قرار است یک کمیته سعودی پس از عید قربان وارد ایران شود تا درباره ماجرای سفارت عربستان در تهران و کنسولگری آنها در مشهد تحقیقاتی انجام دهد. البته پیش از این یعنی اوایل تیرماه خبرهایی درباره این کمیته سعودی منتشر شده بود که بنا به دلایلی حضور آنها در ایران محقق نشد. با این حال اما به نظر می‌رسد آنها در نظر دارند طی هفته جاری یا هفته آینده وارد ایران شوند و تحقیقات خود را انجام دهند.
به گزارش «وطن امروز»، بر اساس گزارشات رسیده، این تیم سعودی به دنبال گرفتن خسارت از ایران است و یکی از اهداف کمیته مزبور، برآورد میزان این خسارت است. منابع خبری منطقه‌ای هم همین را می‌گویند. روزنامه «الجریده» کویت به نقل از منبعی که آن را نزدیک به «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران خوانده، نوشت: پس از عید قربان، یک هیأت دیپلماتیک از عربستان عازم ایران می‌شود تا خسارت‌های وارد شده به سفارت عربستان در تهران و نیز کنسولگری این کشور در مشهد را برآورد کند.
در ادامه این گزارش به نقل از منبع یادشده آمده است: از 2 ماه پیش قرار بود این هیأت به تهران بیاید اما به دلیل اختلافات بر سر برنامه و دیدارهایش با مقامات ایرانی، سفر یادشده به تأخیر افتاد. ریاض می‌گفت «وقت‌کشی» در صدور ویزای اعضای هیأت یادشده باعث رنجش خاطرش شده اما برای ایرانی‌ها آشکار شد که این عصبانیت به سطح دیدارهای هیأت عربستانی با مقامات ایرانی بازمی‌گردد.
اما آنچه باعث تاخیر در صدور ویزا برای هیات سعودی شده، درخواست‌های خارج از قاعده و غیرمتعارف آنها بود. به گزارش فارس، الجریده تصریح کرد: هیأت عربستانی خواستار دیدار با قاضی‌‌ها و مسؤولان پیگیری پرونده حمله به سفارت و کنسولگری عربستان که منجر به قطع روابط دوطرفه شد، بوده است اما وزارت امور خارجه ایران موفق نشده این خواسته را تأمین کند.
در ادامه این گزارش، روزنامه کویتی به تمایل دولت ایران و آل‌سعود برای بهبود مناسبات خود خبر داده است. الجریده به نقل از منبع آگاه بیان‌شده نوشت: اختلافات میان 2 طرف در خلال موسم حج به شکل قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته و مسؤولان سازمان حج و نیز هیأت دیپلماتیک کنسولی ایران که به ریاض سفر کرده‌اند درباره حل بخشی از اختلافات دوطرفه صحبت کرده و به مقامات ایرانی اطلاع داده‌اند که موضع عربستان مثبت است. وی افزود: ایران نیز هیأتی دیپلماتیک را حاضر کرده تا پس از سفر هیأت عربستان به تهران، عازم ریاض شود به این امید که این کانال‌های مستقیم دوطرفه به جای برخی میانجیگری‌ها، آغازی برای حل اختلافات باشد. این منبع آگاه افزود: ضرورت ایجاد کانال‌های ارتباطی مستقیم میان 2 کشور برای حل اختلافات منطقه‌ای که شامل چندین پرونده در منطقه می‌شود، موضوعی است که طی دیدار کوتاه و تصادفی میان وزرای خارجه 2 کشور (ایران و عربستان) در ترکیه مطرح شد.
با توجه به اظهارات منابعی که روزنامه کویتی الجریده آورده، به نظر می‌رسد تحرک جدید برای تغییر در روابط دولت حسن روحانی و آل‌سعود، پس از دیدار کوتاه ظریف و جبیر آغاز شده است.
