نادر کیانی:موضوع برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق با توجه به وجود بحران‌ها و مشکلات بسیار زیادی که مردم کردستان عراق با آن روبه‌رو هستند، قطعا جنبه سیاسی دارد و بارزانی مدت‌هاست به هر بهانه‌ای و در هر فرصتی که برای‌شان پیش آمده، هر از گاهی با کوبیدن بر طبل استقلال‌طلبی درصددند هم امتیازاتی از دولت مرکزی عراق کسب کنند و هم صندلی ریاست خود بر کردهای مظلوم و رنج‌کشیده کردستان عراق را مادام‌العمر کنند اما وقتی موفق به این کار نشد، تصمیم گرفت با جدی‌تر کردن این بحث، در پشت پرده حمایت رژیم صهیونیستی و آمریکا را هم در این قضیه به دست بیاورد. در قریب به یکصد سال گذشته تا کنون کردهای عراق همواره برای رسیدن به استقلال چه به صورت سیاسی و چه به صورت نظامی سعی کردند با دولت‌های مرکزی روبه‌رو شوند و به خواسته خود برسند که هر بار دو طرف موفق به تصمیمی دوجانبه نشدند تا آنکه سال ۲۰۰۳ با آمدن آمریکا و سرنگونی رژیم بعث، کردها به کمک فضای ایجاد‌شده موفق شدند عملا تبدیل به حکومت محلی خودمختاری در عراق شوند. در چند روز گذشته، «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق اعلام کرد روز ٢٥ سپتامبر ٢٠١٧/ ۳ مهر 96، رفراندوم استقلال اقلیم کردستان برگزار می‌شود! موضوع برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان هدفی است که رژیم صهیونیستی و آمریکا مدنظر دارند. چرا که با توجه به دشمنی رژیم صهیونیستی با ملت ایران و نزدیکی مسعود بارزانی با این رژیم، صهیونیست‌ها موفق می‌شوند با ایجاد سفارت در منطقه کردستان عراق، خود را به مرز ایران نزدیک‌تر کرده و به اهداف شوم‌شان با کمک حکومت مدنظر بارزانی برسند! بارزانی اگر چه می‌داند اختلاف بر سر میدان‌های نفتی و خط لوله بندر جیهان ترکیه به دریای مدیترانه، مشکلات مربوط به آب دریاچه‌ها و رودخانه‌های مشترک و همچنین وضعیت اقلیت‌های قومی و مذهبی و مساله کرکوک، عراق را درگیر یک چالش طولانی و عمیق می‌کند و مردم کردستان عراق هم زیر خط فقر و بیکاری به سر می‌برند اما این مسائل برایش کوچک‌ترین اهمیتی ندارد، چرا که استقلال کردستان او را به آرزوی دیرینه‌اش یعنی ریاست دائمی بر یک کشور موهوم که هیچ کدام از کشورهای همسایه هم کوچک‌ترین حمایتی از آن نکرده و نمی‌کند، می‌رساند! برای او اهمیتی ندارد تاوان این کارش، در فلاکت فرو رفتن مردم منطقه‌اش باشد و همه کشورهای همسایه را هم از دوست به دشمن تبدیل کند، چرا که هدف او ایجاد یک کشور برای خودش و دریافت کمک‌های کلان کشورهای دشمن مسلمانان است. همچنین بحران استقلال باعث بهم‌ریختگی سیاسی در منطقه هم می‌شود و این بهترین فرصت برای رژیم کودک‌کش اسرائیل و آمریکاست تا حضور نظامی خود را با استفاده از ضعف بارزانی و کل عراق قانونمند کنند. از این رو در ماه‌های گذشته شاهد هستیم که واشنگتن تحرکات نظامی‌اش را در برخی مناطق عراق گسترش داده و از شدت یافتن عملیات علیه داعش به بهانه‌های مختلف جلوگیری هم کرده است. بر این اساس مسعود بارزانی با این امید که طرح برگزاری رفراندوم بازی دو سر برد برای او خواهد بود، دوباره آن را به صورت جدی دنبال می‌کند. بارزانی از سال 2005 در قدرت است و ادامه حکومت او از سال 2013 تنها پس از رایزنی‌های گسترده میان احزاب و به عنوان یک دوره اضطراری مورد قبول واقع شد. لذا وجود هرگونه تهدید یا طرح‌های