گروه فرهنگ و هنر: سینمای کودک یکی از اثرگذارترین و در عین حال پول‌سازترین ژانرهای سینمایی در سطح جهان محسوب می‌شود؛ ژانری که در سالهای گذشته بشدت در سینمای ایران مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. به گزارش «وطن‌امروز»، در حالی که چند سالی است سینمای کودک به واسطه عدم حمایت از تولیدکنندگان این بخش و تولید آثاری سطحی و نازل در این ژانر با استقبال کمی از سوی مخاطبان روبه‌رو شده، این روزها فیلم سینمایی «قهرمانان کوچک» با ژانر متفاوت کمدی-رزمی و با مضمون تولید ملی روی پرده رفته است و با وجود حضور رقبایی سرسخت با انبوهی از ستاره‌های سینمایی، توانسته به فروش نسبتا خوبی دست پیدا کند. حسین قناعت، کارگردان باتجربه سینمای کودک که تولید قهرمانان کوچک را برعهده داشته، پیش از این «دزد و پری» را به عنوان یکی از فیلم‌های موفق سینمای کودک عرضه کرده بود. به همین بهانه سراغ قناعت رفتیم و به گفت‌و‌گو با او نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
***
خودتان «قهرمانان کوچک» را چگونه معرفی می‌کنید؟
این فیلم نخستین فیلم کمدی- رزمی سینمای کودک و نوجوان است. فیلمی که سعی کردیم هم نوجوان‌ها و هم خانواده‌های‌شان از آن راضی باشند. خوشبختانه در نمایش‌هایی که در آنها حضور داشتیم، خانواده‌ها نیز همراه بچه‌ها از فیلم راضی بودند. چند روز پیش در سالنی حضور داشتم و پس از اتمام فیلم، خانواده‌ای با فرزندشان در حال خروج از سالن بودند. از آنها پرسیدم آیا از فیلم خوش‌شان آمده؟ پدر و مادر آن کودک گفتند بیش از فرزندمان، خودمان از فیلم لذت بردیم. در هر حال «قهرمانان کوچک» اثری است که هم کودکان و نوجوانان و هم خانواده‌های‌شان می‌توانند از آن لذت ببرند. این فیلم حرفی برای گفتن دارد و با توجه به ریتم تند آن به لطف خدا اطمینان دارم که مخاطبان با دیدن آن راضی از سالن بیرون خواهند آمد.
یکی از محوری‌ترین مسائل مطرح‌شده در فیلم، مفهوم «تولید ملی» است. این دغدغه‌ای نیست که هر کارگردانی جرأت پرداختن به آن را داشته باشد، زیرا از شعاری شدن فیلم می‌ترسند و ترجیح می‌دهند مضامین دیگری را دستمایه خلق اثر قرار دهند. این مرز شعاری نشدن تا چه حد دغدغه شما بوده است؟!
ما تمام تلاش‌مان را کردیم که مفهوم «تولید ملی» شعارگونه نباشد و به بچه‌ها آموزش دهیم اگر قرار است کالایی بخریم که نمونه مشابه داخلی آن وجود دارد، نوع ایرانی آن را انتخاب کنیم. وقتی این موضوع به من پیشنهاد شد، با وسواس و دقت بیشتری نسبت به سایر آثار روی آن تمرکز کردم که مبادا شعاری شود و الحمدلله افرادی که این فیلم را دیده‌اند، هم پیام فیلم را دریافت کرده‌اند و هم احساس شعارگونه به آنها دست نداده است.
دغدغه تولید «قهرمانان کوچک» از کجا به‌وجود آمد؟
دغدغه اولیه این فیلم به ایرانی بودن ما بازمی‌گردد. ما به هرحال همه اهل یک کشور هستیم و شاهدیم که بابت ورود کالاهای قاچاق کارخانه‌ها تعطیل شده و کارگران بیکار می‌شوند. اصلا بیاییم به این فکر کنیم که داریم برای فرزندان این کارگران تلاش می‌کنیم و فیلم می‌سازیم. زمانی که برای تحقیق پیرامون این سوژه به دنبال آسیب‌های ناشی از واردات و بیکاری کارگران می‌رفتم، با دختربچه 6سالهای در اصفهان مواجه شدم که پدر کارگرش بابت ورود کالای قاچاق بیکار شده بود و این دختربچه با بیماری دست و پنجه نرم می‌کرد اما پول دکتر و درمان وجود نداشت. من همه جا اعلام کردم، سوژه اصلی ساخت این فیلم، سفارش اشک‌های آن دختربچه کارگر بود. این فیلم از قضا یک سرمایه‌گذار خصوصی داشت که اتفاقا او هم به عنوان یک ایرانی دغدغه این مساله را داشت. این فیلم با سرمایه‌گذاری کاملا خصوصی تولید شد اما بعد از ساخت، فارابی حمایت‌هایی از این فیلم انجام داد.
