محسن شهمیرزادی: امسال نیز به سیاق رمضان‌های گذشته و در کنار همه مجموعه‌های نمایشی و سرگرمی صداوسیما، برنامه «راز» در گوشه‌ای از شبکه پررونق(!) 4 سیما پخش می‌شود. برنامه‌ای که در سری هفتم هنوز برچسب تکراری بودن به خود نگرفته و توانسته است در هر قسمت به مضامین جدیدی بپردازد که تقریبا در هیچ‌کدام از برنامه‌های سیما جایی برای آن گشوده نشده است. کارشناس- مجری این برنامه کسی نیست جز نادر طالب‌زاده؛ او از کودکی در آمریکا زندگی می‌کرد و پس از انصراف از رشته پزشکی سراغ علاقه خود یعنی ادبیات می‌رود و پس از آن کارگردانی سینما را در دانشگاه مطرح کلمبیا به عنوان رشته تحصیلی خود در مقطع ارشد انتخاب کرد. طالب‌زاده از آن دوران چنین یاد می‌کند: «دنبال مدرک نبودم، دنبال این فن بودم. آنجا حوزهای بود که همه هنرمندان برجسته نیویورک در آن رفت و آمد داشتند. به همین دلیل از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۸ در دانشگاه کلمبیا ماندم و خواندم و یاد گرفتم». اما توجه او به انقلاب زمانی برانگیخته می‌شود که هجمه‌های عجیب رسانه‌ای غرب را نسبت به ایران مشاهده می‌کند. این هجمه‌های غرب است که طالب‌زاده را به ایران علاقه‌مند می‌کند و آشنایی با شخصیت امام(ره) او را پایبند به ایران اسلامی می‌کند. آشنایی طالب‌زاده با سیدمرتضی آوینی این مسیر را تکامل بخشید و مستندهای فراوانی از جمله «خنجر و شقایق» و «ساعت 25» از همکاری این دو به جای مانده است. سریال «بشارت منجی» اثری دیگر از طالب‌زاده است تا از همین معدود آثار نمایشی نیز از او شخصیتی چندوجهی در عرصه هنر و رسانه انقلاب اسلامی بشناسیم. او بیش از هر چیز در امر آموزش و تربیت اهالی رسانه انقلاب اسلامی تمرکز داشته و بسیاری از دانشجویان ایرانی و غیرایرانی طالب‌زاده هم‌اکنون در کشور‌های مختلف مشغول به فعالیت رسانه‌ای هستند. همایش‌های «افق نو»، «هالیوودیسم» و جشنواره‌های فیلم نظیر «مقاومت» باعث شده تا نقش طالب‌زاده در جنگ نرم بین‌المللی بین انقلاب اسلامی و امپریالیسم استکبار بیش از پیش مشهود باشد. «راز» برای مدتی تعطیل شد و طالب‌زاده با «عصر» به راز ادامه داد اما به برکت ماه مبارک رمضان این برنامه بار دیگر به آنتن تلویزیون بازگشت.
در عالم «راز»یست
اکنون و در فصل هفتم از برنامه راز شاهد پخش آن در تلویزیون هستیم، برنامه گفت‌وگو محوری که به مضامین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. وجه برجسته این برنامه نگاه فرهنگی، علمی و عقلانی و متخصصانه به پدیده‌های مختلف است. موضوعات مختلفی که در میان انبوه رخدادهای خبری تنها می‌توان از این برنامه نسبت به آنها آگاهی پیدا کرد. موضوعات برنامه «راز» به اقلیم خاصی محدود نمی‌شوند؛ از سیاست بین‌الملل در غرب آسیا تا انتخابات آمریکا و تعاملات بین ایران و روسیه. از رویکردهای فرهنگی سینمایی و آثار شاخص سینمای ایران و جهان تا پرداختن به پدیده‌های مذهبی و آخرالزمانی که به نظر در میان انبوه شبکه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی تنها در راز جا دارند. اما وجه مشترک راز در این گستره وسیع موضوعات چیست؟ در واقع چگونه یک برنامه هم به انتخابات آمریکا می‌پردازد، هم به ترور بیولوژیک، هم به اندیشه‌های فلسفی، هم نهاد آموزش‌وپرورش را مورد مداقه قرار می‌دهد، هم از نابرابری اقتصادی در مناطق محروم می‌گوید و هم تبیینی بر جنگ‌های نیابتی منطقه دارد؟ باید گفت راز نبردگاه جنگ آخرالزمانی بین حق و باطل است. کفر و استکبار هم در علم رسوخ یافته و هم منطقه را به آتش جنگ کشیده است، هم قدرت سینما را در دست دارد و هم اقتصاد جهان ذیل او گسترده شده است. اینجاست که هرکجا از کفر ردی بجاست، راز به تناسب زمان و موقعیت آن را با متخصصان امر زیر تیغ تیز تحلیل می‌برد و تبیین‌های دقیق و موشکافانه از اتفافات پیش‌رو به دست می‌آورد. راز را می‌توان در واقع شرحی از سخن امام دانست که فرمود: «تا شرک و کفر هست، مبارزه هست و تا مبارزه هست ما هستیم».