بزرگی مانند همه‌پرسی می‌تواند توجه گروه‌ها و مردم کردستان را از بحث اصلی دور کند. در این شرایط وجود یک چهره با تجربه برای روزهای چانه‌زنی با بغداد تداوم حکومت بارزانی را توجیه خواهد کرد. اما واقعیت امر آن است که در بین احزاب اصلی و قدرتمند و مردمی کردستان عراق نیز بر سر بحث همه‌پرسی، اختلافات بسیار جدی‌تر از آنی که فکر می‌کنید وجود دارد. از جمله حزب و جنبش مردمی گوران (تغییر) در این ارتباط بشدت با بارزانی مخالف است. این جنبش مردمی بر این باور است طرح موضوع و اجرای آن، تنها و تنها یک تاکتیک فرار به جلو بارزانی محسوب می‌شود و این امری نیست که احزاب و مردم اقلیم به راحتی از کنارش عبور کنند. اهمیت این مساله زمانی روشن‌تر می‌شود که تاکتیک بارزانی به برخورد جدی ترکیه و ایران با اربیل منجر شود. جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها اعلام کرده با هرگونه تجزیه‌طلبی عراق مخالف است و از تمامیت ارضی این کشور حمایت می‌کند. رویکرد جمهوری اسلامی ایران در کمک به بغداد برای مبارزه با تروریسم در 3 سال گذشته نیز موید این مطلب است. ترکیه هم به دلیل احساس خطر از سوی کردهای همجوار کردستان عراق، با سیاست‌های تجزیه‌طلبانه اربیل مخالفت جدی دارد. از همین رو اواسط فروردین سال جاری به دنبال برافراشته شدن پرچم کردستان در استان کرکوک، رجب طیب اردوغان ضمن درخواست برای پایین آوردن این پرچم هشدار داد خودداری از انجام این کار به روابط کردها با ترکیه لطمه وارد خواهد کرد. همچنین «فدریکا موگرینی»، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مارس 2016 اعلام کرد این اتحادیه با تشکیل یک کشور کرد در منطقه مخالف است و از ایده جدا شدن کردها چه در ترکیه، چه در عراق یا سوریه حمایت نمی‌کند. اجازه ندادن سخنرانی به بارزانی در کنفرانس امنیتی مونیخ هم در واقع نشان از آن داشت که قدرت‌های جهانی حاضر نیستند- به خاطر منافع اقتصادی خود هم که شده- دولت‌های منطقه را از خود ناراضی کنند. عدم حمایت قدرت‌های بین‌المللی در کنار مخالفت قدرت‌های منطقه‌ای این ایده را با چالش اساسی مواجه کرده است. همه کشورهای قدرتمند همسایه هم مخالف این تجزیه و اعمال نفوذ دیگر کشورهای خارج از منطقه در امور داخلی عراق هستند، چرا که این اقدام باعث بر هم خوردن امنیت و ثبات منطقه خواهد شد. مسؤولان اقلیم کردستان مطمئن باشند نخستین نقطه‌ای که دچار ضرر و زیان می‌شود اهالی و مردم این منطقه خواهند بود، چرا که این اقلیم جزئی از خاک عراق است و باید قوانین و مقررات حاکمیت مرکزی را به رسمیت بشناسد و موارد اختلاف را در چارچوب‌های قانونی پیگیری کند. کردستان عراق باید این مفهوم را دوباره بررسی کند که در جریان وجود داعش اگر مردم و حشدالشعبی حضور نداشتند، این منطقه اکنون شاهد حضور نیروهای داعشی بود، پس نباید خود را از مردم و حاکمیت عراق دور کند. بارزانی و آمریکایی‌ها در تلاش هستند بتوانند با این روند به کشورهای منطقه صدمه بزنند و آرامش و ثبات را از منطقه بگیرند. همانطور که در ابتدا گفته شد تلاش برای برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق مطمئنا برای نفوذ در منطقه و بر هم زدن آرامش و امنیت دیگر کشورهاست، چرا که دشمنان مردم مسلمان بویژه رژیم صهیونیستی، از هیچ کوششی برای ایجاد تنش کوتاهی نمی‌کنند. جمهوری اسلامی ایران هم استراتژی ثابتی در