچنین درباره تامین امنیت باغستانها نیز یادآور شد: به دلیل وسعت باغات سرکشی و گشتهای نظارت توسط نیروی انتظامی تا حدی سخت است، همچنین گشتها و تامین امنیت باغات رایگان نیست و هزینه دارد که شهرداری نیز در این باره با همکاری نیروی انتظامی اقداماتی انجام داده است. وی در ادامه به بزرگنمایی برخی حوادث اشاره کرد و یادآور شد: از کسانی که ادعای دلسوزی دارند درخواست میکنیم به جای شعار دادن وارد کار شوند و سهم خود را در حفظ باغات و حمایت از باغداران ادا کنند. وی تصریح کرد: با همکاری شورای شهر امسال ۵۰۰ میلیون تومان دیگر به ردیف بودجه 2 میلیارد تومانی باغستانها اضافه شد تا این میراث ارزشمند نابود نشود اما کاری میکنند که این سازمان هم در ادامه خدمت خود انگیزه نداشته باشد و باغات به حال خود رها شود و باغدار را آنقدر نگران میکنند که اعتراض میکند. رحمانی اظهار داشت: از تشکلهای مردمنهاد انتظار داریم وقتی باغداران اعتراض میکنند صدای آنها را بشنوند و واقعا بررسی کنند بقیه نهادها و دستگاههای متولی جز شهرداری چه کاری برای باغستان کردهاند و آن را گزارش کنند. وی همکاری بیشتر و پای کار آمدن برخی سازمانهای مرتبط مانند میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی، راهوشهرسازی، محیطزیست و آب منطقهای را برای احیا و حفظ باغات سنتی خواستار شد.
حیات قزوین در گرو حفظ باغستانهای ارزشمند است
کشاورزان و باغداران قزوینی که با تلاش شبانهروزی و با تعهدی مثالزدنی با عشق به باغستانها نسبت به احیا و نگهداری از این میراث ارزشمند سالهای متوالی است در این عرصه فعالیت میکنند انتظار دارند برای حل مشکلات اساسی آنها از سوی مسؤولانی که متولی هستند اقدام لازم صورت گیرد. باغداران معتقدند با داشتن سند و طومار ۱۵۰۰ ساله شایسته حمایت جدی و عملی از سوی مسؤولان هستند و انتظار دارند دادستان محترم و استاندار وارد کار شده با دستور لازم دیگر مدیران را نیز مجاب کنند تا در اقدامی هماهنگ برای رفع مشکلات باغستانها برنامهریزی شود. تامین آب از محل تصفیه پساب، ایجاد راه دسترسی، بیمه باغداران و کمک در دادن مجوز اتاقک نگهبانی و تقویت سازمان باغستانها که توانسته از بحران تخریب باغستانها جلوگیری و خدمات مناسبی ارائه کند از دیگر مسائلی است که میتواند باغداران را مجاب کند با انگیزه بیشتری از این میراث هزار ساله صیانت کنند.