با اوج گرفتن تنش رسانهای و تبلیغاتی بین قطر و عربستان سعودی دیروز گزارشهایی از بسته شدن مرز 2 شیخنشین منتشر شد. شمار زیادی از کاربران توئیتر که تعداد آنها به ۵۰ هزار نفر میرسید، خبر دادند مرز بین 2 کشور بسته شده است، اگرچه تاکنون هیچکدام از منابع رسمی دوحه و ریاض این خبر را تایید نکردهاند. در چنین شرایطی شیخ تمیم بنحمد آلثانی، امیر قطر به کویت سفر میکند آن هم در حالی که هنوز مشخص نیست این اقدام جوانترین شیخ حاکم در کشورهای عربی خلیجفارس در جهت ایجاد صفبندی در شورای حکام علیه محور سعودی شامل عربستان، امارات و بحرین است یا اینکه او در دیدار با شیخ صباح احمد جابرالصباح، امیر کویت در جستوجوی راهی برای کاهش تنش با عربستان است؟ چرخش قطر به سوی ایران از ترس بلعیده شدن توسط حاکمان دیوانه سعودی در حالی است که کویت و عمان نیز مواضع مستقلتری در قبال ایران نسبت به دیگر اعضای شورای همکاری خلیجفارس دارند و این حقیقت احتمال فروپاشی این شورا و طبیعتا ائتلاف نظامی در حال تشکیل سعودی را قوت میبخشد. به نوشته روزنامه الاهرام مصر، بسته شدن مرزهای دو طرف میتواند رویارویی نظامی بین عربستان و قطر در دهه 1990 را نیز تکرار کند. حمد فراج، کارشناس و فعال سیاسی عربستانی معتقد است روی آوردن قطریها به ایران به معنای آغاز مرحله جدیدی از روابط 2 کشور است و قطر عملا در محور ایران قرار گرفت. او مینویسد: «قطر در مقابل عربستان که میخواهد با آمریکا روابط استراتژیک داشته باشد، میخواهد با ایران روابط استراتژیک ایجاد کند».
خشم سعودیها از اظهارات جنجالی منتسب به امیر قطر فروکش نکرده است و همچنان با انتشار یادداشتهای مختلفی به توهین و تحقیر دوحه میپردازند. رسانههای قطری نیز سکوت نکردهاند و با انتشار کاریکاتورهایی، با رسانههای سعودی مقابله بهمثل میکنند. دعوا میان قطر و برخی اعضای شورای همکاری خلیجفارش بویژه عربستان و نیز امارات پس از آن بالا گرفت که خبرگزاری رسمی این کشور نقل قولهایی از امیر قطر منتشر کرد که در آن از نقش ایران در ثبات منطقه تجلیل کرده و حزبالله لبنان را به عنوان یک جریان مقاومت ستوده بود. هر چند این خبر خیلی زود از سایت خبرگزاری قطر حذف و مسؤولان خبرگزاری اعلام کردند سایتشان هک شده است، با این حال، این تنش خیلی زود به مسدود شدن سایتهای خبری رسمی قطر در امارات و عربستان انجامید و رسانههای این دو کشور با انتشار اسناد و فایلهای صوتی محرمانه، تبلیغات مخرب گستردهای را علیه قطر و خاندان حاکم این کشور به راه انداختند. به عنوان مثال روزنامه الریاض علاوه بر انتشار یادداشتهایی تحقیرآمیز علیه امیر قطر، در کاریکاتوری، یک درخت که روی آن واژه «توافق خلیجی» نوشته شده بود، منتشر کرد که یکی از شاخههای آن، قطر است که در حال قطع خود از این درخت به کمک تبر است. رسانههای قطری نیز به این هجمه رسانههای سعودی واکنش نشان دادند و حتی ملک سلمان را که خود را خادم حرمین شریفین میداند، به تمسخر میگیرند. پایگاه خبری میدل ایستآی و پایگاههای خبری عربی 21، العربالجدید و الجزیره در همین راستا در یک کاریکاتور، اقدام ملک سلمان را در افتتاح مرکز مبارزه با تروریسم و افراطیگری موسوم به مرکز جهانی «اعتدال» با همراهی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا و عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهوری مصر سوژه قرار دادند. در این تصویر، ملک سلمان به همراه ترامپ و سیسی روی یک گوی دست گذاشتهاند و زیر این گوی، نیروهای اهریمنی و شیاطین میگویند: «احضار شدیم». یکی از این نیروهای شیطانی ابراز خشنودی میکند و میگوید: «هرج و مرج بیشتر در خاورمیانه...» دیگری میگوید: «این یعنی کشته شدن بچههای بیشتر...» یکی دیگر نیز میگوید: «اه... مردم بیشتری را بکشید». 2 روز پیش از انتشار این کاریکاتور، الجزیره، کاریکاتور دیگری را منتشر کرده بود که باز جنجال گستردهای را در عربستان و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیجفارس به پا کرد و واکنشها به حدی بود که این شبکه ناگزیر شد این کاریکاتور را حذف کند. در این کاریکاتور 2 نفر دیده میشوند که یکی شبیه ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و دیگری شبیه عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهور مصر است که خبرهای دروغ شبکه العربیه قطر را منتشر میکنند. روزنامه الوطن قطر صبح دیروز به انتقاد از کشورهای امارات و عربستان به دلیل حملهشان به تمیم بن حمد، امیر قطر پرداخت و نوشت عربستان و امارات شیوههای قبیلهای را دنبال میکنند که هیچ دولتی این کار را نمیکند.
