رویکرد رهبر انقلاب همواره در دولت‌های مختلف، حمایت از دولت‌ها و افزایش توان آنها در حل مشکلات کشور بوده است. حتی در شرایطی که کمتر کسی احتمال حمایت رهبری از دولت‌ها را می‌داد باز هم رهبری برای حفظ نظام و پیشرفت آن از حمایت دولت‌های مختلف دست برنمی‌داشتند. بهترین نمونه که بیانگر بیشترین میزان از وفق و مدارا توسط ایشان است، توافق هسته‌ای و اجرای برجام است که رهبری در تمام مراحل آن از دولت حمایت کردند اما در عرصه فرهنگ شاهد آن بوده‌ایم که با گذشت زمان و عدم تغییر در رویکردهای فرهنگی دولت، رهبری هشدار‌ها و گلایه‌های خود را از متولیان جدی‌تر مطرح کرده‌اند. آخرین هشدار و گلایه مقام معظم رهبری در دیدار رمضانی دانشجویان با معظم‌له مطرح شد. در این دیدار مقام معظم رهبری فرمودند: «گاهی اوقات احساس می‌شود دستگاه‌های مرکزی فکری و فرهنگی و سیاسی دچار اختلالند و تعطیلند». در کنار تمام انتقادات رهبری از دستگاه‌های فرهنگی کشور، این نخستین‌بار است که از واژه اختلال و تعطیل استفاده می‌شود. این بیان نشان از عدم تاثیرپذیری مسؤولان فرهنگی از هشدارهای صورت گرفته دارد که این دستگاه عظیم را به حالت تعطیلی کشانده است. البته در این بیان مقام معظم رهبری تنها وزارت ارشاد مورد انتقاد نمی‌گیرد و دستگاه‌های مرکزی فکری و فرهنگی مورد نظر است اما با ارائه مثالی، مراد خود را از دستگاه تعطیل فرهنگی که متولی فرهنگ کشور است، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی می‌کنند. عدم تشخیص و ارج نهادن به معضلات و اولویت‌های اصلی کشور اشکال اساسی این وزارتخانه عریض و طویل است؛ اشکالی که در بیان مقام معظم رهبری و ذکر مثال توسط ایشان مشاهده می‌شود.
منشأ اختلال و نتیجه آن
توجه به میزان بودجه و حجم امکانات موجود در وزارت ارشاد، تاثیر کمبود بودجه و امکانات را بر ناتوانی و اختلال این دستگاه عظیم بسیار کمرنگ می‌نمایاند. آنچه مسلم است سوء مدیریت و عدم برنامه‌ریزی و صرف هزینه صحیح، برای اجرا و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی سودمند و ضروری برای حفظ ارزش‌ها و باورهای اجتماعی است. عدم تشخیص و ارج نهادن به معضلات و اولویت‌های اصلی کشور اشکال اساسی این وزارتخانه عریض و طویل است. اشکالی که در بیان مقام معظم رهبری و ذکر مثال توسط ایشان مشاهده می‌شود: «اینکه در وضعیتی که ما اینهمه مسائل مهم فرهنگی در کشور داریم، حالا فرض کنیم فلان آهنگ قبل افطار پخش بشود یا نشود، این می‌شود مساله اصلی، نامه‌نگاری می‌کنند؛ این پیداست این دستگاه اختلال پیدا کرده؛ مساله اصلی را از فرعی تشخیص نمی‌دهند». توجه نکردن به اولویت‌ها و وظایف، این نهاد را در رسیدن به برخی اهداف ناتوان می‌گذارد و اختلال بر مجموعه وزارت ارشاد حاکم می‌شود و در صورتی که خروجی حاصل از فعالیت این وزارتخانه مفید نباشد، این وزارتخانه، تعطیل تلقی خواهد شد. تعطیلی این وزارتخانه هم نتایج اسفباری از جمله باز شدن راه نفوذ فرهنگی و بی‌پناه ماندن جوانان و قشرهای مختلف جامعه برابر تهاجم فرهنگی دشمن خواهد داشت.
