پس از انتشار گزارشهایی از وقوع یک حمله در حوالی کاخ پادشاهی السلام در جده، خبرگزاری رسمی عربستانسعودی تأیید کرد در این حمله 2تن از مأموران گارد پادشاهی این کشور کشته شدهاند و مهاجم به ضرب گلوله از پا درآمده است. بر اساس اعلام سخنگوی امنیتی وزارت کشور عربستان، این حمله بامداد روز جمعه به وقوع پیوسته و در جریان آن فرد مهاجم با خروج از خودروی خود در حوالی دروازه غربی کاخ السلام، روی مأموران گارد پادشاهی آتش گشوده است. این گزارش حاکی است که 2 تن از مأموران گارد پادشاهی در این حادثه کشته و 3 تن دیگر مجروح شدهاند و فرد مهاجم به ضرب گلوله از پا در آمده است. در بیانیه وزارت کشور عربستان آمده است، عامل این حمله، فردی به نام منصور بن حسن بن علی آل فهید العامری است که در درگیری با نیروهای گارد پادشاهی این کشور کشته شده است. عامل حمله مسلحانه شهر جده شهروند عربستانسعودی بوده و 28 سال داشته است. روز شنبه برخی گزارشهای تأییدنشده در شبکههای اجتماعی حاکی از آن بود که مأموران امنیتی عربستانسعودی حملهای را در نزدیکی کاخ پادشاهی السلام در جده خنثی کردهاند. در آن زمان هنوز واکنشی رسمی از سوی مقامهای عربستانسعودی در این زمینه منتشر نشده بود و سفارت آمریکا در عربستانسعودی تنها منبع رسمی بود که در بیانیهای کوتاه به گزارش برخی منابع خبری درباره حمله به کاخ السلام اشاره کرده بود. مقامات درباره انگیزه مهاجم یا جزئیات حمله اطلاعاتی منتشر نکردهاند با این حال احتمال میرود که این حمله از سوی داعش صورت گرفته باشد. هفته گذشته یورش مأموران پلیس عربستان به مخفیگاههای یک «هسته ترور» وابسته به گروه داعش، به کشته شدن 2 تن و بازداشت 5 تن دیگر انجامید.
یورش نیروهای گارد ملی به کاخ سلمان
این در حالی است که فعال رسانهای مشهور در عربستان که اسرار مهم دربار سعودی را فاش میکند، نیروهای گارد ملی را عامل حمله به کاخ السلام معرفی کرده است. «مجتهد» در تازهترین پیام توئیتری خود نوشت: «اعضای گارد ملی عربستان در اعتراض به تصمیم محمد بنسلمان، ولیعهد برای انحلال گارد ملی و ادغامش با ارتش و اخراج فرماندهان گارد، به کاخ السلام حمله کردهاند». حدود 3 ماه پیش برخی منابع گزارش داده بودند محمد بنسلمان پس از کنار زدن محمد بننایف از ولایتعهدی، تلاش دارد گارد ملی که ریاست آن را متعب بن عبدالله برعهده دارد، منحل و تحت تسلط وزارت دفاع قرار دهد تا بهاین ترتیب زمینه تکیه زدن به کرسی پادشاهی را بدون هیچ تهدیدی از جمله کودتای احتمالی فراهم کند. گفتنی است گارد ملی از سال 1962 و زمانیکه عبدالله بنعبدالعزیز، پادشاه متوفی سعودی هنوز امیر بود، زیر نفوذ او قرار داشت. در حال حاضر گارد ملی از یک یگان متشکل از نیروهای داوطلب قبیلهای به یک نهاد نظامی بسیار با نفوذ در عربستان تبدیل شده است. از این رو کارشناسان معتقدند دوستی و ارادت بسیار زیاد رهبران و اعضای گارد ملی به متعب بن عبدالله مانع بزرگی برابر بن سلمان خواهد بود، زیرا متعب نیز تمام نفوذ خود را برای ناکام گذاشتن نقشههای بن سلمان به کار خواهد گرفت. متعب بنعبدالله، فرزند پادشاه سابق عربستان یکی از معدود افراد جناح عبدالله است که تاکنون از کودتای سلمانیها در امان مانده است.
