دولت حسن روحانی مدعی است در پسابرجام میزان فروش نفت ایران به دوران قبل از تحریم‌های نفتی رسیده است. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت نیز هفته گذشته گفت: در ماه‌های آخر سال جاری 2 میلیون و ٦٣٩ هزار بشکه نفت و میعانات گازی فروخته شده است. اما در این میان آمارهای ضد و نقیضی درباره میزان فروش روزانه نفت و میعانات گازی وجود دارد.
به گزارش «وطن امروز»، بیژن زنگنه خردادماه امسال گفته بود تولید نفت به 3 میلیون و 800 هزار بشکه رسیده است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد خریداران عمده نفت ایران در دوران قبل از تحریم‌ها اکنون همانند گذشته از ایران نفت نمی‌خرند. خبرگزاری رویترز در گزارشی در همین باره نوشت شرکت نفتی شل هنوز به صورت جدی فعالیت‌های خود را در بازار ایران از سر نگرفته است. بر اساس این گزارش، شل طی یک سال اخیر در پسابرجام، تنها 3 محموله نفتی به قیمت کلی 250 میلیون دلار از ایران خریداری کرده است. این در حالی است که این غول بزرگ نفتی پیش از این فعالیت چشمگیری در بازار نفت ایران داشته است. بر اساس گزارش رویترز، شرکت هلندی- بریتانیایی رویال داچ‌شل بعد از لغو تحریم‌های ایران در یک سال گذشته، تنها 3 محموله نفت از ایران خریداری کرده است و این رقم بسیار ناچیزی است که برخی علت آن را مشکلات قانونی و قیمت بالای نفت ایران عنوان می‌کنند. آنها می‌گویند مسائل تحریم ایران کامل برطرف نشده و همچنان به خاطر تهدیدهای دولت جدید آمریکا هزینه معامله با ایران برای این شرکت‌ها بسیار سنگین است. به گزارش فارس، در ادامه گزارش رویترز آمده است شرکت آنگلوداچ دلیلی برای این کاهش خرید در گزارش سالانه خود اعلام نکرد و اطلاعات بیشتری را در این باره ارائه نداد. با این وجود، منابع تجاری می‌گویند نفت ایران اغلب بسیار گران است و برخی تحریم‌ها که همچنان پابرجاست مانع از انجام مبادلات نفتی می‌شود. بر اساس این گزارش، بعد از اینکه توافقی با کشورهای 1+5 درباره تحریم‌ها علیه ایران شد، اتحادیه اروپایی و آمریکا تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را برداشتند و برخی محدودیت‌ها از جمله مبادلات تجاری با دلار برداشته شد که به ایران اجازه افزایش صادرات نفت را می‌داد. با وجود این، اگرچه تجارت با خریداران اروپایی و آسیایی تا حدودی افزایش یافت اما بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی همچنان در خرید نفت از ایران محتاط هستند. برخی مسائل وجود دارد که به احتیاط این شرکت‌ها در خرید نفت از ایران بیشتر دامن می‌زند؛ اوایل این ماه دولت ترامپ تحریم جدیدی را علیه ایران وضع کرد. بر اساس این گزارش، هزینه نقض این تحریم‌ها می‌تواند بسیار بالا باشد
به طوری که در سال 2014 بانک فرانسوی بی‌ان‌پی پاریبا مجبور شد به دلیل اتهامات وارده مبنی بر نقض تحریم‌های آمریکا 9 میلیارد دلار پرداخت کند. ایران ماه گذشته اعلام کرد تحریم‌ها همکاری با شرکت‌های آمریکایی روی پروژه‌های انرژی را غیرممکن می‌کند. از بین شرکت‌های بزرگ نفتی، تنها توتال میزان خرید نفت از ایران را به سقف قبل از تحریم‌ها رسانده است. بزرگ‌ترین شرکت نفتی فرانسه به دنبال عقد قرارداد جدید با تهران برای توسعه ذخایر نفت و گاز کشور است. شل در گزارش سالانه خود اعلام کرد تنها 3 محموله نفتی طی سال گذشته از ایران خریداری کرده است که شامل یک محموله 45 میلیون دلاری در ماه مه و 2 محموله 103 و 106 میلیون دلاری در ماه دسامبر بوده است. در طول سال 2016 شل 942/1 میلیارد دلار از بدهی‌های نفتی خود را که به پیش از اعمال تحریم‌ها علیه ایران در سال 2012 بازمی‌گشت پرداخت کرد. در همان زمان، شل بیش از 200 هزار بشکه در روز یا 6 محموله در ماه از ایران نفت خریداری می‌کرد. این گزارش می‌نویسد، به رغم برخی تسهیل‌ها در محدودیت‌های آمریکا بر تجارت ایران با دلار، شل گفته است هیچ‌کدام از پرداخت‌های این شرکت به دلار نبوده است. شل اعلام کرد با وجود این مشکلات، دفتری را در سال 2016 در تهران بازگشایی کرد و با شرکت ملی نفت ایران توافقی را مبنی بر همکاری در بخش توسعه پتروشیمی، نفت، گاز و همچنین صادرات گاز امضا کرد.
توتال با اجازه!
غول نفتی دیگر فعال در بازار ایران یعنی توتال نیز همچنان در انتظار گرفتن مجوز از آمریکا برای فعالیت در بازار ایران است. امیرحسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل وزیر نفت هفته گذشته در همایش برجام و اقتصاد مقاومتی با اشاره به همکاری توتال با ایران توضیح داد: توتال اعلام کرد منتظر تصمیم نهایی آمریکا درباره ایران است، ما توتال را درک می‌کنیم. وی گفت: آنها می‌خواهند ٥ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند. ما از توتال دلخور نیستیم، البته آنها از یک ماه و نیم گذشته تاکنون بیش از ٢٠میلیون دلار هزینه و پروپوزال‌های خود را آماده کرده‌اند.
زمانی‌نیا در ادامه با تاکید بر اینکه ایران گروگان کشورهایی که با آنها مراوده دارد نیست، تصریح کرد: در راستای اقتصاد مقاومتی باید گفت ما گروگان کشورهایی که با آنها مراوده داریم نیستیم این مراوده به خاطر ارزش افزوده است.
حساب پولش جداست
اما در شرایطی که وضعیت فعالیت غول‌های نفتی در بازار نفت و گاز ایران در پسابرجام چندان مساعد نیست، یک نکته اساسی دیگر نیز وجود دارد و آن شرایط دریافت پول فروش نفت است. این همان نکته‌ای است که برخی مدیران تمایل ندارند به صورت دقیق درباره آن اظهارنظر کنند. حتی اگر میزان فروش نفت ایران به دوران قبل از تحریم‌ها هم رسیده باشد، آیا وزارت نفت می‌تواند پول فروش نفت ایران را وارد کشور کند؟ پاسخ این سوال کاملا مشخص است. به‌رغم برجام، هنوز بانک‌های بزرگ و معتبر دنیا فعالیت‌های خود با ایران را از سر نگرفته‌اند و به همین دلیل در روند دریافت پول فروش نفت ایران خلل وارد شده است. بنابراین غیر از وضعیت غیراستاندارد فعالیت غول‌های نفتی در بازار نفت و گاز ایران، نگرانی دیگر درباره وضعیت دریافت و هزینه‌کرد پول فروش نفت است.