آمریکا که دچار سردرگمی نظامی استراتژیک در استان الرقه است، از روی خشم و سرخوردگی دست به اقدامات تحریکآمیز علیه نظام سوریه میزند. اقدام ائتلاف آمریکایی به سرنگون کردن یک هواپیمای نظامی سوخوی ارتش سوریه در منطقه الرصافه در غرب الرقه بار دیگر جبهه سوریه را ملتهب کرد. سرنگونی جنگنده سوری اقدامی بود که مقامهای سوریه و روسیه آن را «تجاوز نظامی» خواندند و مسکو همکاری با واشنگتن برای جلوگیری از وقوع حوادث هوایی را متوقف کرد که خود رویدادی بیسابقه از زمان آغاز بحران سوریه در 6 سال گذشته است. بدیهی است پیشروی چشمگیر ارتش سوریه، بازگشایی گذرگاه مرزی سوریه و عراق و تامین امنیت آن پس از 6 سال و بازپسگیری منطقهای به وسعت 25 هزار کیلومتر مربع در منطقه صحرایی شرق سوریه، پیامی قوی به آمریکا بود مبنی بر اینکه دولت سوریه از حق قانونی خود برای بازپسگیری شهر الرقه از داعش و شهر دیرالزور در همسایگی آن که دارای میدانهای گازی و نفتی است، چشمپوشی نمیکند. نیروهای ائتلاف آمریکایی ادعا میکنند، جنگنده سوری را به دلیل پرتاب بمب نزدیک مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه (کردها)، سرنگون کردهاند و جنگندههای اف-18 برای دفاع از متحدان چنین اقدامی میکنند. ولی باید گفت دلیل عمده وقوع این حادثه، سردرگمی نظامی استراتژیک در استان الرقه است و هر قدر که ارتش سوریه به جنوب و به سوی شهر پیشروی میکند، احتمال برخورد نیروهای دولتی با شبهنظامیان کرد بیشتر میشود. آمریکا با حمایت از کردهای سوریه، به همپیمان سنتی خود یعنی ترکیه پشت کرد و با ساقط کردن جنگنده سوری، تفاهمهای خود با روسیه را زیرپا گذاشت، بنابراین میتوان گفت چنین اقداماتی مقدمه برخورد با روسها، سوریها و عراقیها باشد. در همین راستا، روزنامه والاستریت ژورنال در گزارشی نوشته است خطر تشدید درگیری واقعی است ولی این زد و خورد و کشمکشی نیست که آمریکا به آسانی از آن اجتناب کند. دمشق، مسکو و تهران میدانند که روزهای کنترل الرقه توسط داعش به شماره افتاده است. آنها میخواهند در میانمدت مناطق بیشتری را در کنترل خود بگیرند و این به معنای شکست نیروهای دموکراتیک سوریه است. تهدید روز دوشنبه روسیه مبنی بر هدف قرار دادن هر هواپیمای ائتلاف آمریکایی در صورت پرواز در غرب رودخانه فرات در سوریه با موشکهای ضدهوایی، در واقع بخشی از همان استراتژی ایجاد ارعاب است. روسیه همچنین خط داغ تماس بین نیروهای مسلح 2 کشور (مسکو و واشنگتن) را به تعلیق درآورد؛ خطی که به منظور کاستن از خطر یک اشتباه نظامی طراحی شد. در این راستا سخنگوی فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد، در نتیجه رویاروییهای اخیر با نیروهای همپیمان سوریه و نیروهای روسی تصمیم گرفتیم تدابیر جسورانهای برای تغییر مسیر پروازهای جنگندههای خود بر فراز سوریه جهت ادامه عملیات خود علیه داعش همزمان با تضمین سلامت کادر نیروی هواییمان در سایه تهدیدات موجود در نظر بگیریم. از سوی دیگر، در پی همین تهدیدهای روسیه، وزارت دفاع استرالیا اعلام کرد حملات هوایی خود علیه داعش در سوریه را متوقف میکند. کاخ سفید و پنتاگون با خویشتنداری به تحولات