کودکان، مخاطب اصلی این فیلم هستند. فیلمی که به نظر اکشن می‌رسد و گویا کنایه‌ای نیز به نسل جدید دارد که از هیجانات قدیم دور شده اما سخن گفتن با نوجوانان امروزی کار آسانی نیست. چگونه سعی داشتید این شکاف نسلی با نوجوانان را پرکنید؟
بچه‌های امروز خیلی باهوش‌تر از نسل قدیم هستند، برعکس دوران ما امروز بچه‌ها با پیام‌های رسانه‌ای و تصاویر بسیار متعدد و معناداری روبه‌رو هستند که درک آنها نیازمند هوش بالایی است. ما برای اینکه به این نسل نزدیک شویم، باید فضا را به‌گونه‌ای ترسیم کنیم که او را به دیدن فیلم و اثر هنری‌مان ترغیب کند. یکی از اصول سینمای کودک «سرگرمی» است و هر فیلمی که برای کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود در وهله اول باید از آن لذت ببرند. به همین دلیل هم هست که کودکان قهرمان همه فیلم‌هایم هستند. به طور مثال در این فیلم اگر می‌بینید 2 کودک تکواندوکار حضور دارند، واقعا آنها کمربند مشکی دارند و از چنین عناصری در فیلم فراوان پیدا می‌شود تا کودکان از دیدن این فیلم لذت ببرند و با قهرمان‌های همسن و سال خود همزاد‌پنداری کنند.
در مساله پخش، اگرچه شروع با 22 سالن برای یک فیلم کودک مناسب محسوب می‌شود اما به نظر می‌رسد اکران در ماه محرم و چنین برهه‌ای چندان مناسب نبوده و در کل سینماداران نیز اقبال چندانی به فیلم‌های کودک ندارند. تا چه میزان بی‌رونقی سینمای کودک را مربوط به سیستم پخش می‌دانید؟
اول از همه بسیار خوشحالم که این فیلم اکران شد. تعداد زیادی از فیلم‌های کودک هستند که در صف اکران قرار دارند و با بی‌محبتی به آنها هنوز امکان نمایش پیدا نکرده‌اند. در وهله اول اکران فیلم خود خبر مسرت‌بخشی است. من البته انتظار داشتم در ایام تابستان که بچه‌ها تعطیلند این اتفاق بیفتد اما الان هم راضی هستم. تبلیغات تلویزیون هم قبل از محرم پخش شد و در روزهای آینده هم از سر گرفته خواهد شد و انتظار فروش خوبی را برای این فیلم پیش‌بینی می‌کنم اما در مساله پخش، اول آنکه سینمای ما برای سینمای کودک ارزشی قائل نیست اما سینمادار فرمول مخصوص به خود را دارد. آنها دنبال پر شدن سالن و کسب عایدی مالی هستند. سال‌هاست اتفاق چندانی برای سینمای کودک نیفتاده است و به همین جهت سینمادار‌ها در اکران این فیلم‌ها مردد هستند. تهیه‌کنندگان خصوصی هم دقیقا به همین دلیل و عدم توفیق سینمای کودک به آن اقبال چندانی ندارند و کمتر تهیه‌کننده‌ای را می‌بینیم که به تولید فیلم‌های کودک راغب باشد. به نظر من هم نمی‌توان چندان به آنها خرده گرفت ولی در میان نهادهای متولی و دولتی، تنها حامی سینمای کودک، فارابی است. من چند سالی است که از تلویزیون چیز خاصی ندیده‌ام، بیشتر در این رسانه برنامه‌سازی صورت می‌گیرد تا تولید فیلم و سریال.
خب! با توجه به صحبت‌های‌تان، تهیه‌کنندگان قصوری ندارند و فارابی وظیفه خود را انجام می‌دهد، پس الان چه نهادی کم‌کاری می‌کند که سینمای کودک به این وضع دچار است؟
من معتقدم در 3-2 سال اخیر شورای سیاست‌گذاری کودک و نوجوان که همگی از اهالی سینمای کودک هستند، توانسته‌اند قدم‌های مثبتی را در این زمینه بردارند. دوستانی بودند که از این شورا رضایت کافی نداشتند اما بنده عملکرد آنها را مثبت ارزیابی می‌کنم. افرادی نظیر آقای رضاداد عملا در سینمای کودک زیست دارند و خوشبختانه امسال صحبت‌های جدی‌تری درباره حمایت از جشنواره کودک مطرح شده است و با اکران این فیلم بسیاری از افراد حمایت‌های مربوط به خود را انجام دادند. به طور مثال برای «دزد و پری2»، فیلمنامه در این شورا رد شد اما اعضا نظرات و پیشنهاداتی را مطرح کردند که نسخه نهایی بهبود پیدا کرد و من از این کار
راضی بودم.
پس از اقبال مخاطبان به «دزد و پری»، شما «دزد و پری 2» را نیز تولید کرده‌اید و بنا بود در همین ایام اکران شود. آیا اکران آن به تعویق افتاده است؟
آقای مفید، تهیه‌کننده فیلم دزد و پری 2 قرارداد را به پخش‌کننده پیشین دزد و پری سپرد که این فیلم را در فصل خوبی اکران کرد و اقبال مخاطبان را هم به همراه داشت. اینکه چه زمانی اکران شود مربوط به پخش‌کننده است که مطمئنم زمان مناسبی را برای آن انتخاب می‌کنند و امیدوارم برای دزد و پری 2 نیز اتفاق خوبی رقم بخورد.