عبدالباری عطوان: با توجه به تغییر موضع آمریکا در قبال قطر، احتمال کوتاه آمدن عربستان و متحدانش از سقف درخواستهایشان وجود دارد. عربستان، امارات، بحرین و مصر ابتدا شروطی را برای حلوفصل تنش با قطر مطرح کردند که سپس تبدیل به درخواست و اکنون در قالب شکایت مطرح شده است. نکته جدید دیگر در این بحران این است که سفیر امارات در عربستان گفت، این شروط یا درخواستها یا شکایتها به واشنگتن تقدیم خواهد شد به این معنی که واشنگتن وارد خط میانجیگری شده و چهبسا جایگزین کویت شده باشد. یک هفته پیش یا از همان آغاز این بحران، خبر رایج رسانهها و اظهارات بسیاری از مسؤولان این 4 کشور حول محور شروط دهگانه میچرخید که قطر باید پیش از هرگونه گفتوگو درباره آشتی به آن متعهد شود. جالب اینکه این شروط به طور رسمی منتشر نشد تا جایی که وزیر خارجه قطر مجبور شد اعلام کند کشورش آماده بحث و بررسی درباره هرگونه درخواستی «اگر وجود داشته باشد» است. اما دولت قطر تا این لحظه هیچ درخواستی دریافت نکرده است و چه بسا همین موضع بود که موجب شد وزیر خارجه عربستان پس از نشست با همتای انگلیسی خود در لندن اظهار دارد، عربستان تلاش دارد ظرف 2 روز آینده شکایت از قطر را تنظیم کند. در این میان منابع عرب خلیجفارس تاکید کردند، این درخواستها یا شکایتها یا حتی شروط را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد: اول: عذرخواهی رسمی قطر آن هم از سوی شیخ تمیم بنحمد آلثانی، امیر این کشور از تمام کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس به دلیل توهینهای شبکه الجزیره و تعطیلی فوری آن. دوم: قطع هرگونه روابط با جنبش اخوانالمسلمین مصر و توقف حمایت مالی از آن و نیز بیرون راندن تمام اعضای این گروه از دوحه و قطع هرگونه حمایت مالی مستقیم یا غیرمستقیم از بازوهای سیاسی و رسانهای این جنبش در خارج بویژه در استانبول و لندن. سوم: تعطیلی تمام شبکهها و پایگاهها و نیز روزنامههایی که قطر به نام شرکتها یا اشخاص تاسیس کرده است تا جایگزین رسانههای قطری باشند. چهارم: قطع روابط سیاسی با ایران و توجیه رسانههای قطری به اینکه باید مانند سایر شبکههای عربزبان خلیجفارس به ویژه العربیه با آن به عنوان یک کشور حامی تروریسم برخورد شود. پنجم: قطع کامل روابط با حزبالله و حماس. ششم: خودداری قطر از پذیرش هیچ یک از مخالفان کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس در خاک خود بلکه تحویل فوری آنان به مسؤولان کشورهایشان. هفتم: تعطیلی مراکز و موسسات تحقیقاتی در دوحه که قطر هزینههای آن را تامین میکند و نیز تعطیلی مراکز و موسسات مشابه آن در خارج از قطر. هشتم: متعهد شدن دولت قطر به خودداری از اتخاذ هرگونه موضع سیاسی مخالف با سایر کشورهای خلیجفارس یا موضعی که به آنان ضرر برساند. نهم: خودداری از هرگونه ائتلاف سیاسی و نظامی با کشورهای منطقه که میتواند با منافع راهبردی کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس تعارض داشته باشد که منظور از آن ترکیه و ایران است. دهم: عادیسازی روابط با مسؤولان مصر و توقف هرگونه حملات رسانهای علیه آنان. به گفته برخی از کارشناسان، این شروط دهگانه به معنی تغییر نظام حاکم قطر از طریق دور زدن آن است. باید در نظر داشت که خواست کنونی، تغییر نظام در قطر، چه تغییر سر نظام و چه تغییر مواضع و سیاستهای آن است و در همین ارتباط وزیر مشاور دولت امارات در یکی از توئیتهای خود به صراحت گفت: ما به دنبال تغییر نظام قطر نیستیم بلکه تغییر سیاستهای آن را خواستاریم و البته نمیتوان بین این دو تفاوت قائل شد. این شروط بالاترین سقف درخواستها از قطر به شمار میآید اما با توجه به زیر و رو شدن مواضع آمریکا به نفع قطر در پی امضای قرارداد فروش جنگنده با دوحه، چهبسا عربستان و متحدانش آماده کاهش سقف شروط و درخواستهای خود در هرگونه گفتوگوی آینده باشند. تحول مهمتر در بحران قطر اینکه عربستان، امارات، بحرین به میزان زیادی قدرت نرم خود را از دست دادند و این شکست در مخالفت بسیاری از کشورها با درخواست قطع روابط با قطر نمود یافت. بیتردید قطر هم بازنده این بحران خواهد بود زیرا دشمنانش در متهم کردن آن به حمایت از تروریسم تا حدودی موفق بودند و توانستند آن را از نظر سیاسی و اقتصادی تحریم کنند اما طرف مقابل نیز پیروزی مورد نظر خود یا تسلیم کامل قطر در برابر درخواستهایش را دستکم تا این لحظه محقق نکرده است.