گروه فرهنگ و هنر: سالهاست به دلایل متعدد، عنصر کودک از سینما رخت بربسته است و در کمتر آثار موفق سالهای اخیر میتوان نقش کودک و مساله کودکان را در آن برجسته دید. عدم اهمیت مدیران فرهنگی به کودک و مسائل آنها و تجاری شدن سینما در کنار تخصصی بودن سینمای کودک موجب شده است اقبال عناصر فرهنگی کشور به کودک بسیار اندک باشد. این دسته از عوامل باعث شده با فقر جدی در عرصه کودک مواجه باشیم و کودکان ایرانی سالهای سال پای مجموعههای نمایشی بنشینند که قرابت چندانی با فرهنگ و هویت ایرانی ندارد. به گزارش «وطنامروز»، اگرچه عملکرد تلویزیون در خلق شخصیتهای کارتونی و مجموعههای نمایشی خردسال به نسبت سینما بسیار قابل دفاعتر است اما با این حال حجم بسیاری از مجموعههای نمایشی کودک تلویزیون نیز به محصولات غیرایرانی اختصاص دارد و همه این عوامل با ایجاد فقرسینمای کودک، باعث شده است تا نگرانیهای بسیاری نسبت به آینده کودکان این سرزمین بهوجود آید. نگرانیهایی که از چشم دوراندیشان هیچگاه دور نمیشود و نزدیکبینها و سطحینگران همواره از دیدن آن غافلند.
جشنوارهای متفاوتتر از قبل
جشنواره فیلم کودک و نوجوان در حالی سیامین دوره خود را میگذراند که در طول این سالها همواره با فقر شدیدی در فیلمهای کودک مواجه بودهایم و این خود نشان بارزی در ناکارآمدی این قبیل جشنوارهها بوده است. جشنواره امسال نیز اگرچه به گواه تمام منتقدان چندان آثار قدرتمندی در آن به نمایش درنیامده است اما به نظر میرسد بارقههای امیدی در این جشنواره به ظهور رسیدهاند که خبر از آیندهای روشنتر از گذشته میدهند. در جشنواره امسال آثاری چون «بیستویک روز بعد»، «فهرست مقدس»، «رهایی از بهشت» و... حضور داشتند که نمیتوان این استثناها را ثمره سیاستگذاری فرهنگی عمومی و دولتی کشور دانست و باید عمده این محصولات را دغدغه شخصی سازندگان آن و مجموعههای غیردولتی دانست که تلاش دارند قدمی در جهت سینمای کودک بردارند. جشنواره امسال تغییرات فراوانی به نسبت سالهای گذشته داشته است. برگزاری این مراسم دور از پایتخت، باعث بروز ظرفیتهای فراوانی شد که اگر جشنواره کودک میزبان برج میلاد یا پردیسهای سینمایی تهرانی میبود بیشک شور و شوق و استقبالش به حد کنونی نمیرسید. به گفته رضاداد، دبیر سیامین دوره جشنواره فیلم کودک، این جشنواره در قوانین تفاوتهای بسیاری نسبت به گذشته داشته است. درحالی که سالهای گذشته این جشنواره در طول ایام تحصیلی برگزار میشد و حضور کودکان که اصلیترین مخاطب جشنواره هستند، با مشکلات جدی مواجه بود اما این دوره از جشنواره، در ایام تابستان و فراغت دانشآموزان برگزار شد و استقبال آن را دوچندان کرد. البته رضاداد اصلیترین تحول این جشنواره را نشاط و استقبال بسیار زیادی دانست که مرهون مردم و رسانههاست. وی همچنین در مراسم اختتامیه افزود: سانسهای مکرر ویژه برای برخی آثار در طول جشنواره نشان داد مردم ما به سینما اهمیت میدهند، به آن علاقه دارند و برای آن ارزش قائل هستند. حضور هنرمندان رتبه اول سینمای ایران نیز از جمله مصادیق اعتبار جشنواره کودک امسال است که بر دغدغه هنرمندان به سینمای کودک اشاره دارد. هنرمندانی که در اختتامیه این جشنواره شرکت کردند عبارتند از: علیرضا شجاعنوری، امیر