در ایران نیز مقامات دولتی به گونه‌ای متفاوت از گذشته درباره عربستان سعودی اظهارنظر می‌کنند. حسن روحانی در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی هفته گذشته گفت رفتار آل‌سعود با حجاج ایرانی می‌تواند مبنایی برای بهبود روابط طرفین باشد. بر اساس اظهارات مقامات مسؤول، رفتار آل‌سعود با حجاج ایرانی نیز طبیعی است و آنها برنامه‌ای هدفمند برای آزار حجاج ایرانی انجام نداده‌اند. گویا همین اقدام که قاعدتا وظیفه و مسؤولیت آل‌سعود برای امنیت حجاج بیت‌الله‌الحرام است به عنوان یک حسن نیت برای دولت روحانی تلقی می‌شود.
با این حال اما در مسیر بهبود روابط طرفین به نظر می‌رسد نگرانی‌هایی نسبت به مراعات اصل «عزت ملی» در دیپلماسی وجود دارد. هیات سعودی که با توجه به مطالبات غیرمتعارف آنها از ایران، بیشتر شبیه به یک کمیته حقیقت‌یاب است، در حالی برای تخمین خسارت وارد ایران می‌شود که هنوز سرنوشت وضعیت خسارتی که باید به حجاج ایرانی آسیب‌دیده از آل‌سعود پرداخت می‌شد، مشخص نیست.
مأموران متجاوز سعودی مجازات شدند؟
ماجرای رفتار غیرانسانی و منزجر‌کننده 2 مامور سعودی در فرودگاه جده و آزار و اذیت 2 نوجوان ایرانی یکی از عوامل اصلی در تحریک مردم انقلابی علیه آل‌سعود بوده است. با این حال اما هنوز هیچ خبری مبنی بر مجازات این 2 مامور سعودی دریافت نشده است. فروردین‌ماه 94 بود که خبر تجاوز ماموران سعودی به 2 نوجوان ایرانی منتشر شد و موجی از نفرت عمومی نسبت به آل‌سعود را در ایران ایجاد کرد. تجمعاتی در مقابل سفارت عربستان در تهران برگزار شد؛ تجمعاتی که برخی هنرمندان و بازیگران سرشناس کشورمان نیز در آن شرکت کردند. با این حال در حالی که بیش از 2 سال از آن ماجرا می‌گذرد اما هنوز مشخص نیست این 2 مامور متجاوز مجازات شده‌اند یا خیر. بر اساس آنچه مقامات سعودی به مقامات مسؤول ایرانی گفته‌اند دادگاه برای این 2 مامور سعودی 4 سال زندان و هزار ضربه شلاق در نظر گرفته است با این حال اما هنوز هیچ خبری مبنی بر اجرای این مجازات منتشر نشده است. پیش از این «وطن امروز» درباره عدم مجازات ماموران سعودی از حسن قشقاوی، معاون کنسولی وزیر امور خارجه سوال کرده بود. قشقاوی در این باره به «وطن امروز» گفت: «پس از ماجرای حمله به سفارت عربستان در ایران، روابط دیپلماتیک قطع شده و اطلاعی از این ماجرا در دست نیست». اظهارنظر قشقاوی البته در حالی است که ماجرای تعرض فروردین 94 صورت گرفت اما ماجرای سفارت عربستان، دی‌ماه 94 رخ داد! به عبارتی در این بازه زمانی 9 ماهه روابط دیپلماتیک هنوز قطع نشده بود! و قاعدتا اگر اراده‌ای در دستگاه سعودی برای مجازات متجاوزان به نوجوانان ایرانی وجود داشت در این فاصله باید اقدامی صورت می‌گرفت و این اقدام از طریق وزارت امور خارجه اعلام می‌شد اما این موضع‌گیری وزارت امور خارجه نشان می‌دهد در این فاصله نیز اقدامی از سوی حکومت سعودی برای مجازات عوامل تعرض به نوجوانان ایرانی صورت نگرفته است.