این امر دارد و مخالف بر هم خوردن موازنه در منطقه و تجزیه کشورهای همسایه است. مسؤولان این اقلیم باید آگاه باشند که خارج از قوانین و قواعد بین‌المللی نباید یک اقدام خودسرانه انجام دهند، چرا که برخی مشکلات را به وجود می‌آورد و منطقه را بر هم می‌زند. قدرت‌های استکباری به دنبال چیره شدن بر دیگر کشورها هستند. بدون شک تجزیه و بر هم خوردن شرایط فعلی در عراق باعث بر هم خوردن تعادل امنیت در منطقه خواهد شد. دکترین جغرافیای سیاسی تاکید دارد به جای اینکه برخی مناطق به دنبال تجزیه و کوچک‌سازی قدم بردارند بهتر است به منافع کلان و درازمدت نگاه داشته باشند و به سمت همگرایی پیش بروند. واحدهای سیاسی باید در مدار همگرایی قرار گرفته تا منافع همه‌جانبه آنها بهتر و بیشتر تامین شود. جنبش تغییر (گوران) بزرگ‌ترین جنبش و حزب سیاسی مردمی مخالف مسعود بارزانی، هفته گذشته در بیانیه تندی، ضمن مخالفت با برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق، به حزب نیز درباره بحران‌های اقتصادی و نگرانی‌های شهروندان کردستان عراق از وضعیت موجود هشدار داد. در این رابطه یکشنبه هفته گذشته، سخنگوی حزب دموکرات کردستان عراق نیز در واکنش اعلام کرد حزب بعد از بحث و بررسی درباره بیانیه جنبش تغییر، واکنش لازم را نشان خواهد داد! مجمع ملی جنبش تغییر 21 مرداد 96/ 12 آگوست 2017 طی نشستی، وضعیت سیاسی اقلیم کردستان عراق و بحران‌های اقتصادی و نگرانی‌های شهروندان از وضعیت موجود را بررسی کرد.
در بیانیه پایانی نشست مجمع ملی جنبش تغییر همچنین درخواست شد همه‌پرسی استقلال کردستان عراق لغو شده و سیستم پس‌انداز کردن بخشی از حقوق ماهانه کارمندان دولت که موجی از نارضایتی و اعتراض را به دنبال داشته، پایان یابد.
شورش حاجی، از اعضای مرکز اجرایی جنبش مردمی گوران که نقشی همچون دفتر سیاسی دیگر احزاب را ایفا می‌کند هم بر ضرورت پایان دادن به خلأ قانونی در اقلیم کردستان و اصلاح قانون ریاست اقلیم تاکید کرده است.شورش حاجی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی رسمی جنبش تغییر اعلام کرد اقلیم کردستان دچار خلأ قانونی شده است و یکی از اقداماتی که هم‌اکنون باید انجام شود پایان دادن به این خلأ و اصلاح قانون ریاست اقلیم کردستان است.بارزانی و حزبش در طول 25 سال گذشته نقش ترمز خواسته‌ها و مطالبات مردم کردستان را ایفا کرده‌اند لذا هیچوقت به خاطر منافع کردها دنبال استقلال نیستند.جزر و مد مبارزات اقشار مختلف مردم کردستان عراق در طول این سه دهه علیه حکومت اقلیم کردستان عراق و بحران‌های اقتصادی همراه با تضادهای درونی حزب بارزانی بر سر سهم و جایگاه بیشتر، خود یکی از فشارهایی بوده که بارزانی گاه و بی‌گاه برای تحمیق و فریب مردم کردستان طرح رفراندوم را به پیش کشیده است.هنوز مردم کردستان قتل عام تظاهرکنندگان این منطقه را فراموش نکرده‌اند. وقتی جنبش گوران و مردم کردستان در اعتراض به فساد دولتی و فقر و بیکاری به خیابان‌ها ریختند، نیروهای نظامی و سرتاپا مسلح پارتی، به روی مردم تیراندازی کرده و بسیاری از معترضان را به شهادت رساندند. حال چنین حزب دیکتاتور و خطرناکی که صدای هر نارضایتی را با گلوله خفه می‌کند، به دنبال تشکیل یک دولت سرکوبگر دائمی نیز هست! استقلال کردستان عراق، برای حکومت منطقه‌ای اقلیم و بویژه بارزانی، همیشه نه پروژه‌ای برای کشوردار کردن مردم کردزبان عراق که وسیله‌ای برای معامله، باج‌گیری و بازی‌های دیپلماتیک با دولت‌های غربی و دولت‌های منطقه بوده است.این در حالی است که گروه‌های اسلامی و مردمی بویژه گوران، بارها اعلام کرده‌اند ناسیونالیسم کرد و احزاب آن، قابلیت کشوردار کردن هیچ بخشی از کردستان‌های منطقه را ندارند و بهتر است برای دائمی کردن پست ریاست بر کردها، به فکر دیگری باشند.کردنماها پس از تجربه
