کد خبر: 17561تاریخ: 1388/4/9 00:00
سهم ناچیز تهران از تماشای پرنده‌ها
اکوتوریسم یا گردشگری در طبیعت، شاخه‌های متفاوتی دارد پرنده‌نگری یا bird watching شاخه‌ای از این رشته است که در برخی کشورها به اندازه تماشاچیان بازی فوتبال طرفدار دارد و پیگیری آن درست مثل یک تماشاچی بازی فوتبال نه نیاز به تحصیلات دارد نه تخصص. آنچه در پرنده‌نگری حرف نخست را می‌زند علاقه، انگیزه، حوصله، برنامه‌ریزی و بیش از همه اینها و پیش از همه اینها آموزش است درباره اینکه بدانیم در اطرافمان چند گونه پرنده داریم، چه پرنده‌هایی داریم و چطور می‌توانیم بعد از گذشت زمانی نه‌چندان بلند به یک پرنده‌نگر حرفه‌ای تبدیل شویم. پرنده‌نگری غالبا دیدن پرنده‌های وحشی است؛ پرنده‌های وحشی محیط اطرافمان که ممکن است هر روز از بالای سرمان پرواز کنند یا در شاخه‌های حیاط خانه‌مان لانه داشته باشند؛ پرنده‌هایی که برای دیدن آنها فقط باید چشمانمان را باز کنیم و پرنده‌نگری را آغاز کنیم. پرنده‌نگرها می‌گویند: برای شروع نخست باید از باغچه خانه شروع کنید، بعد پرنده‌های محیط اطراف خود را ببینید، بعد شهر و بعد هم کشور خود را. پرنده‌نگرهای حرفه‌ای اغلب پرنده‌های دنیا را می‌شناسند و آنها که دستشان به دهانشان برسد، پرنده‌های دنیا را از نزدیک می‌بینند و گاه فقط با علاقه، بدون تحصیلات مرتبط و بدون دانش دانشگاهی درباره پرنده‌ها از کشوری به کشور دیگر سفر می‌کنند تا گونه یا زیرگونه خاصی از یک پرنده خاص را که بومی آن کشور است تماشا کنند مثل درنای سیبری در فریدونکنار.
دنیای پرنده‌نگری
آمار و ارقام نشان می‌دهد یکی از پرطرفدارترین و پردرآمدترین شاخه‌های اکوتوریسم در دنیا، پرنده‌نگری است. در حال حاضر کشورهای انگلیس، اتریش و آلمان به عنوان پایلوت پرنده‌نگری در دنیا انتخاب شده‌اند و فقط در اروپا بیش از پنج میلیون پرنده‌نگر حرفه‌ای وجود دارد که به طور معمول عضو یک انجمن تحقیقاتی در زمینه پرنده‌ها هستند و روز به روز هم بر تعدادشان اضافه می‌شود چرا که در بسیاری از کشورها، مردم ارزش طبیعت و حفظ آن را دریافته‌اند. پرنده‌نگری در دنیا به عنوان یک تفریح سالم مطرح است و در کشورهای اروپایی بیش از ۲۰۰ سال است که این کار انجام می‌شود.به طور مثال ۲۰۰ سال پیش در انگلیس انجمنی تشکیل شد که در حال حاضر بیش از یک میلیون عضو زنده دارد که درباره پرنده‌ها تحقیق می‌کنند و مشاهدات خود را از طریق اینترنت در اختیار یکدیگر قرار می‌دهند. در این انجمن‌ها افراد علاوه بر تفریح و گذراندن دوره فراغت، پرنده‌ها را بررسی می‌کنند، کارهای تحقیقاتی انجام می‌دهند، حلقه‌گذاری می‌کنند، به دولتشان برای سرشماری پرندگان کمک می‌کنند و کم شدن جمعیت پرندگان را برای حفظ آنها و جلوگیری از انقراض پرنده‌ای خاص گزارش می‌دهند. پرنده‌نگری یعنی اینکه شخصی برود در دل طبیعت، پرنده‌ها را مشاهده کند، از صدایشان لذت ببرد، از تماشای آنها لذت ببرد و احیانا مشاهدات خود را ثبت کند و شاخه‌ای از توریسم را شکل می‌دهد که به آن
bird watching یا پرنده‌نگری می‌گویند.
پرنده‌نگری در ایران
ایران، سرزمینی پهناور با اقلیم متفاوت و گونه‌های گیاهی و جانوری مختلف است و بالغ بر
۵۰۰ گونه پرنده دارد؛ سرزمینی پهناور که در بین سه منطقه پالتئارکتیک، اورینتال (جنوب شرقی) و اتیوپیا (جنوب غربی) قرار گرفته است و تفاوت‌های اقلیمی این سه منطقه تنوع حیرت‌انگیزی در میان گونه‌های مختلف پرندگان ایجاد کرده است. این تنوع باعث شده ما در حال حاضر به اندازه تمام قاره اروپا پرنده داشته باشیم اما سهم ما از
bird watching یا پرنده‌نگری در جهان تقریباً صفر است. زمانی که یک توریست به چابهار می‌رود بعد از دو، سه روز اقامت می‌گوید ایرانی‌ها چقدر شبیه هندی‌ها زندگی می‌کنند، حتی پرنده‌ها و جانوران آنها نیز مثل شبه‌قاره هند است. همین توریست با یک پرواز به تهران می‌آید و از این همه تفاوت در شکل پرنده‌ها متعجب می‌شود یا در اهرام ثلاثه مصر تصویر پرنده‌ای مقدس به نام «اکراس» وجود دارد. ما این پرنده را می‌توانیم براحتی در خوزستان مشاهده کنیم؛ پرنده‌هایی هستند که از آفریقا به کشور ما مهاجرت می‌کنند مثل بادخورک یا در سواحل شمالی ما پرنده‌های بسیار شبیه گونه‌های اروپایی هستند، درحالی که در فلات مرکزی پرنده‌ها کاملا متفاوتند. تنوع پرنده‌ها این امکان را فراهم می‌کند که اگر فردی علاقه‌مند باشد چهار تا پنج سفر چند روزه به ایران داشته باشد، می‌تواند در هر سفر به گوشه‌ای از کشور برود و پرنده‌های همانجا را بررسی کند. در کشور ما پرنده‌هایی وجود دارند که در دنیا بسیار کمیابند، از گونه درنای سیبری فقط یک قطعه باقی مانده که در حال حاضر به روسیه مهاجرت کرده است و آبان‌ماه به فریدونکنار
باز می‌گردد. این یک قطعه پرنده توریست‌های بسیاری را برای تماشا به ایران جذب می‌کند. گیلانشاه خالدار نیز پرنده‌ای است که برخی احتمال انقراض گونه آن را می‌دهند. این پرنده که مهاجر به ایران است، در صورت احتمال مشاهده آن در ایران ممکن است تا دو هزار توریست را در یک مقطع زمانی روانه ایران کند. ایران پتانسیل بسیار بالایی برای جذب توریست در این‌باره دارد. ما بیش از يكصد قله در کشور با ارتفاع بیش از 4هزار متر داریم که پرنده‌ای مثل کبک دری آنجا زندگی می‌کند. توریست‌های اروپایی بسیاری مشتاق دیدن این پرنده هستند. یک توریست اروپایی در یک روز اقامت در ایران می‌تواند چند کبک دری را ببیند، عکاسی کند، کار تحقیقاتی انجام دهد، در حالی که همین توریست مثلا در کشوری مثل ترکیه باید دو یا سه روز منتظر بماند شاید بتواند یک کبک دری مشاهده کند.