سیف‌الله نجاریان: روایت اتفاقات سال‌های مبارزه با رژیم پهلوی یکی از موضوعاتی است که مورد علاقه طیف بسیاری از نویسندگان و هنرمندان است. از این رو آثار بسیاری به این بازه زمانی اختصاص یافته است. در این بین هر کس از زاویه خود به نقل روایت آن روزگار پرداخته و به تعبیری روایت خود از تاریخ را ارائه کرده است.
رمان «کلت ۴۵» اثر حسام‌الدین مطهری که چند سالی از انتشارش می‌گذرد یکی از رمان‌هایی است که به سال‌های دهه 50 شمسی تا 60 پرداخته و خواننده را وارد ماجرای یک خانواده می‌کند که اتفاقات آنها را از هم دور کرده است. به تعبیری باید این رمان را اثری موفق در روایت اتفاقات سال‌های منتهی به انقلاب و ابتدای دهه ۶۰ دانست. رمانی که روایتی از سازمان مجاهدین خلق پیش از انقلاب و پس از آشکار شدن مشی اصلی آنها در روزهای انقلاب است. روزهایی که منافقانه دست به ترور می‌زدند و برای رسیدن به نیات پلید نفسانی خود خلق را قربانی زیاده‌خواهی خود کردند تا جایی که در این رمان می‌بینیم مادر به فرزندش رحم نمی‌کند. نویسنده در این رمان در یک بستر قابل قبول روایتش را شکل می‌دهد و خواننده را از مقطعی که باید آن را نقطه صفر داستان خواند، وارد سرگذشت شخصیت‌هایش می‌کند. خواننده از کودکی با شخصیت صالح و به طور کلی خانواده فیروزی آشنا و کم‌کم وارد زندگی آنها می‌شود و سیر تحول شخصیت‌ها در گذر زمان را به خواننده نشان می‌دهد. از این حیث باید گفت نویسنده کار بزرگی را پیش روی چشمان خواننده رقم زده است و در خلق شخصیت‌ها از جزئیات نیز غافل نبوده است. شخصیت‌ها هیچ‌یک غیرقابل باور نیستند و هرکدام برای کاری که انجام می‌دهند دلیل و برهان دارند. هرچند در بخش‌هایی دیالوگ‌ها بویژه آن بخش‌هایی که حدیث نفس است کمی از حوصله خارج می‌شود اما همان طولانی بودن دیالوگ‌ها نیز در ساخت رمان به شکل‌گیری فضای رمان کمک می‌کند ولی نباید فراموش کرد که این اولین تجربه نویسنده جوان است و در اولین تجربه گاهی از این قبیل مسائل ممکن است پیش آید و این را نباید به پای ضعف یک اثر نوشت.
نویسنده در این رمان به هیچ‌وجه عجله نداشته و سعی می‌کند با حوصله اتفاقات را پیش ببرد و به هیچ‌وجه هیچ مساله‌ای را به خواننده واگذار نمی‌کند. (به سیاق رمان‌هایی که نویسنده بخش‌هایی از تخیل قصه و ساخت شخصیت را به ذهن خواننده واگذار و با این کار او را به مشارکت در خوانش رمان دعوت می‌کند.) همین موضوع سبب شده خواننده محو داستان شود و نتواند رمان ۵۶۰ صفحه‌ای «کلت ۴۵» را زمین بگذارد. از حیث تعدد شخصیت‌ها و گره‌هایی که در داستان ایجاد می‌شود، باید گفت با یک رمان تمام‌عیار روبه‌رو هستیم.
جدا شدن اعضای خانواده بر اثر یک رویداد که خودشان نقشی در آن نداشته‌اند و رسیدن به مرور آنها به یکدیگر، در واقع حاصل همین حوصله است و نویسنده با تقطیع زمانی از سال ۵۰ به صورت ناگهانی به سال ۵۷ پرش نکرده و تکه‌تکه روایت خود را تکمیل کرده و اجازه داده تا خواننده با شخصیت‌ها همزاد‌پنداری کند و در درون خود آنها را باور کرده و بپذیرد. همین مساله را باید یکی از نقاط قابل تامل این اثر دانست زیرا برخی بر این باور هستند که بخش‌هایی از این رمان را می‌شد حذف کرد تا حجم رمان کمتر شود اما در نقطه مقابل برخی بر این باورند که این رمان اضافات نداشته و از این میزان چیزی نیاز به حذف شدن ندارد. از آنجا که نویسنده تجربه روزنامه‌نگاری دارد بخوبی از تکنیک گزارش‌نویسی بهره برده و با زبانی روان و رسا قصه خود را برای خواننده روایت کرده و همین سبب می‌شود متن بدون دست‌انداز پیش رود و خواننده از خواندن کتاب لذت ببرد. زبان ساده و بدون پیچیدگی مهم‌ترین ویژگی رمان «کلت 45» است و این برای خواننده غیرحرفه‌ای نیز می‌تواند یک نکته مهم باشد تا خواننده بتواند خیلی زود با اثر ارتباط برقرار کند.
