وزش توفان با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت در شمال سیستان‌وبلوچستان سبب شد غلظت ذرات معلق در هوای زابل در چند روز اخیر به ۳ برابر استاندارد سازمان جهانی بهداشت برسد، آلودگی‌ای که سازمان جهانی بهداشت سمی و خطرناک توصیف کرده است. به گزارش تسنیم از زاهدان، وزش بادهای شدید 120 روزه در سیستان و پراکنده شدن «ریزگرد» که سبب کاهش دید و کیفیت هوا می‌شود، در فصل تابستان به بخشی از زندگی مردم این منطقه تبدیل شده، شرایطی که در سال‌های اخیر مهاجرت جمع زیادی از مردم را به نقاط مختلف کشور به دنبال داشته است. خشک ‌شدن تالاب بین‌المللی هامون اما بر مشقت‌ بادهای 120 روزه برای مردم سیستان افزوده، چرا که خشکی تالاب موجب می‌شود وزش باد شدید ریگ‌های بستر تالاب را در هوا معلق کند و مردم سیستان با پدیده‌ای تحت عنوان «ریزگرد» مواجه شوند که برخی از این پدیده با عنوان «ریزمرگ» یاد می‌کنند. بسیاری از روستانشینانی که در مجاورت دریاچه هامون زندگی می‌کنند در پی ایجاد ریزگردها و استمرار آن با مشکلات تنفسی مواجه می‌شوند به طوری که در منطقه «قرقری» واقع در دشت سیستان صدها نفر به بیماری سل و تنگی نفس گرفتارند. موج جدید وزش بادهای 120 روزه، توفان و گرد و خاک در منطقه سیستان از اواسط هفته گذشته آغاز شده و اکنون در حالی به اوج سرعت خود با 100 کیلومتر بر ساعت رسیده که بسیاری از ساکنان شهرهای هامون، هیرمند و نیمروز را که در مجاورت دریاچه هامون قرار دارند با مشکلاتی از جمله نفوذ ریزگردها به منازل آنها و دشوار شدن تنفس مواجه کرده است. این شرایط تا جایی پیش رفت که سامانه پایش آلودگی هوای کشور غلظت ذرات معلق در هوای چهارشنبه گذشته شهر زابل را 481 میکروگرم بر مترمکعب اعلام کرد که این میزان حدود 3 برابر حد استاندارد سازمان جهانی بهداشت است. علی ملاشاهی، کارشناس هواشناسی سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: پیش‌بینی کلی وضع جوی سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد در شمال و نوار غربی استان وزش بادهای 120 روزه سبب خیزش گرد و خاک و کاهش دید می‌شود. ملاشاهی خاطرنشان کرد: از روز شنبه (امروز) سرعت باد در منطقه سیستان افزایش پیدا می‌کند که در این مدت در سایر نقاط استان نیز افزایش گرد و خاک رخ می‌دهد. وی گفت: در چند روز آینده در برخی ارتفاعات جنوب، جنوب شرق و سواحل در ساعات بعدازظهر و اوایل شب افزایش ابر و رگبار و رعد و برق پراکنده و وزش تندباد موقتی دور از انتظار نیست. مشکل ریزگردها در سیستان اما به یک معضل دائمی تبدیل شده و حل آن تنها از طریق احیای تالاب هامون میسر است؛ آب این تالاب از طریق رودخانه هیرمند که منشأ آن افغانستان است، تامین می‌شود و ایران همواره در دریافت حقابه تالاب هامون از افغانستان دچار چالش است. یکی از مشکلاتی که برخی کارشناسان معتقدند موجب خشکی زودهنگام تالاب هامون شده است، این است که همان مقدار آبی هم که از طریق افغانستان وارد منطقه سیستان می‌شود، در حال حاضر بدرستی مدیریت نمی‌شود و همین امر سبب شده تالاب بسیار زودتر از آنچه باید، خشک شود. شمال هیرمند از مناطقی است که به دلیل آنکه در مجاورت هامون قرار دارد و در پی جابه‌جایی ریزگردهای بستر خشکیده تالاب توسط توفان، بسیار آسیب‌پذیر است به نحوی که بسیاری از خانه‌های روستایی در این منطقه زیر گرد و خاک و ریزگرد مدفون شده‌اند؛ البته بسیاری از خانوارهای ساکن این منطقه به دیگر نقاط کشور مهاجرت کرده‌اند اما اندک خانوارهای باقیمانده با مشکلاتی همچون آسم و تنگی نفس دست و پنجه نرم می‌کنند. «رضا خمر» یکی از ساکنان مناطق مجاور تالاب هامون در شهرستان هیرمند اظهار داشت: وزش بادهای 120 روزه امان مردم منطقه را بریده است. ‌ای‌کاش این باد و شرایط بحرانی آب و هوا به 120 روز ختم می‌شد اما در حال حاضر توفان‌های سیستان بیش از 150 روز از سال میهمان مردم منطقه است. وی تاکید کرد: تاکنون همه خانواده‌هایی که توان مالی و شرایط مهاجرت داشته‌اند منطقه را تخلیه کرده‌اند و افراد باقیمانده واقعا امکان رفتن نداشته‌اند، اگرنه بی‌شک این شرایط برای زندگی یک انسان منطقی نیست. خمر بیان کرد: علاوه بر توفان و شرایط آب و هوایی غیرقابل تحمل، اوضاع اشتغال در منطقه سیستان بحرانی است و بسیاری از مردم مناطق روستایی سیستان زندگی خود را با یارانه 45 هزار تومانی سپری می‌کنند که شاید باور آن برای مردم دیگر نقاط کشور غیرممکن باشد اما باید این شرایط را از نزدیک ببینند تا با عمق فاجعه آشنا شوند. این شهروند سیستانی گفت: مسؤولان کشوری و استانی هر از گاهی سری به مردم سیستان می‌زنند اما این رفت و آمد‌ها تحولی در شرایط منطقه ایجاد نکرده و زندگی مردم سیستان سال‌هاست با بحران و شرایط دردآور عجین شده است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان اما بتازگی از تدوین پیش‌نویس تفاهمنامه مشترک حفاظت و مدیریت پایدار تالاب بین‌المللی هامون خبر داده است. نیره پورملایی اعلام کرده: پس از برگزاری 4 کارگاه فرابخشی مدیریت یکپارچه تالاب هامون با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و جوامع محلی از جمله بهره‌برداران این تالاب و سپس تصویب در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان سیستان‌وبلوچستان، تدوین این تفاهمنامه گامی مهم در اجرای برنامه مدیریت زیست‌بوم تالاب هامون است.