هشدار اول: در مقابل تهاجم دشمن، بدترین کار انفعال است
نخستین هشدار در ماه‌های ابتدایی آغاز به کار دولت از طرف مقام معظم رهبری در تاریخ 19 آذر 92 داده شد: «فرهنگ هویت یک ملت است. ارزش‌های فرهنگی روح و معنای حقیقی یک ملت است. همه چیز مترتب بر فرهنگ است. در مقابل فرهنگ مهاجم، بدترین کار، انفعال است؛ زشت‌ترین کار، انفعال است؛ خسارت‌بارترین کار، انفعال است. فرهنگ مهاجم نباید ما را منفعل بکند؛ حداکثر این است که بگوییم بسیار خب! ما در مقابل این نمی‌توانیم یک حرکتی انجام بدهیم اما منفعل هم نمی‌شویم. منفعل شدن و پذیرفتن تهاجم دشمن، خطایی است که بایستی از آن پرهیز کرد».
هشدار دوم: با مسأله فرهنگی شوخی نمی‌شود کرد
دومین هشدار فرهنگی مقام معظم رهبری در انتهای سال اول عملکرد دولت بود: «یک مساله هم مساله فرهنگ است که آقایان هم حالا معلوم شد نگرانی دارید، بنده هم نگرانم. مساله فرهنگ، مساله مهمی است. اساس این ایستادگی، این حرکت و در نهایت ان‌شاءالله پیروزی، بر حفظ فرهنگ اسلامی و انقلابی است و تقویت جناح فرهنگی مؤمن، تقویت این نهال‌هایی که روییده است در عرصه فرهنگ؛ بحمدالله جوان‌های مؤمن خوبی داریم در عرصه فرهنگ و هنر؛ فعالیت کردند، کار کردند؛ حالا بعضی جوانند، بعضی دوره جوانی را هم گذرانده‌اند؛ ما عامل فرهنگی کم نداریم. ما حتما در مساله فرهنگ[باید توجه کنیم]، دولت محترم هم باید توجه کند، دیگران هم توجه کنند. بنده هم در این نگرانی با شما سهیم هستم و امیدوارم مسؤولان فرهنگی توجه داشته باشند که چه می‌کنند. با مساله فرهنگی شوخی نمی‌شود کرد، بی‌ملاحظگی نمی‌شود کرد؛ چنانچه یک رخنه فرهنگی به وجود آمد، مثل رخنه‌های اقتصادی نیست که بشود [آن را] جمع کرد، پول جمع کرد یا سبد کالا داد یا یارانه نقدی داد؛ اینجوری نیست، به این آسانی دیگر قابل ترمیم نخواهد بود، مشکلات زیادی دارد».
هشدار سوم: آزادی غیر از رهاسازی همه ضابطه‌هاست
هشدار سوم در دیدار نوروزی با مردم در مشهد مطرح می‌شود: «آزادی غیر از ولنگاری است؛ آزادی غیر از رهاسازی همه ضابطه‌هاست. آزادی- که نعمت بزرگ الهی است- خودش دارای ضابطه است؛ بدون ضابطه، آزادی معنی ندارد. چنانچه کسانی هستند در کشور که برای تیشه به ریشه ایمان جوانان زدن دارند تلاش می‌کنند، نمی‌شود این را تماشا کرد به عنوان اینکه این آزادی است. همچنان که اگر هروئین و بقیه مواد مسموم‌کننده بدن و بدبخت‌کننده خانواده‌ها را کسی بخواهد بین این و آن توزیع کند، نمی‌شود بی‌تفاوت نشست. اینکه ببینیم کسانی با استفاده از هنر، با استفاده از بیان، با استفاده از ابزارهای گوناگون، با استفاده از پول، راه مردم را بزنند، ایمان مردم را مورد تهاجم قرار بدهند، در فرهنگ اسلامی و انقلابی مردم رخنه ایجاد کنند، ما بنشینیم تماشا کنیم و بگوییم که آزادی است، این جور آزادی در هیچ جای دنیا نیست!»
