محسن پورعرب: بنزین مصرفی و دغدغه آلوده بودن یا نبودن آن یکی از مهم‌ترین موضوعاتی بود که با روی کار آمدن دولت یازدهم مطرح شد و مدیران پیشین سازمان محیط‌زیست در ابتدای تحویل گرفتن کلید ساختمان این سازمان بر آلوده بودن بنزین‌های پتروشیمی و واردات این محصول تاکید کردند.
معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست 9دی‌ماه 1392 در گفت‌وگویی پیشنهاد مهمی را مطرح کرد. وی اعلام کرد: استفاده از سوخت استاندارد تاثیر زیادی در کاهش آلودگی هوا و داشتن هوایی سالم دارد. از این رو اگر سوخت باکیفیت در کشور تولید نمی‌شود بهتر است تا فراهم شدن زمینه تولید سوخت استاندارد، «واردات بنزین» داشته باشیم. پس از این تاکیدات و واردات این محصول، کمیسیون اصل 90 در مجلس نهم نسبت به این مهم ورود پیدا کرد و انتقاداتی را مورد توجه قرار داد اما معصومه ابتکار و برخی مدیران ذی‌ربط همچنان بر واردات این محصول و یورو 4 بودن آن تاکید کردند.
تذکر رهبر انقلاب درباره واردات بنزین
اما باوجود تاکید مکرر مدیران بر واردات بنزین، رهبر حکیم انقلاب امسال در دیدار با کارگزاران نظام متذکر شدند: «افزایش تولید و صادرات نفت، نیاز کشور است اما در کشوری که دارای بزرگ‌ترین ذخایر گازی و نفتی جهان است، واردات بنزین نباید انجام شود و مسؤولان برای رفع این مشکل باید برنامه‌ریزی و اقدام کنند». همچنین جمعی از کارشناسان و نمایندگان مجلس نیز نسبت به واردات این محصول پرمصرف به کشور انتقاد کردند و حتی محصولات وارداتی را فاقد کیفیت عنوان‌شده دانستند و خواستار توجه بیشتر متولیان امر و اهتمام به تولید داخلی شدند. اما در کنار تمام این انتقادات و حتی بررسی پرونده در مجلس نهم و عملکرد کارشناسی‌شده از سوی متولیان امر، ابتکار و برخی معاونان وی بر رویکرد خود صحه گذاشتند و به دفعات اعلام کردند که علت اضافه شدن تعداد روزهای سالم بنزین‌های آنان بوده است.
ادعای خانم ابتکار و معاونان‌شان اما با گزارش اخیر سازمان کنترل کیفیت هوای تهران همخوانی ندارد. نتایج پایش کیفیت سوخت شهر تهران در تابستان 1396 که طی چند روز پیش منتشر شد نشان می‌دهد در سوخت بنزین عرضه‌شده در جایگاه‌ها محتوای گوگرد و بنزن بالاست.
افزایش نگران‌کننده گوگرد در بنزین وارداتی
در همین رابطه، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره نتایج آنالیز سوخت بنزین توزیع شده در شهر تهران گفت: در پروژه آنالیز سوخت بنزین تابستان سال 1396، تعداد 10 نمونه سوخت بنزین با نمونه‌برداری مستقیم بنزین یورو 4 و بنزین سوپر جمع‌آوری و برای آنالیز به یک آزمایشگاه داخلی معتبر فرستاده شد. این نتایج نشان می‌دهد در بنزین عرضه شده در تهران میزان گوگرد و بنزن از حد استاندارد بیشتر است.
نتایج منتشرشده نشان می‌دهد به‌رغم ادعاها و پافشاری‌های مدیران سابق سازمان محیط‌زیست بنزین‌های وارداتی کیفیت مطلوبی نداشته و در مقابل با وجود پتانسیل تولید بنزین در پالایشگاه‌های داخلی از جمله ستاره خلیج‌فارس، آسمان پایتخت تحت تاثیر آلودگی ناشی از بنزین‌های وارداتی است.