روز دوشنبه پاسخ دادند و خواستار کاستن از تنش و خطوط باز ارتباطی شدند اما اگر سوریه و متحدانش به تشدید تنش مصمم باشند، آمریکا یا باید عقب بنشیند یا برای یک تلاش هماهنگتر و همگونتر برای حفاظت از متحدانش و البته در حال حاضر، هواپیماهایش آماده شود. آمریکا به دلیل کاهش نفوذش و کاهش قدرت گروههای مسلحی که زیر پرچم آن میجنگند و ناکامی این گروهها در رسیدن به اهدافشان برای براندازی نظام حاکم بر سوریه، با آتش بازی میکند و هرگونه رویارویی مسلحانه با روسیه و همپیمانان آن آتش جنگ ویرانگری را شعلهور میکند که بازنده آن خود آمریکا است زیرا روسیه همچنان که تأکید کرده است در برابر اقدامات تحریکآمیز آمریکاییها برای تجزیه و تغییر واقعیتهای جغرافیایی در سوریه و نقض خطوط قرمز با سرنگونی هواپیمای سوری دستبسته نمیماند. در همین راستا، ولادیمیر سوتنیکوف، کارشناس انستیتوی شرقشناسی روسیه میگوید: خطر اصلی بحران سوریه است که میتواند ابعاد گستردهای یافته و تنشها بین روسیه و آمریکا را بشدت افزایش دهد که متاسفانه به این سناریوی خطرناک نزدیک میشویم.
رهگیری جنگندههای آمریکایی در سوریه
در همین چارچوب و سایه تنش روزافزون مسکو و واشنگتن به علت ساقط کردن یک جنگنده نظام سوریه توسط ائتلاف ضدداعش، روسیه روز دوشنبه از آزمایشهای جدید موشکی از ساحل سوریه در راستای رزمایش نظامی خود خبر داد که قرار است ۱۸ تا ۳۰ ژوئن جاری برگزار شود. این موشکها در ۱۹، ۲۰، ۲۳، ۲۸ و ۳۰ ژوئن در آبهای بینالمللی دریای مدیترانه شلیک خواهند شد. روسیه قصد دارد جنگندههای ائتلاف به رهبری آمریکا را که در غرب رودخانه فرات در سوریه پرواز میکنند به عنوان اهداف احتمالی در نظر بگیرد. وزارت دفاع روسیه تاکید کرده است که فورا توافقنامه ایمنی هوایی با واشنگتن را لغو میکند. مسکو هشدار داده است نهتنها با جنگندههای ائتلاف آمریکایی که در غرب رودخانه فرات در سوریه به پرواز درآیند به عنوان اهداف احتمالی برخورد خواهد کرد بلکه آنها را با سامانههای موشکی اس 300 و اس 400 مستقر در سوریه و جنگندههای خود رهگیری و تعقیب میکند. سرنگون کردن جنگنده سوخو22 نیروی هوایی سوریه نخستین اقدام عملی نیروی هوایی آمریکا از ماه مه 1999 برای ساقط کردن یک هواپیمای خارجی در حال پرواز محسوب میشود.
واکنش سازمان ملل به تجاوز آمریکایی
در نخستین واکنش سازمان ملل به سرنگونی جنگنده سوری توسط ائتلاف آمریکایی، این سازمان نسبت به خطرات در برآوردهای احتمالی و خشونت در سوریه هشدار داد. استفان دوجاریک، سخنگوی رسمی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد، نسبت به خطرات برآوردهای احتمالی و خشونت در سوریه نگرانیم. وی تاکید کرد: به اعتقاد ما این خطرات زمانی که جنگ علیه داعش با هدف تحقق راهحل سیاسی فراگیر در سوریه همراه نباشد، افزایش خواهد یافت.
سرنوشت خلبان سوری
از سوی دیگر، خانواده خلبان سوری که جنگنده سوخوی ۲۲ او توسط ائتلاف ضد داعش ساقط شد، اعلام کردند او زنده است و ارتش سوریه وی را نجات داده است. اعضای خانواده خلبان سوری به سایت وطنآنلاین گفتند، این خلبان اکنون در یکی از بیمارستانهای دمشق است و تحت مداوا قرار دارد.