سیدحسین علوی: برخی اعضای کابینه حسن روحانی و همچنین نیروهای سیاسی هوادار این دولت می‌گویند برنامه‌های کاندیداهای رقیب روحانی برای بهبود وضعیت معیشت مردم فرودست و طبقات محروم جامعه مصداق پوپولیسم است. آنها می‌گویند وعده‌ها و قرارهای سیدابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف برای ایجاد اشتغال و کمک‌هزینه‌های جاری برای 3 دهک پایین جامعه یک رفتار پوپولیستی و برای فریب افکار عمومی است. به گزارش «وطن امروز»، این البته نخستین‌بار نیست که اصطلاح پوپولیسم وارد ادبیات سیاسی کشور شده است. پیش از این در دولت‌های نهم و دهم نیز مخالفان دولت، تمرکز مدیریت اجرایی بر تقویت بنیه اقتصادی طبقات پایین را
بر نتابیده و برای تخریب این شیوه، از اصطلاح پوپولیسم استفاده کردند. غربگرایان طرفدار اقتصاد لیبرال البته هرگز تعریف خود از پوپولیسم و مرزبندی آن با اصل عدالت اسلامی را ارائه نکردند. از سوی دیگر این رفتار لیبرال‌های داخلی با مبانی و اصول انقلاب و جمهوری اسلامی ایران در توجه به طبقات محروم و مستضعفان نیز در تضاد است.
با این حال اما آنها و جریان سیاسی آنها یعنی جریان اصلاح‌طلبی، به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط با محرومان و مستضعفان، به جای شناخت مرزهای عقیدتی عدالت اسلامی و تفکیک آن با پوپولیسم، ترجیح دادند در مقابل سیاست محروم‌نوازی و مستضعف‌پروری، صرفا به نقد پوپولیسم بپردازند. این ناتوانی در فهم عدالت اسلامی از سوی جریان اصلاح‌طلبی و جریان اشرافی کارگزاران اکنون در انتخابات دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری نیز نمودار شده است. دولت حسن روحانی طی 4 سال گذشته نشان داده توجه جدی به فرودستان و مستضعفان ندارد. اعلام نارضایتی از پرداخت یارانه نقدی و عدم ارائه راهکار جایگزین بدون آسیب دیدن محرومان، تمرکز بر سیاست‌های اقتصادی سرمایه‌داری و بهره بردن یک درصد محدود جامعه از این سیاست‌ها و... نشان داد دولت روحانی در حوزه اقتصاد وابسته به همان تفکر اقتصادی دولت‌های بازسازی و اصلاحات است. این سیاست‌های اقتصادی البته باعث شده نارضایتی طبقات ضعیف از دولت، در تاریخ جمهوری اسلامی بی‌سابقه باشد به گونه‌ای که به اعتقاد کارشناسان، حمله کارگران معدن زمستان یورت گلستان به حسن روحانی نشانه سرریز شدن آستانه تحمل آنها نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت مستقر است.
البته این واکنش‌ها و اعتراضات مستضعفان به وضعیت مدیریت اجرایی مستقر باعث نشده دولتی‌ها و طبقه حامی، نسبت به سیاست‌هایشان در قبال مستضعفان تجدیدنظر کنند. رفتار دولت و طبقه ثروتمندان حامی آن در انتخابات نشان داده است آنها همچنان مخالف سیاست‌های اقتصادی مبتنی بر عدالت اسلامی با محوریت رسیدگی به مستضعفان و محرومان هستند. این مخالفت دولت، در ماجرای برنامه‌ها و طرح‌های زودبازده محمدباقر قالیباف و سیدابراهیم رئیسی برای بهبود معیشت محرومان و دهک‌های پایین جامعه، به وضوح مشاهده شد. رئیسی و قالیباف اعلام کرده‌اند برنامه فوری آنها اصلاح قانونی هدفمندی یارانه‌ها و افزایش 3 برابری یارانه نقدی برای 3 دهک پایین است. 2 کاندیدای جریان انقلابی همچنین در برنامه‌های تبلیغاتی، برنامه‌های خود برای ایجاد اشتغال در کشور را تشریح کرده‌اند. به اعتقاد این 2 کاندیدا، تحقق اهداف برنامه ششم توسعه در ایجاد سالانه یک‌میلیون شغل کاملا دست‌یافتنی است. محمدباقر قالیباف در این‌باره سایت کارانه را نیز راه‌اندازی کرد که البته از سوی دولت فیلتر شد.
این برنامه‌های قالیباف و رئیسی با تخریب گسترده دولتی‌ها مواجه شد و آنها این برنامه‌ها را یک رفتار عوام‌گرایانه و پوپولیستی دانستند.