هشدار چهارم: خطاها و اشتباهات فرهنگی به‌راحتی قابل جبران نیست
رهبر انقلاب اسلامی 23 تیر 93 پس از بیان نکاتی اخلاقی، به موضوع فرهنگ و دغدغه‌های فرهنگی اشاره کردند و با تأکید بر اینکه خطاها و اشتباهات فرهنگی به‌راحتی قابل جبران نیست، گفتند: «ضروری است در عرصه فرهنگی، سیاست‌های نظام به‌درستی درک و اعمال شود. هرگونه تغییر مسیر فرهنگ از چارچوب نظام اسلامی، موجب برهم‌خوردن انتظام فکری و هویت واقعی جامعه خواهد شد».
هشدار پنجم: نفوذ فرهنگی
عدم توجه به هشدارهای قبلی و گشوده شدن راه ورود دشمن، مقام معظم رهبری را بر آن می‌دارد تا مفهوم نفوذ را مطرح کنند: «انقلاب را درست باید شناخت. اگر در زمینه کارهای فرهنگی در این‌باره، کاستی‌ای وجود دارد، حتما باید برطرف بشود؛ نگاه کنید ببینید. یکی از راه‌های ورود و نفوذ ایجاد خلل در باورهاست؛ باور انقلابی، باور دینی. در معرفت‌های انقلابی و دینی اختلال ایجاد می‌کنند؛ رخنه کردن در اینهاست. و از همه طرق هم استفاده می‌کنند و آدم‌های گوناگونی هم دارند؛ استاد دانشگاه هم دارند، فعال دانشجویی هم دارند، نخبه فکری و علمی هم دارند؛ همه جور آدمی برای ایجاد این رخنه‌ها هستند».
هشدار ششم: دستگاه‌های دولتی آغوش خود را به روی جوان‌های مؤمن باز کنند
مقام معظم رهبری برای اعتلای فرهنگی کشور اقدامی حمایتی و همزمان سلبی از دستگاه‌های فرهنگی مطالبه می‌کنند: «این مجموعه‌های خودجوش مردمی که کار فرهنگی می‌کنند- که الان در سرتاسر کشور هزاران مجموعه خودجوش مردمی هست که دارند خودشان کار می‌کنند، خودشان فکر می‌کنند، خودشان تلاش می‌کنند و کار فرهنگی می‌کنند- روزبه‌روز باید توسعه پیدا کنند؛ دستگاه‌های دولتی باید به اینها کمک کنند. دستگاه‌های دولتی، آنهایی که مربوط به فرهنگند، به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نه اسلام را قبول دارند، نه انقلاب را، نه نظام اسلامی را، نه ارزش‌های اسلامی را [باز کنند]، آغوش خود را به روی بچه‌مسلمان‌ها، به روی جوان‌های مؤمن، به روی بچه‌های انقلابی، به روی بچه‌های حزب‌اللهی باز کنند».
هشدار هفتم: احساس ولنگاری
مفهوم مکمل نفوذ، ولنگاری است که 16 خرداد 93 مطرح می‌شود: «در مساله فرهنگ، بنده احساس یک ولنگاری می‌کنم؛ در دستگاه‌های فرهنگی-اعم از دستگاه‌های دولتی و غیردولتی- یک نوع ولنگاری و بی‌اهتمامی در امر فرهنگ وجود دارد؛ چه در تولید کالای فرهنگی مفید که کوتاهی می‌کنیم، چه در جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر که کوتاهی می‌کنیم».
