در پی بالا گرفتن تنشها میان شماری از کشورهای اروپایی و آنکارا در رابطه با لغو برنامههای تبلیغاتی دولت ترکیه در برخی شهرهای اروپایی، حملات و انتقادهای لفظی میان 2 طرف در سطح مقامهای ارشد ادامه پیدا کردهاست. طی روزهای گذشته شماری از کشورهای اروپایی بهدلایلی که گفته شده ناشی از مسائل و نگرانیهای امنیتی است، جلوی برنامههای تبلیغاتی دولت آنکارا برای رای به همهپرسی قانون اساسی را گرفتهاند. قانون اساسی جدید از جمله به افزایش اختیارات رئیسجمهوری و تمرکز قدرت در دست این نهاد میانجامد. بامداد یکشنبه ساعاتی پیش از حمله پلیس هلند به هواداران رجب طیب اردوغان در شهر روتردام، فرود هواپیمای وزیر خارجه ترکیه به هلند لغو شده و رئیسجمهوری ترکیه نیز هلند را «بقایای نازیها» توصیف کرده بود؛ اظهاراتی که شبیه آن را پس از لغو برنامههای تبلیغاتی دولت خود، درباره کشور آلمان نیز بیان کرده بود. اردوغان، یکشنبه در سخنانی در استانبول بار دیگر در حمله به کشورهای اروپایی از واژگان «فاشیست» استفاده کرده و گفته: «چهره واقعی اروپا هویدا شده است؛ وقایع اخیر نشانه افزایش نژادپرستی، فاشیسم و اسلامهراسی در قاره اروپاست». اردوغان در عین حال خواستار «اعمال تحریم» علیه دولت هلند شده و آن کشور را «جمهوری موزفرش» توصیف کردهاست. حملات لفظی اردوغان اما بیپاسخ نمانده است. نخستوزیر هلند گفته آنکارا باید بابت استفاده از واژگان «نازی» و «فاشیست» به صورت مکتوب عذرخواهی کند. گرت ویلدرز، رهبر حزب «آزادی هلند» همزمان با تشدید تنشها از تمام ۴۰۰ هزار تبعه ترک کشورش خواست یا تابعیت دوگانه آنها لغو شود یا به ترکیه بازگردند. در همین حال، آلمان هم لحن تندتری نسبت به ترکیه گرفته است. دفتر صدراعظم آلمان اعلام کرد اگرچه دولت این کشور حضور سیاستمداران ترک در گردهماییهای همهپرسی قانون اساسی را ممنوع نکرده است اما این به معنای «تردد آزاد» آنها در آینده نیست. قانونگذاران آلمانی از گروههای سیاسی مختلف از ارتش خواستند که سربازان و جتهای آلمان را از پایگاه اینجرلیک خارج کند. اینجرلیک ترکیه پایگاه اصلی مورد استفاده نیروهای آلمان در نبرد ادعایی با داعش است. رهبران دانمارک نیز برنامه دیدار خود با اردوغان را به تعویق انداختهاند. نخستوزیر دانمارک گفته از اینکه اصول دموکراسی در ترکیه بشدت تحت فشار است نگران شده است. پیش از این شماری از کارزارهای دولتی ترکیه در اتریش و سوییس نیز لغو شده بودند. علت اصلی مخالفت این کشورهای اروپایی با برگزاری تظاهرات و تجمعهای هواداران دولت اردوغان در خاک کشورشان، دلایل امنیتی عنوان شده است اما نباید انتقادها از وقایع بعد از کودتای نافرجام سال گذشته در ترکیه را هم در بالا گرفتن تنشهای تازه میان آنکارا و پایتختهای اروپایی بیتاثیر دانست. همهپرسی ماه آینده در ترکیه در صورت رای آوردن، به اختیارات اردوغان میافزاید و با افزایش اختیارات اجرایی رئیسجمهور، نظام حکومتی پارلمانی را به سیستم ریاستی تغییر میدهد.