عبدالباری عطوان: جمعه ‌شب عملا شبی توفانی بود. آغاز شب، مسرت‌بخش و همراه با تحولی غیرمنتظره بود. شبکه تلویزیونی العربیه به عنوان قوی‌ترین بازوی رسانه‌ای 4 کشور عربی عربستان، امارات، بحرین و مصر که قطر را تحریم کرده‌اند، بیانیه دولت عربستان را قرائت کرد و گفت که تمیم بن‌حمد آل‌ثانی امیر قطر با محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی تماس گرفته و در این تماس، آمادگی خود را برای نشستن بر سر میز مذاکرات با نمایندگان کشورهای تحریم‌کننده قطر به منظور بررسی خواسته‌های آنها در راستای حفظ منافع همگان ابراز داشته است. محمد بن‌سلمان نیز در پاسخ وعده داده است که بعد از رایزنی با شرکای خود، به این تماس پاسخی رسمی خواهد داد. این خبر مسرت‌بخش بود و باعث خوشبینی درباره نزدیک بودن حل بحران بین قطر و 4 کشور تحریم‌کننده شد اما این خوشی کامل نشد زیرا یک ساعت از پخش بیانیه در شبکه العربیه نگذشته بود که همین شبکه اعلام کرد عربستان تصمیم به قطع همه تماس‌های خود با قطر گرفته است. این شبکه سپس با مصاحبه با تحلیلگران مصری و سعودی بشدت به قطر حمله کرد و این تحلیلگران در اشاره به اینکه زمام حقیقی امور قطر در دست پدر تمیم است، به صراحت گفتند که تمیم حرف اول و آخر را در قطر نمی‌زند. آنها افزودند که قطر برای حل بحران جدی نیست و به سیاست وقت‌کشی گذشته خود ادامه می‌دهد. اما چه عاملی باعث خشم و تغییر موضع سعودی‌ها شد؟ این شبکه الجزیره قطر بود که خشم سعودی‌ها را برانگیخت. کشورهای تحریم‌کننده قطر بستن این شبکه را یکی از 13 خواسته خود از قطر دانسته و گفته‌اند که چنانچه این خواسته‌ها برآورده شود، آنها تحریم قطر را برخواهند داشت و بحران پایان خواهد یافت. بعد از انتشار خبر تماس تلفنی تمیم با محمد بن سلمان در شبکه العربیه، شبکه الجزیره نیز بیانیه‌ای رسمی را پخش کرد که از تماس تمیم و محمد بن‌سلمان حکایت داشت. این شبکه در عین حال اشاره نکرد که این تماس از طرف امیر قطر گرفته شده است. الجزیره به طور تلویحی اشاره کرد که این تماس در پاسخ به تلاش‌های دونالد ترامپ صورت گرفته است. این شبکه بار دیگر تاکید کرد که هرگونه مذاکره‌ای در آینده باید براساس اصل احترام به حاکمیت کشورها باشد. سعودی‌ها می‌خواهند نشان دهند که کشور قطر امتیاز داده و اقدام به درخواست آشتی از عربستان و پذیرش کامل 13 شرط کشورهای تحریم‌کننده کرده است و فقط خواهان مذاکره درباره اجرایی کردن این خواسته‌هاست. در آن سوی قضیه، قطر بر عدم هرگونه امتیازدهی به زیان حاکمیت خود تاکید می‌کند و می‌گوید که این تماس براساس درخواست رئیس‌جمهور بزرگ‌ترین کشور جهان صورت گرفته است. با این وضعیت، بحران بین قطر و 4 کشور عربی به نقطه صفر بازگشت و اعتماد بین طرف‌های ذی‌ربط به پایین‌ترین حد خود رسید و فرصت‌های سازش سیاسی در آینده نزدیک از بین رفت. صباح الاحمد در جریان سفرش به آمریکا و ملاقات با ترامپ خواست تا این کشور را پشتوانه ابتکار خود برای میانجیگری بین قطر و 4 کشور یادشده بکند اما نتایج کاملا برعکس شد. دخالت رئیس‌جمهور آمریکا و گفت‌وگوی تلفنی او با سران عربستان، امارات و قطر باعث پیچیده شدن بیشتر بحران شد. این بحران و تحولات آن فاش کرد که هیچ یک از کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و حتی بسیاری از دیگر کشورهای عرب حاکمیتی ندارند بلکه این کاخ سفید و ساکنان آن هستند که حاکمیت واقعی را درباره این کشورها دارند. در سایه انسداد افق سیاسی و تشدید اختلافات، حل نظامی بحران بین قطر و کشورهای عربی تحریم‌کننده نزدیک‌تر از هر زمان دیگری است. این گفته امیر قطر در کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن که میانجیگری وی باعث جلوگیری از دخالت نظامی شد، مبالغه‌آمیز نبود و معتقدیم که این میانجیگری راه‌حل نظامی را به تعویق انداخت. شهر لندن پنجشنبه آینده میزبان نشست گروه مخالفان دولت قطر است و کشورهای تحریم‌کننده این کشور کمپین رسانه‌ای و سیاسی بزرگی را در بالاترین سطوح برای این نشست به راه انداخته‌اند و شبکه‌های آنها و در صدر آنها العربیه و اسکای‌نیوز عربی و اکثر شبکه‌های عربستان و امارات پوشش اخبار آن را برعهده خواهند داشت و برخی پیش‌داوری‌ها حاکی است که عبدالله بن‌علی آل‌ثانی «امیر سایه» قطر همان کسی باشد که با سخنرانی خود، نشست را افتتاح کند. بعید نیست که ترامپ در روزهای آینده درباره بحران یادشده به طور مستقیم وارد عمل شود و راه‌حل‌هایی را به همه طرف‌ها تحمیل کند یا از یک طرف علیه طرف دیگری جانبداری کند و به احتمال زیاد به سمت اردوگاهی که جیب پول گشادتر و وزنه سیاسی و اقتصادی بزرگ‌تری دارد، متمایل شود.