هشدار هشتم: ضعیف هم در آفند هم در پدافند
تفکیک ضعف در عملکرد فرهنگی کشور، هشدار بعدی مقام معظم رهبری است: «ما در زمینه فرهنگ، هم درباره آفند ضعیف عمل می‌کنیم، هم درباره پدافند ضعیف عمل می‌کنیم؛ به نظر من بایست در این زمینه‌ها کار کرد. فرهنگ با جوهر دین، با جوهر انقلاب، اساس کارهای ما است که باید واقعا به آن بپردازیم. محصولات فرهنگی، کتاب، سینما، تئاتر، شعر، مطبوعات و نیز شخصیت‌های فرهنگی؛ فرض کنید که یک شخصیت فرهنگی هست که همه عمر خودش را در راه انقلاب گذاشته، یک شخصیت فرهنگی هم هست که هر وقت توانسته به انقلاب نیش زده؛ شما رفتارتان با این دو نفر چه‌جور است؟ شما که مسؤول دولتی هستید یا مسؤول فرهنگی هستید یا مسؤول وزارت مثلا ارشاد هستید یا وزارت علوم هستید یا سازمان تبلیغات اسلامی هستید- فقط مخصوص کارهای دولتی نیست، دیگران هم همین‌جور هستند- یا صداوسیما، رفتار شما و برخورد شما با این دو آدم چه‌جور است؟»
هشدار نهم: به مدیران‌تان تذکر بدهید
عمل نکردن به هشدارهای قبلی، مطالبه عملی رهبری را در پی می‌آورد: «ما را به جنگ نظامی متوجه می‌کنند تا از این جنگ غفلت کنیم؛ جنگ واقعی جنگ فرهنگی است. اینهمه تلویزیون‌های گوناگون و شبکه‌های مختلف اینترنتی مشغول کارند برای اینکه دل و ذهن جوان ما را از دین و مقدسات و عفت و حیا و مانند اینها دور کنند؛ دارند جدی تلاش می‌کنند، پول‌ها خرج می‌کنند برای این کار! جنگ واقعی این است. مسؤولان باید حواس‌شان باشد. بنده به رئیس‌جمهور محترم گفتم به مدیران‌تان تذکر بدهید تا مدیریت همراه با شفافیت انجام بدهند، مدیریت همراه با نظارت انجام بدهند. مدیر باید نظارت کند، باید کار را دنبال بکند. به صرف اینکه ما گفتیم فلان کار بشود، طرف مقابل هم گفت چشم که کار تحقق پیدا نمی‌کند. کار باید در میدان و روی زمین مشخص بشود که انجام شد؛ اینها آن چیزهایی است که مورد نیاز ما است و باید به آن توجه کرد».
هشدار آخر: چنانچه رابطه قرارگاه قطع شد
ناتوانی و اخلال در انجام وظایف دستگاه‌های متولی کشور وظیفه را از دوش فعالان فرهنگی برنمی‌دارد. در این زمینه مقام معظم رهبری مفهوم آتش به اختیار را برای روحیه‌دهی به حرکت‌های خودجوش فرهنگی مطرح می‌کنند: «من به همه آن هسته‌های فکری و عملی جهادی، فکری و فرهنگی در سرتاسر کشور مرتباً می‌گویم: هرکدام کار کنید؛ مستقل و به‌قول میدان جنگ، آتش به اختیار. البته در جنگ، قرارگاه مرکزی وجود دارد که دستور می‌دهد اما چنانچه رابطه قرارگاه قطع شد یا قرارگاه عیبی پیدا کرد، اینجا فرمانده دستور آتش به اختیار می‌دهد. خب! شما افسرهای جنگ نرمید- قرار شد شما افسران جوان جنگ نرم باشید- آنجایی که احساس می‌کنید دستگاه مرکزی اختلالی دارد و نمی‌تواند درست مدیریت کند، آنجا آتش‌به‌اختیارید؛ یعنی باید خودتان تصمیم بگیرید، فکر کنید، پیدا کنید، حرکت کنید، اقدام کنید. گاهی اوقات انسان احساس می‌کند دستگاه‌های مرکزی فکر و فرهنگ و سیاست و مانند اینها دچار اختلالند، دچار تعطیلند؛ واقعا آدم گاهی اوقات احساس می‌کند».
منبع: برهان