رازی فراتر از زمان و مکان
راز به‌رغم عمده برنامه‌های تلویزیونی نه در مضمون و نه در میهمان دچار تکرار نشده است. این برنامه در هر قسمت با یکی از متخصصان امر گفت‌وگو می‌کند. کارشناسانی که مانند موضوعات مطرح شده، عمدتا در هیچ شبکه و برنامه دیگری نمی‌توان آنها را یافت. وجه شباهت کارشناسان و موضوع هر برنامه فقط به مهجور بودن آنها در صداوسیما محدود نمی‌شود بلکه راز جزو معدود برنامه‌هایی است که به وفور از میهمان‌های بین‌المللی و تحلیلگران غربی و شرقی استفاده می‌کند. همه اینها در کنار این نکته قرار می‌گیرد که طالب‌زاده نیز خود کارشناس- مجری است و در تمام موضوعات مطرح شده در برنامه به عنوان یک کارشناس صاحب‌نظر است و راز برخلاف بسیاری از برنامه‌های سیما از مونولوگ و سخنرانی‌های ملالت‌آور به دور است و همواره شاهد تعامل و چالش بین مجری و میهمان هستیم. در این میان باز این سوال مطرح می‌شود که وجه مشترک میهمانان «راز» در چیست؟ در بین میهمانان خارجی این برنامه کمتر می‌توان ردی از اسلام یا تقیدی به جبهه حزب‌الله دید و در میان میهمانان داخلی نیز رویکردهای سیاسی متفاوتی قابل مشاهده است. باید گفت میهمانان راز فارغ از دین و آیین و حزب سیاسی، «مصلحان اجتماعی» هستند؛ منتقدان نظام سرمایه‌داری که از ماهیت حاکمیت استبداد پرده برداشته و تلاش دارند تا جامعه خود و دیگر جوامع بشری را از این حاکمیت مستبدانه آگاه کنند. طیف وسیعی از عقاید میهمان راز هستند تا هرکدام در وسع خود سهمی از تبیین حقیقت ارائه کنند. این طیف می‌تواند آلکساندر دوگین، فیلسوف روس باشد که اگرچه مسیحی است اما بخوبی نگاه آخرالزمانی ایران و روسیه را تشریح می‌کند. می‌تواند آلکساندر آزادگان باشد که از دل غرب سیاست‌های رسانه‌ای آن را رسوا می‌کند. همانند مضامین و میهمانان راز، مخاطبان این برنامه نیز از سراسر جهان هستند، هرچند آنتن سیما برای راز بهانه‌ای است تا این برنامه در فضای مجازی و در میان عدالت‌طلبان جهان دست به دست شود. در روزهای گذشته و در قسمت چهارم از این برنامه با موضوع یمن، «سیدحسن علی‌العماد» دبیر کل حزب مستقبل العداله میهمان راز بود. مردم ترکیه پس از پخش این برنامه از طریق فضای مجازی به صورت خودجوش تصمیم به ارسال کمک‌های خود به یمن گرفتند. العماد روز گذشته در این‌باره اظهار داشت: مردم استانبول ترکیه در پی پخش گفت‌وگوی ما با نادر طالب‌زاده کمک‌های خود را برای مردم مظلوم یمن به دست ما رساندند. زنان طلاهای خودشان را و مردان بیش از 10 هزار دلار جمع‌آوری و ارسال کردند. این اتفاق در حالی افتاد که دولت ترکیه در جبهه معارضان و متجاوزان به مردم یمن یعنی عربستان سعودی قرار دارد و از هیچ کمکی به سلفی‌های تکفیری و گروه‌های تروریستی کوتاهی نکرده است.
تلویزیون خوب، تلویزیون پر راز
جامعه‌شناسان و اندیشمندان عرصه رسانه همواره بیان داشته‌اند که «تلویزیون خوب در ماه رمضان، تلویزیون خاموش است». ذات تلویزیون به سرگرمی و تخدیر بازمی‌گردد، جایی که با بیان قصه‌های رازآلود مخاطب را در خلسه‌ای عمیق فرو ببریم تا از زندگی روزمره و اتفاقات پیرامون خود غافل شود و صداوسیما نیز در این جبر خودساخته هر روز تلاش بیشتری برای سرگرم کردن مخاطب دارد. اما در این نبرد برای راندن مردم به سوی خلسه و فراموشی واقعیات، «راز» یک برکت است. رازی که به جای بیان قصه‌های رازآلود بی‌انتها واقعیت‌ها را به رخ می‌کشد و تلاش می‌کند راهی برای اصلاح امور تصویر کند و اینجاست که تلویزیون خوب را می‌توان تلویزیون پر راز نامید.