اسفندیاری، کیومرث پوراحمد، محمد احمدی، کمال تبریزی، پوران درخشنده، رضا میرکریمی، همایون اسعدیان، فرشته طائرپور، غلامرضا آزادی، شادمهر راستین، بیتا منصوری، مسعود اطیابی، انسیه شاهحسینی، وحید نیکخواهآزاد، شبنم مقدمی و... . حال باید دید زمانی که عمده هنرمندان درجه اول کشور دغدغه سینمای کودک دارند، چه عواملی موجب میشود تا این سینما همواره در رکود باشد. در این جشنواره بخشهای متعددی وجود داشت که فیلم سینمایی «بیستویک روز بعد» بهرغم برخورد مدیران جشنواره فجر در برنامهریزی اکران و قضاوت داوران که به نظر میرسید از اساس فیلم را مشاهده نکرده بودند، این فیلم توانست ۷ جایزه در این جشنواره دریافت کند و با توجه به این نکته که بر خلاف جشنواره فجر، بخشهای جشنواره کودک متفاوت از هم بوده و بسیاری از فیلمها نهایتا میتوانند در بخشهای معدودی شرکت کنند، اخذ ۷ جایزه در این جشنواره میتواند رکوردی باشد که محمدرضا خردمندان و سازمان سینمایی سوره توانستهاند آن را رقم بزنند. اسامی برندگان این جشنواره به شرح زیر است:
فیلمهای کوتاه و نیمهبلند
در بخش «فیلمهای کوتاه و نیمهبلند» محمدرضا خردمندان برای فیلم «دوئل» دیپلم افتخار بهترین فیلم داستانی را دریافت کرد. خردمندان که عمده سابقهاش مربوط به سینمای کودک است با فیلمهایی نظیر «بیستویک روز بعد» و «گزارشگر» توانسته با نگاهی خلاقانه معضلات و مسائل کودکان را در قاب سینما مطرح کند. «دوئل» مساله تضاد طبقاتی را مطرح میکند که این مساله در دنیای کودکان نیز تحولات شگرفی ایجاد کرده است. همچنین در همین بخش از جشنواره محمد بخشی هم دیپلم افتخار و تندیس «ایسفا» برای فیلم «آریو والیبال» را دریافت کرد.
فیلمهای کودک پویانمایی
در بخش فیلمهای کودک پویانمایی دیپلم افتخار بهترین فیلم کوتاه انیمیشن به «رویاها در یک روز» به کارگردانی صادق جوادی تقدیم شد. این انیمیشن به رویاها و کابوسهای خردسالان میپردازد. در بخش بهترین فیلمنامه کوتاه و نیمهبلند پویانمایی، هیات داوران هیچ فیلمی را شایسته تندیس ندانست اما دیپلم افتخار به فیلم «کودکان» به نویسندگی هادی محمدیانطبقی اهدا شد. پروانه زرین بهترین کارگردانی بخش کوتاه و نیمهبلند پویانمایی به «هزار افسان» به کارگردانی اصغر صفار و عباس جلالییکتا داده شد. پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه و نیمهبلند پویانمایی نیز به «گل و بلبل» به تهیهکنندگی مهدی آقاجانی تعلق گرفت. در رده فیلمهای انیمیشن سینمایی جایزه ویژه هیات داوران برای دستاورد تکنیکی درخشان به آقای محمدامین همدانی کارگردان فیلم «فهرست مقدس» اهدا شد. «فهرست مقدس» محصول خانه انیمیشن موسسه رسانهای اوج، روایتگر یک داستان تاریخی است که ماجرای آن در شهر «نجران» کشور یمن میگذرد و زمان آن به 100 سال قبل از ظهور دین اسلام بازمیگردد. این انیمیشن سینمایی روایتی دراماتیک، رمانتیک و تراژیک دارد و داستان آن براساس سفر قهرمان فیلم با نام «هاران» شکل گرفته است. پروانه زرین بهترین کارگردانی پویانمایی سینمایی به فیلم «رهایی از بهشت» به کارگردانی علی نوریاسکویی اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم کودک پویانمایی سینمایی به فیلم «دنیای کیفها» به تهیهکنندگی حمید نخعی اهدا شد.