دیه و خسارت فاجعه منا و مکه چه شد؟
در کنار وضعیت نامشخص مجازات ماموران متجاوز سعودی، هنوز دیه و خسارت شهدای حادثه مسجدالحرام و منا نیز تعیین تکلیف نهایی نشده است. نزدیک به 500 نفر از حجاح ایرانی در حادثه منا به شهادت رسیدند و در حادثه سقوط مشکوک جرثقیل در مسجدالحرام نیز 11 حاجی ایرانی شهید و 15 نفر زخمی شدند. عربستان‌سعودی در ماجرای فاجعه منا حاضر به پرداخت دیه نشده است. آنها می‌گویند مبالغی را به عنوان هبه پرداخت می‌کنند که هنوز این خسارت نیز پرداخت نشده است. تیرماه امسال شماری از خانواده‌های شهدای منا تجمعی برگزار کرده و نسبت به عملکرد مسؤولان مربوط اعتراض کردند. خانواده این شهدا تصریح کردند هنوز هیچ خسارتی به آنها پرداخت نشده است. خانواده‌های شهدای منا نسبت به سیاست‌های اعمال شده در قبال عربستان‌سعودی بشدت اعتراض کردند و از مسؤولان خواستند حقوق مربوط به خانواده‌های ایرانیان قربانی شده در فاجعه منا را پیگیری کنند. پیش از این علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز گفته بود عربستان سعودی هنوز پرداخت دیه شهدای منا را تعیین تکلیف نکرده است. لاریحانی در دیدار فراکسیون شاهد مجلس اظهار داشت: گویا هنوز این موضوع تعیین تکلیف نشده اما در صورت لزوم می‌توان آن را پیگیری کرد. رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در هر حال لازم است خانواده‌های شهدای منا تحت پوشش بیمه قرار بگیرند و در این زمینه مساعدتی شود.
حمله به سفارت ایران در بیروت خسارت ندارد؟
آبان ماه 1392 سفارت ایران در لبنان مورد حمله تروریستی قرار گرفت که طی آن رایزن فرهنگی کشورمان در بیروت به شهادت رسید. گردان عبدالله عزام، از گروه سَلَفی وابسته به عربستان مسؤولیت این انفجار را بر عهده گرفت. پس از آن پلیس لبنان اعلام کرد مسؤول این عملیات تروریستی یک افسر سعودی به نام «ماجد الماجد» است. این افسر سعودی از نزدیکان تیم‌های عملیاتی بندر بن سلطان، رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان‌سعودی بود. ماجد چندی بعد در لبنان دستگیر شد اما در اقدامی عجیب و مشکوک، زخمی شد و سپس در بیمارستان مرد. به‌رغم تلاش حزب‌الله لبنان برای کالبدشکافی جسد ماجد الماجد اما دستگاه دیپلماسی ایران آنقدر منفعل بود که جنازه ماجد شبانه با یک جت اختصاصی به عربستان سعودی منتقل شد. حزب‌الله لبنان بارها اعلام کرد مستندات دقیقی درباره دست داشتن عربستان سعودی در این عملیات تروریستی دارد با این حال این موضوع از سوی وزارت امور خارجه ایران پیگیری نشد.
به هر حال حتی اگر از اقداماتی مانند جنگ نفتی عربستان که باعث کاهش 50 دلاری ارزش هر بشکه نفت ایران شده است، چشم‌پوشی کنیم؛ سلسله اقدامات خسارت‌بار سعودی در قبال ایران طی 4 سال گذشته آنقدر هست که اگر قرار باشد خسارت وارده به ایران در این اقدامات برآورد شود، آل‌سعود یک خسارت بسیار هنگفت به ایران بدهکار خواهد شد. در چنین شرایطی اگر قرار است یک کمیته سعودی به ایران بیاید تا خسارت وارد شده به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری آنها در مشهد را تخمین بزند، قطعا این اقدام باید زمانی محقق شود که وضعیت بدهی‌های پرداخت نشده آل‌سعود به مردم خسارت‌دیده ایران مشخص شود؛ وضعیت مجازات 2 مامور متجاوز سعودی و خسارت به خانواده 2 نوجوان آسیب‌دیده، خسارت‌های مربوط به حجاج ایرانی در فجایع منا و مسجدالحرام و همچنین خسارت مربوط به ماجرای حمله تروریستی علیه سفارت ایران در بیروت. اینها موارد علنی است که دستگاه دیپلماسی ایران باید درباره آنها تعیین تکلیف کند.
قطعا هرگونه سیاست‌بازی و اهمال در پیگیری حقوق مردم ایران از عربستان سعودی و اولویت قرار گرفتن منافع حزبی و جریانی بر منافع ملی (مانند آنچه محمدجواد ظریف قبل از برجام در شورای روابط خارجی آمریکا به هاله اسفندیاری گفت) برخلاف عزت ملی ملت ایران است.