اما این نخستین مرتبه‌ای نیست که کیفیت بنزین‌‌های وارداتی زیر سوال می‌رود. پیش از این نیز در 23خرداد 93 روزنامه کیهان بر اساس اسنادی معتبر آلودگی بنزین‌‌های وارداتی به مواد اکتان‌افزای ممنوعه‌ای چون MMT، فروسین و اتانول را افشا کرد. نخستین تاثیر MMT بر سلامت افراد جامعه شامل بروز واکنش‌هایی همچون سردرد، سرگیجه و تهوع است و در طولانی‌مدت با تاثیر بر مغز افراد عوارضی شبیه به بیماری پارکینسون بروز می‌کند. همچنین این ماده شیمیایی می‌تواند در درازمدت به کبد و کلیه نیز صدمات جدی وارد کند. اما فروسین موجب ایجاد رسوب اکسید آهن در شمعک موتور اتومبیل می‌شود و به همین جهت در بلندمدت صدمات جدی به موتور خودرو وارد می‌کند. MMT نیز در مسافت‌های بیش از 30هزار کیلومتر رسوب قرمزرنگ اکسید منگنز بر کاتالیست‌های اگزوز تشکیل می‌دهد.
گفتنی است که خانم ابتکار به‌رغم فرصت‌دهی یک‌ماهه کمیسیون انرژی مجلس تاکنون هیچ سند علمی مبنی بر «سرطانزا بودن بنزین تولید داخل» ارائه نکرده است.
رد نتایج گزارش پایش از سوی مدافعان واردات
ماله‌کشی‌ها و عدم پذیرش نتایج نشان‌دهنده پایین بودن کیفیت بنزین‌‌های وارداتی از سوی مدیران مدافع واردات بنزین به همینجا ختم نمی‌شود. همین چند روز پیش بود که پس از انتشار نتایج گزارش پروژه پایش کیفیت سوخت کلانشهر تهران، مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در نشست کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران با اشاره به بررسی کیفیت سوخت مصرفی در پایتخت گفت: یکی از موضوعات مطرح شده در این جلسه موضوع بنزن، گوگرد و ترکیبات آروماتیک بنزین بود که با تایید نمایندگان شرکت توزیع استان تهران، اداره کل استاندارد و شهرداری تهران وجود هرگونه گوگرد و بنزن بالای حد استاندارد در سوخت مصرفی تهران مردود شمرده شد.
حالا که خانم ابتکار مدافع سرسخت واردات بنزین دیگر سمتی در سازمان حفاظت از محیط‌زیست ندارد، مدیران منصوب شده وی در این سازمان در تهران وظیفه حمایت و دفاع از واردات بنزین‌‌های بی‌کیفیت را به دوش می‌کشند. یکی از نکات جالب توجه در این دفاعیات و ماله‌کشی‌ها رد کردن گزارش سازمانی است که پیش از این همین مدیران با استناد به گزارش‌‌های آن مطلوب شدن هوای پایتخت را نتیجه واردات بنزین می‌دانستند. شاید بد نباشد که مدیریت جدید سازمان حفاظت محیط‌زیست به این موضوع ورود کرده و نظرات کارشناسی خود را درباره بنزین‌‌های وارداتی ارائه دهد. مطمئنا با ورود به فصول سرد سال و پدیدار شدن پدیده وارونگی هوا ادامه پیدا کردن توزیع بنزین‌های غیراستاندارد وارداتی عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت مردم تهران به دنبال خواهد داشت. باید دید مدیران و مدافعان واردات بنزین با توجه به تاکیدات رهبر انقلاب مبنی بر خودکفایی در تولید این محصول و با در نظر گرفتن گزارشات کارشناسی شده سازمان کنترل کیفیت هوای تهران چه رویکرد جدیدی را برای ادامه کار در پیش خواهند گرفت.