فیلمهای پویانمایی نوجوانان
انیمیشن رهایی از بهشت توانست تمام جوایز این بخش را از آن خود کند و پروانه زرین بهترین کارگردانی پویانمایی سینمایی و بهترین فیلم به «رهایی از بهشت» به کارگردانی علی نوریاسکویی تعلق گرفت. این انیمیشن نیز در جشنواره فجر بدترین اتفاقات را تجربه کرد. این انیمیشن که روایتی از شهید چمران است پیش از این برخلاف جشنوارههای داخلی، در جشنواره فیلم کن توانست جایزه «بهترین انیمیشن مضمونی روز انیمیشن» این جشنواره را دریافت کند و در جدیدترین افتخارآفرینی خود توانست عنوان بهترین فیلم جشنواره «آکولید کالیفرنیا» را نیز به خود اختصاص دهد. جشنوارهای که هرساله بهترین انیمیشنهای سینمایی را در معرض نمایش قرار میدهد.
پویانمایی بینالملل
در بخش انیمیشن بینالملل و در میان فیلمهای کوتاه و نیمهبلند پویانمایی، دیپلم افتخار بهترین انیمیشن کوتاه به «پدربزرگم درخت گیلاس بود» به تهیهکنندگی پاول اسمیرنوف اهدا شد. جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین کارگردانی فیلم کوتاه انیمیشن به امیرهوشنگ معین برای فیلم «درخت پرتقالی» اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه پویانمایی به «یک لحظه» به تهیهکنندگی استفان مورات، وینسنت کاپلو و ماری اشگوین اهدا شد. اما در میان فیلمهای بلند پویانمایی پروانه زرین بهترین کارگردانی پویانمایی به «چیری و چری» به کارگردانی ماکوتو ناکامورا اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم بلند پویانمایی به «راه طولانی شمال» به تهیهکنندگی ران دینس، کلاوس توکسویگ کایر و هنری ماگالون اهدا شد.
فیلمهای غیرسینمایی (ویدئویی)
در بخش فیلمهای غیرسینمایی (ویدئویی) هیأت داوران بازی بازیگران کودک و نوجوان 3 فیلم «شوکا» (مائده سالمی)، «فقط شاگرد اول» (نعیم شیخمحبوبی)، اپیزود سوم فیلم «آگوست» (مهسا هاشمی) را تحسین کردند. پروانه زرین بهترین فیلمنامه به احمدعلی حامد برای فیلمنامه فیلم «فقط شاگرد اول»، جایزه بهترین کارگردانی ضمن تقدیر از فرناز امینی برای کارگردانی فیلم «عشق نیکان» و دیپلم افتخار به آزاده قچاق برای کارگردانی فیلم «فقط شاگرد اول» تعلق یافت و هیأت داوران در بخش بهترین فیلم هیچ فیلمی را مناسب دریافت پروانه زرین بهترین فیلم ندانست. جایزه ویژه شهید بهنام محمدی نیز به فیلم کوتاه «سلام» به کارگردانی محمدرضا حاجیغلامی در بخش جایزه یونیسف رسید و هیات داوران یونیسف ضمن تقدیر از کارگردان فیلم «گل سفید» علی قویتن، جایزهای را به کودک خردسال فیلم، بهاره نوروزی اهدا کردند. همچنین جایزه فیلم منتخب یونیسف به سیدمحمدرضا خردمندان برای فیلمهای «بیستویک روز بعد»، «دوئل» و «گزارشگر» اهدا شد و جایزه عشقی بزرگ برای جهانیان از طرف موسسه سانیتسن، آقای ژیبو ون، آقای لیانگ جونگ لین و خانم مرضیه برومند به «بیستویک روز بعد» و «پایان رویاها» تعلق گرفت. در بخش جایزه داوران کودک و نوجوان بینالملل نیز جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین بازیگر به سلست هولشایمر برای فیلم «روزی که پدرم شاخ و برگ درآورد» اهدا شد. جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین بازیگر به امیررضا فرامرزی برای فیلم «اسکیباز» اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم بلند (کودک) به «خاکستری کوچیکه پرسروصدا» به تهیهکنندگی سیلیه هوپلندایک و دیوکه بیور کلی گراور اهدا شد. همچنین پروانه زرین بهترین فیلم بلند (نوجوان) به «معجزه کوهستان» به تهیهکنندگی فیلیپ بودوگ و توماس بلینینگر اهدا شد.