کنایه جدید قطریها به سعودیها
در حالی که تنش در روابط قطر و عربستان سعودی و نوچههایش در شورای حکام خلیجفارس اوج گرفته است، وزیر خارجه قطر کنایهای نثار آلسعود کرد. «محمد بن عبدالرحمن آلثانی» در توئیتی جدید به حدیثی از حضرت علی(ع) اشاره کرده که نه تنها از همگرایی جدید قطر با ایران حکایت داشت بلکه کاملا ناظر به بدرفتاری حاکمان عربستان است. او نوشت: «هر زخمی دوایی دارد، جز اخلاق بد که درمانی ندارد». روایت حدیثی از امام اول شیعیان توسط وزیر خارجه قطر تنها 2 روز پس از آن صورت میگیرد که شیوخ وهابی سعودی از پیوستگی خانوادگی با امیر قطر ابراز برائت کردند. همچنین اشارهای آشکار است به هجمه سنگین رسانهای عربستان و امارات علیه مقامات قطری که قلدری عربستان در منطقه را برنمیتابند.
آمریکا قطر را تحریم میکند؟
اما این تنها سعودیها و اماراتیها نیستند که علیه قطر موضع گرفتند. بعضی مقامات سابق آمریکا به صورت ضمنی به قطر هشدار دادند مراقب سیاستهای خود باشد. رابرت گیتس، رئیس سابق سیا و همچنین وزیر سابق دفاع آمریکا، به قطر و اخوانالمسلمین هشدار دادند اقدامات قطر میتواند منجر به از دست دادن میزبانی این کشور از نیروهای آمریکا در پایگاه هوایی العبید شود که بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه محسوب میشود. اد رویس، رئیس جمهوریخواه کمیته امور خارجی مجلس آمریکا نیز اعلام کرد اگر سیاست قطر تغییر نکند این کشور تحت تحریمهای لایحه جدید خواهد بود که بر اساس آن حامیان اخوانالمسلمین تنبیه خواهند شد. این اظهارات مقامات آمریکایی نشان میدهد آنها از عملکرد قطر ناراضی هستند و از طریق تهدید میخواهند دوحه را مجبور به همراهی با عربستان سعودی کنند، بویژه آنکه واشنگتن اشراف کاملی بر روابط قطر با بعضی گروههای تندرو مانند جبههالنصره دارد. در واقع روابط خوب قطر با گروههای شبهنظامی مانند طالبان، جبههالنصره یا اخوانالمسلمین از مهمترین ابزارهای دوحه برای افزایش نفوذ خود است. در این میان رابطه قطر با اخوانالمسلمین راهبردی است و تحلیلگران معتقدند یکی از مهمترین دلایلی که دوحه رابطه نزدیک با اخوانالمسلمین برقرار کرده، این است که مانع از تسلط وهابیسم تحت حمایت عربستان سعودی بر قطر شود. ارتباط نزدیک دوحه با اخوانالمسلمین نقش زیادی در تعمیق اختلاف قطر با عربستان سعودی، امارات و مصر دارد. به عنوان مثال دوحه بر خلاف ریاض و ابوظبی از اخوانالمسلمین در مصر حمایت کرد. بر همین اساس از زمانی که عبدالفتاح سیسی، محمد مرسی را برکنار کرد، روابط قاهره و دوحه دچار تنش شد. با توجه به اختلافات بنیادینی که بین قطر، عربستان سعودی، امارات و مصر وجود دارد، انتظار میرود شکاف بین طرفین افزایش یابد و این افزایش شکاف، ائتلاف نظامی و سیاسی به رهبری عربستان را که تشکیل آن اخیرا با حضور و توافق دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا تشکیل شد، با چالش جدی مواجه کند.