انتقاد پولدارها از پوپولیسم
برنامه‌های قالیباف و رئیسی برای بهبود معیشت طبقات ضعیف بخصوص موضوع افزایش یارانه‌ها از آنجا که باعث تمرکز منابع به سود طبقات ضعیف می‌شود، قطعا مولتی میلیاردرها را نگران کرده است. طبقه متمول از این نگرانند که در صورت شکست دولت روحانی و پیروزی منتقدان، امکان سوءاستفاده آنها از منابع هنگفت مالی و بانکی از بین خواهد رفت، چرا که این منابع صرف برنامه‌های تولید شغل و افزایش یارانه خواهد شد.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی که خود از جمله وزرای پولدار دولت روحانی است، از جمله کسانی است که در مقابل برنامه‌های قالیباف و رئیسی، از پوپولیسم گفت. آخوندی گفت: پوپولیسم با ایجاد یک دیوار ذهنی در مخاطبان خود، راه را بر شنیده‌شدن صحبت شما و سایر رهبران اجتماعی می‌بندد و با ایجاد دوگانه فرضی جامعه را دوپاره می‌کند؛ مثلا در انتخابات اخیر گروه ٤ درصدی و ٩٦ درصدی. سپس با ایجاد یک نوع همزادپنداری جریان خود را به عنوان رهبر یکی از این گروه‌ها جا می‌زند. پس از آن، تکلیف اعضای جامعه روشن است؛ «یا با منی» و «یا بر منی». محمدعلی نجفی از بنیان‌گذاران حزب متمولان یعنی کارگزاران که اکنون مسؤول ستاد فرهنگیان حسن روحانی است نیز در این‌باره از محمدباقر قالیباف بشدت انتقاد کرد و با بیان اینکه کارنامه ۴ ساله اخیر قالیباف اصلا قابل دفاع نیست، گفت: پوپولیسم فریبکارانه را باید افشا کنیم تا مردم دچار انحراف نشوند. آقای قالیباف گفته است ۵ میلیون شغل ایجاد می‌کنم؛ ایشان راهکار باید بدهد که چگونه می‌تواند این کار را انجام دهد؟ او افزود: یکی از مشکلات در انتخابات، پوپولیسم فریبکارانه است. اینکه چرا در سال‌های اخیر این جریان تقویت شده جای بحث بسیاری دارد. نگرانی اینجاست که خدایی نکرده پوپولیسم فریبکارانه مسیر آگاهانه انتخاب را تحت تاثیر قرار دهد. با طرح شعارهای پوچ مردم دچار ابهام و انحراف در تصمیم‌گیری می‌شوند و نباید بگذاریم این اتفاق بیفتد». صادق زیباکلام از حامیان سرسخت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی و کسی که افکار عمومی او را با حمایت‌هایش از رضاخان میرپنج می‌شناسد نیز از جمله کسانی است که به برنامه‌های اقتصادی رئیسی و قالیباف برای بهبود وضعیت معیشتی محرومان حمله کرده است. زیباکلام در این‌باره گفت: یکی از بزرگ‌ترین آفتهای نظام ما رواج پوپولیسم است و از مصادیق کامل و بارز آن میتوان به همین مساله پرداخت یارانه اشاره کرد که فرقی در اصولگرا یا اصلاح‌طلب بودن طراح آن وجود ندارد. زیباکلام افزود: رسانه‌ها باید برای مردم بازگو کنند که این رفتار با عدالت اجتماعی منافات دارد و نباید فراموش کرد اساس آن در حقیقت پوپولیستی و ایجاد محبوبیت برای اصولگرایان بوده است. او اضافه کرد: مردم نباید فریب پوپولیسم را بخورند، زیرا بار دیگر بلایی که در دولت احمدی‌نژاد بر سر ما آمد، بین 2 کاندیدای دیگر ظهور کرده است، لذا فریب شعارهای عوام‌فریبانه را نخورید. در میان انبوه اظهارنظرها و ابراز نگرانی‌های حامیان دولت حسن روحانی نسبت به برنامه‌های قالیباف و رئیسی برای رسیدگی به محرومان، چهره‌های اصلاح‌طلب که پیش‌تر مدعی مخالفت با سیاست‌های دولت هاشمی‌رفسنجانی بوده‌اند هم مشاهده می‌شوند! عباس عبدی از جمله همین افراد است اما او اینجا همانند عباس آخوندی و محمدعلی نجفی از پوپولیسم می‌گوید. عبدی درباره برنامه‌های انتخاباتی 2 کاندیدای رقیب روحانی گفت: اصولگرایان هرگز در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی کشور نبوده‌اند و امروز نیز با شعارهای پوپولیستی مسیری را در پیش پای مردم قرار داده‌اند که هرگز نمی‌توانند از آن تا سال‌های آینده خود را منفک کنند. وی تصریح کرد: اصولگرایان دچار بحران جدی در این موضوع هستند و این بیش از همه نشان‌دهنده بحران در این اردوگاه است به همین دلیل به دادن شعارهای پوپولیستی روی آورده‌اند. وی با یادآوری اینکه روحانی برای خنثی کردن مخالفان برجام تصویری بزرگ از این موضوع نشان می‌داد، تصریح کرد: بعد از برجام حدود 700 هزار شغل ایجاد شده ولی اینکه می‌گویند ما می‌توانیم یک و نیم میلیون شغل ایجاد کنیم، شوخی و خنده‌دار است، در عین حال برجام مانعی برای ایجاد حرکت بود. محمدرضا تاجیک و مصطفی معین هم با طرح ادعای پوپولیسم، به سیدابراهیم رئیسی حمله کردند. تاجیک در این‌باره ضمن توهین به مردم نیازمند گفت: اصولگرایان و به صورت واضح آقای رئیسی به دنبال این هستند که قسمت غیرگفتمانی و غیراندیشیدگی جامعه را که عمدتا دارای دیدگاه‌های اقتصادی و معیشتی هستند با شگردهای پوپولیستی به سمت خود متمایل کنند. آقای رئیسی تلاش می‌کند به جای اینکه از آینده و آرمان‌های بلندمدت سخن بگوید به دغدغه‌های کنونی و زودهنگام مردم توجه نشان دهد تا از این طریق بتواند برای خود پایگاه رأی ایجاد کند. مصطفی معین هم که کاندیدای طیف‌های ساختارشکن جریان اصلاح‌طلبی بوده است، گفت: جنس پوپولیسم آقای رئیسی از جنس پوپولیسم آقای احمدی‌نژاد نیست و با هم تفاوت دارد. به همین دلیل آقای رئیسی قادر نیست آرای خاکستری را به سود خود بکشاند. این در حالی است که احتمال متمایل شدن آرای ریزش داشته در اردوگاه اصولگرایی به سمت آقای روحانی بسیار زیاد است.