شکست خورده جمهوری مهاباد در ایران و حاکمیت 2 دهه عشیره بارزانی در عراق، سرنوشت‌شان را به رژیم‌های منفور جهان و از همه مهم‌تر به شکاف‌های منطقه‌ای و صف‌بندی‌های بین‌المللی بسته‌اند. حزب بارزانی قدرت و حاکمیت‌شان را در کردستان عراق، هم برای طبقه کارگر و هم برای طبقه خود، به زور اسلحه به نمایش گذاشته‌اند.اعلام رفراندوم در کردستان عراق که توسط بارزانی برای معامله‌گری و گروکشی صورت گرفته است، تیغ دولبه و پرتگاهی برای احزاب کرد و دولت اقلیم است.طبقه کارگر و شهروندان به تنگ آمده از حاکمیت عشیره بارزانی و نگران از آینده نامعلوم‌شان در ماندن با عراق فدراتیو، با توجه به سناریوی سیاهی که تصویر موصل و آزاد‌سازی آن، رعشه بر اندام هر جانداری می‌اندازد، باید از این فرصت استفاده کنند و این رفراندوم را به پایان حاکمیت احزاب عشیره‌ای تبدیل کنند.فراخوان و رفراندوم ۲۵ سپتامبر، پروپاگاندایی از جنس پروپاگانداهای سنتی احزاب حاکم که اساسا برای چانه‌زنی، معامله و سهم‌خواهی از دولت‌های مرکزی و قدرت‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد، نیست؛ پروژه‌ای است که تاریخ اجرای آن مشخص و به مراجع بین‌المللی و دولت مرکزی عراق اعلام شده است. رفراندوم قرار است برگزار شود، این معلوم است! به علاوه معلوم است آقای رئیس دولت اقلیم، از همین امروز تاریخ و نحوه اجرای نتیجه رفراندوم را، نه بسته به قدرت و آرای مردم و شهروندان ساکن شهرهای کردستان عراق و ساکنان مناطق تحت مشاجره که تماما وابسته به شکاف‌های منطقه‌ای و مشروط به نظر قدرت حاکم امروز در کردستان عراق کرده است!رفراندوم قرار است برگزار شود اما اجرای آن باز وسیله معامله و چانه‌زنی و امتیاز‌گیری حزب بارزانی از دولت مرکزی، دولت‌های منطقه و دولت‌های غربی خواهد بود. قرار است چند نسل دیگر از مردم کردستان عراق، این بار به بهانه نحوه اجرای استقلال، منتظر بمانند و به عشیره بارزانی وقت بدهند تا به حاکمیت فقر و فساد و ثروت‌اندوزی خود ادامه دهند! قرار است مساله «کرد» همچنان چون استخوان لای زخم به نفرت قومی و ملی بین عرب‌زبان و کردزبان و به تفرقه در صفوف مردم کردزبان و عرب‌زبان، بیش از پیش دامن زند! سناریوی کشوردار کردن مردم کردستان عراق، از منظر دولت اقلیم و مسعود بارزانی است. سناریویی که نه‌تنها مردم کردستان عراق را کشوردار نخواهد کرد که کار و زندگی آنها را وسیله رقابت‌های سیاسی در منطقه و جهان خواهد کرد. از همین امروز باید به نخستین تقلب در رفراندوم «نه» گفت! برگزاری رفراندوم، چک سفید جدیدی به دولت اقلیم و بارزانی نیست تا هر آنطور که شرایط معامله‌گری و کاسه‌لیسی و گروکشی ممکن می‌کند، با نتیجه آن بازی کنند. بدون چنین خواستی، بدون چنین تضمینی، رفراندوم دولت اقلیم و مسعود بارزانی بی‌اعتبار و حلقه دیگری از گروکشی، معامله‌گری و بازی با سرنوشت مردم کردستان عراق است و باید محکوم شود.
*خبرنگار حوزه بین‌الملل و امور منطقه