با توجه به پروژههای عمرانی کشورهای منطقه، نقش ایران از ترانزیت کالا در منطقه تا سال ۲۰۳۰ کمرنگ خواهد شد. به گزارش مهر، مهدی اشرفی، مدیرکل دفتر سرمایهگذاری و تشکلهای معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی با اشاره به کاهش ۳۲ درصدی ترانزیت ریلی و جادهای کشور از سال ۹۴ تا به حال اظهار داشت: اگر وضعیت ترانزیت کشور در سالهای آینده با همین شیوه نزولی ادامه یابد، ترانزیت با بحران روبهرو میشود. وی علت ریشهای آن را کاهش بهای نفت و تحولات سیاسی دانست و افزود: بهرغم اینکه ارزش جابهجایی کالا به دلار در جهان کاهش یافته که به دلیل کاهش ارزش دلار در جهان است اما از نظر تناژ و فیزیکی، حجم جابهجایی این کالاها افزایش یافته است. وی ادامه داد: حجم کل جابهجایی بار بینالمللی در ایران اعم از صادرات، واردات و ترانزیت در سال گذشته 6/29 میلیون تن بود که سهم ترانزیت از این جابهجایی در بهترین حالت ۱۲ میلیون تن و سهم ترانزیت جادهای ۴۴ درصد بوده است. وی با اشاره به امضای موافقتنامه لاجورد از سوی افغانستان تصریح کرد: با امضای این توافقنامه، افغانستان از طریق خط ریلی ترکمنستان و سپس خط دریایی ترکمنباشی ـ باکو در دریای خزر، در عمل ایران را دور زده و از طریق ترکیه به اروپا وصل میشود. در نتیجه ساخت خط ریلی خواف ـ هرات که ایران در حال ساخت آن است، بیاثر خواهد شد. وی تاکید کرد: ترکمنستان در حال خرید ۱۴ فروند شناور باری جدید برای افزایش تردد خط دریایی ترکمنباشی ـ باکو است و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۰ حجم بنادر 2 کشور ترکمنستان و جمهوری آذربایجان به ۵۰ میلیون تن افزایش یابد. اشرفی افزود: در غرب دریای خزر نیز اتصال ریلی باکو ـ تفلیس ـ کارس که جمهوری آذربایجان را از طریق گرجستان به ترکیه وصل میکند، به پایان رسیده و این مسیر، خط ریلی پرظرفیتی برای پشتیبانی از حملونقل دریایی خزر است تا توسعه خط دریایی ترکمنباشی ـ باکو صرفه اقتصادی داشته باشد. وی یکی دیگر از سرمایهگذاریهای رقیب ترانزیت ایران را سرمایهگذاری ۸۵۰ میلیون دلاری روسها در ساخت خطوط ریلی شمال دریای خزر که چین را از این مسیر به اروپا وصل میکند، دانست و گفت: تا سال ۲۰۳۰ حجم جابهجایی بار از این مسیر ریلی، به یک میلیون TEU (۱۴ میلیون تن) میرسد؛ این کار عملاً به حذف ایران از توسعه منطقهای میانجامد. وی این خط ریلی که جاده ابریشم جدید نامیده میشود را یکی از مهمترین رقبای ترانزیت ایران معرفی و اضافه کرد: در صورت بهرهبرداری از این خط آهن، ۲۵ درصد مناسبات تجاری چین و اروپا تا ۱۳ سال آینده از این مسیر انجام خواهد شد. اشرفی، یکی دیگر از تهدیدهای توسعه ترانزیت ایران را سرمایهگذاری ۴۶ میلیارد دلاری چین در توسعه بندر گوادر پاکستان دانست.