بیان احساسات درونی شخصیت‌ها بویژه در فصل‌های پایانی در فضاسازی رمان بشدت موثر بوده و همین سبب می‌شود که صفحات پایانی نفسگیر و دشوار طی شود؛ دشواری‌ای که نه از روی ضعف زبان بلکه به خاطر موقعیتی است که نویسنده با دیالوگ‌ها و توصیف‌ها خلق کرده است. این موضوع به‌قدری خوب از کار درآمده که خواننده دچار اضطراب شده و تا آخرین لحظه در انتظار یک حادثه است تا مسیر داستان را عوض کند. این ویژگی شاید به عنوان پایان شگفت‌انگیز تعبیر شود اما به هیچ روی اینچنین نبوده و حاکی از ضعف پیرنگ رمان نیست و نشان‌دهنده اوج خصومت منافقین با نیروهای انقلابی است که دست به رفتارهایی خلاف عواطف و احساسات انسانی می‌زدند و از این منظر این رمان به‌خوبی نقاب از چهره پلید گروهک منافقین و فعالیت‌های تروریستی آنها در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌دارد. رمان «کلت 45» را که به‌واقع یکی از آثار خواندنی در ارتباط با گروهک‌های منافق است و خواننده را با واقعیت چهره آنها آشنا می‌کند، نشر آرما منتشر کرده است.
***
رضا امیرخانی نیز پیش از این درباره «کلت 45» گفت: مهم‌ترین نکته درباره کتاب این است که موضوع کتاب «کلت 45» انقلاب 57 نیست بلکه موضوع آن امروز ما است. یعنی کتاب اگر می‌خواهد زنده باشد باید برای مخاطب امروز نوشته شده باشد والا زنده نمی‌ماند و کتاب «کلت 45» برای امروز ما نوشته شده است. وی افزود: «کلت 45» به من یک تشکیلات انسانی مبتنی بر عدم تعقل نشان می‌دهد، به نظر من مواجهه کتاب با مجاهدین خلق جسورانه است البته در برخی موارد با ناخودآگاه نویسنده درگیر شده، بنابراین خوب از کار درآمده است و اگر این مساله به صورت خودآگاه بود خراب می‌شد. امیرخانی گفت: در بخشی از دیالوگ‌ها نویسنده وارد ذهن شخصیت‌هایش شده است در حالی که آنچه بیان می‌شود متضاد قانون است و این بهترین شیوه نشان دادن نفاق در ادبیات است؛ یک منتقد حرفه‌ای ممکن است بگوید این اثر تکنیک خاصی ندارد در حالی که اینها اتفاقاً فرم نویسنده است و می‌تواند به ادبیات داستانی ما اضافه شود. به نظر من فصل پایانی کتاب که مواجهه صالح با مادرش است بسیار خوب از کار درآمده است. وی ادامه داد: ما در این کتاب با شبکه انسانی مجاهدین خلق مضمحل شده مواجهیم که موارد بسیاری از آن را در داخل و خارج کشور می‌بینیم. باید ببینیم چه اتفاقی می‌افتد این شبکه انسانی با آن شبکه انسانی که شهید بهشتی در نظر داشت متفاوت می‌شود، از نظر من مجاهدین خلق یک شبکه انسانی است که شبیه شبکه‌های دیگر است و ممکن است نکات به درد بخوری هم در آن وجود داشته باشد، مثل شبکه‌های دیگری که وجود دارد اما باید ببینیم آن چیست که در محتوای شبکه انسانی مجاهدین خلق و دیگر شبکه‌های سیاست‌زده منجر به فروپاشی و اضمحلال می‌شود.
گفتنی است کتاب «کلت 45» داستان یک دهه فعالیت‌های سیاسی یک خانواده است و مخاطب در این داستان با فعالیت سازمان مجاهدین خلق (منافقین) آشنا می‌شود و در واقع اشاره به اسلحه سازمانی ساواک و منافقین دارد که روزگاری نماد قدرت آنها به شمار می‌رفت. «کلت 45» داستان مواجهه «صالح» و «مینو» خواهر و برادری است که به علت دستگیری پدر و مادر توسط ساواک، در 2 خانواده کاملا متفاوت انقلابی و مارکسیست پرورش می‌یابند و در سال‌های بعد با یکدیگر به مقابله می‌پردازند. این داستان شرح مواجهه 2 جبهه فکری است که یکی برای استقرار عدالت می‌کوشد و دیگری برای دستیابی به قدرت. «کلت 45» را می‌توان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های داستانی درباره وضعیت منافقین در سال‌های پیش از انقلاب و پس از وقوع انقلاب اسلامی دانست که با وجود مطول بودن، کتابی خوش‌خوان است.
حسام‌الدین مطهری متولد 1366، نویسنده کتاب‌هایی از جمله «تذکره اندوهگینان»، «درخت به»، «حاشیه بر کتاب»، «راهنمای کتاب» و «مزمزه کلمات» است و «کلت 45 » را در سن 24 سالگی و از طریق نشر آرما منتشر کرده است. «کلت 45 » با قیمت 15 هزار تومان در کتابفروشی‌های سراسر کشور قابل تهیه است.