فیلمهای کودکان و نوجوانان سینمای بینالملل
در بخش فیلمهای کودکان و نوجوانان سینمای بینالملل توسط نمایندگان داوران و در میان فیلمهای کوتاه و نیمهبلند دیپلم افتخار بهترین فیلم کوتاه به «مشق شیدا» به تهیهکنندگی مهرداد حسنی اهدا شد. دیپلم افتخار بهترین فیلم کوتاه به «سکوت» به تهیهکنندگی جیووانی پومپلینی و اولیویر شانتریو اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه به «آریو والیبال؟» به تهیهکنندگی نیما ربیعی اهدا شد. در میان فیلمهای بلند، جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین بازیگر به امیررضا فرامرزی برای فیلم «اسکیباز» اهدا شد و جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین بازیگر به سلست هولشایمر برای فیلم «روزی که پدرم شاخ و برگ درآورد» اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلمنامه فیلم بلند به «معجزه کوهستان» به نویسندگی ناتیا برونکورست اهدا شد. پروانه زرین بهترین کارگردانی فیلم بلند به «اسکیباز» به کارگردانی فریدون نجفی اهدا شد. دیپلم افتخار فیلم بلند (نوجوان) به «دوچرخه آبی» به تهیهکنندگی نورسن چتین کورکن و اومیت کورکن اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم بلند (کودک) به «اسکیباز» به تهیهکنندگی محمد احمدی اهدا شد. در بخش جوایز هیات داوران کودک و نوجوان ایرانی،پروانه زرین بهترین فیلم (کودک) از نگاه داوران کودک به فیلم «قهرمانان کوچک» به تهیهکنندگی بیتا منصوری اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم (نوجوان) از نگاه داوران نوجوان به فیلم «بیستویک روز بعد» به تهیهکنندگی محمدرضا شفاه اهدا شد. همچنین هیأت داوران کودک و نوجوان پروانه زرین بهترین بازیگر (نوجوان) را به مهدی قربانی برای فیلم «بیستویک روز بعد» و پروانه زرین بهترین بازیگر (کودک) را به عرفان برزین برای فیلم «دزد و پری ۲» اهدا شد.
فیلمهای کودکان و نوجوانان سینمای ایران
اما در بخش فیلمهای کودکان و نوجوانان سینمای ایران و در میان فیلمهای کوتاه و نیمهبلند، جایزه ویژه هیأت داوران به محمدرضا حاجیغلامی، کارگردان فیلم کوتاه «سلام» اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلمنامه کوتاه و نیمهبلند داستانی به فیلم «پیژامه راه راه پدر را باد برد» به نویسندگی محمد صادقی اهدا شد. پروانه زرین بهترین کارگردانی کوتاه و نیمهبلند داستانی به فیلم «باران آهسته میبارد» به کارگردانی سعید نجاتی اهدا شد. پروانه زرین بهترین فیلم کوتاه و نیمهبلند به فیلم «آریو والیبال؟» به تهیهکنندگی نیما ربیعی اهدا شد. در میان فیلمهای سینمایی نیز پروانه زرین بهترین دستاورد فنی و هنری به پیمان عباسزاده برای فیلمبرداری فیلم سینمایی «چهل کچل» اهدا شد. همچنین پروانه زرین بهترین بازیگر (کودک) فیلم بلند سینمایی به امیررضا فرامرزی برای فیلم «اسکیباز» اهدا شد. دیپلم افتخار هیأت داوران به شبنم مقدمی برای حضور پرمهرشان در کنار بازیگران کودک در فیلم «شکلاتی» اهدا شد. پروانه زرین بهترین بازیگر (نوجوان) فیلم بلند سینمایی به مهدی قربانی برای فیلم «بیستویک روز بعد» اهدا شد، دیپلم افتخار هیأت داوران به یاس نوروزی، بازیگر کودک «فیلم دزد و پری ۲» تعلق یافت و پروانه زرین بهترین فیلمنامه بلند سینمایی به سیدمحمدرضا خردمندان و احسان ثقفی برای فیلم «بیستویک روز بعد» اهدا شد. جایزه ویژه هیأت داوران به فریدون نجفی، کارگردان فیلم بلند سینمایی «اسکیباز» اهدا شد و پروانه زرین بهترین کارگردانی به سیدمحمدرضا خردمندان برای فیلم «بیستویک روز بعد» اهدا شد. در این بخش همچنین پروانه زرین بهترین فیلم بلند سینمایی (کودک) به فیلم «دزد و پری ۲» به تهیهکنندگی بهروز مفید اهدا شد. همچنین پروانه زرین بهترین فیلم بلند سینمایی (نوجوان) به فیلم «اسکیباز» به تهیهکنندگی محمد احمدی اهدا شد.