پیدا و پنهان سنتشکنیها در عربستان
طی چند هفته اخیر، پادشاه فرتوت سعودی یکسری تابوهای اجتماعی در این کشور را شکست و در آخرین حکم مهمش پیش از بازنشستگی که به طور کاملا مشخصی با نفوذ پسر و ولیعهد همهکارهاش صادر شده در اتفاقی تاریخی در عربستان به زنان اجازه رانندگی داد که بیش از دیگر اصلاحات برجسته شده است اما چرا ملک سلمان برخلاف هنجارهای خشک حاکم بر جامعه عربستان ناگاه به فکر استیفای حقوقی افتاده که در گذشته از زنان سلب شده بود؟ ریشه این اتفاقات را تنها میتوان در تلاش عربستان برای نجات اقتصاد نفتی ورشکستهاش و فرار از دیگر بحرانهای داخلی دانست.
وبسایت خبری شبکه یک تلویزیون آلمان (تاگس شاو) در مقالهای که روز شنبه منتشر شد به اصلاحات اخیر عربستانسعودی پرداخته است. این اصلاحات شامل تغییر قوانین رانندگی به نفع زنان، آزادی ورود زنان به ورزشگاهها، آزادیهای مشروط برای موسیقی، فتوای مفتی سعودی برای خروج زنان از کشور بدون اجازه همسر و چند مورد دیگر در زمینه اقتصادی میشود. دانیل هشلر، نویسنده مقاله، در آغاز ضمن اشاره به تازهترین اقدام در این زمینه، یعنی پخش کنسرت امکلثوم، خواننده پرآوازه مصری در تلویزیون دولتی عربستان، مینویسد: «در کشورهای دیگر شاید پخش تلویزیونی این کنسرت که ۳۰ سال پیش برگزار شده یک تماشاچی را به خود جلب نمیکرد اما در عربستان اقدامی جنجالی بود، زیرا در این کشور بشدت محافظهکار موسیقی حرام است».
هشلر سپس به آزادی رانندگی برای زنان میپردازد: «صدها هزار زن سعودی بزودی در خیابانها آموزش رانندگی خواهند دید، در حالی که همین چند وقت پیش یک روحانی بانفوذ رانندگی زنان را خطری برای امنیت جامعه عنوان کرده بود.» به اعتقاد نویسنده مطلب وبسایت تاگس شاو، افزایش حقوق زنان در عربستان پایههای نظام مردسالار اجتماعی را به لرزه خواهد انداخت. زنانی که تا امروز برای انجام هر کاری یک قیم مرد لازم داشتند، بناگاه در بسیاری موارد دارای حقوق برابر میشوند و میتوانند کارهای اداری را خودشان انجام دهند و در تعیین سرنوشت خود تا حدودی سهیم باشند. به اعتقاد هشلر، هنوز تا برابری حقوقی زن و مرد در عربستانسعودی راه زیادی باید پیموده شود. او به لباس زنان و محدودیتهای گستردهای که علیه آنان در این کشور در نظر گرفته شده اشاره میکند و مینویسد: «به نظر میرسد گشایش محتاطانه این جامعه بسته، اقدامی تاکتیکی است. خاندان سلطنتی با بحران دستوپنجه نرم میکند و بدون اصلاحات اصولی اقتصادی، بالاخره روزی با خطر ورشکستگی اقتصادی مواجه خواهد شد.» او در ادامه به سقوط بهای نفت اشاره میکند و اینکه طلای سیاه تا ابد پشتوانه اقتصادی عربستان نخواهد بود. به همین دلیل ولیعهد جوان، محمد بنسلمان یکسری اصلاحات اساسی در نظر گرفته است: کاهش کمکهای دولتی، خصوصیسازی شرکتهای کلان و تقویت بخش خصوصی. نویسنده مقاله تاگس شاو معتقد است موفقیت اینگونه اقدامات بدون مشارکت زنان امکانپذیر نخواهد بود. دانیل هشلر مینویسد: «حقوق بیشتر برای زنان، کنسرت و برنامههای فرهنگی میتواند به آراستن وجهه عربستانسعودی در غرب کمک کند. امید سعودیها این است که این اقدامات به جذب سرمایهگذاران و تقویت صنعت گردشگری کمک کند، صنعتی که تاکنون به آن اهمیت داده نشده.» او در عین حال تاکید میکند که گشایش جامعه سنتی خطراتی هم در پی خواهد داشت. او در این راستا از هشدارهای افراطیون در شبکههای اجتماعی نام میبرد که «خاطیان» را از «عذاب الهی» میترسانند. شورایعالی علمای دینی عربستان که در سیاستگذاری نقش برجستهای دارد تاکنون در رابطه با اصلاحات ولیعهد این کشور سکوت کرده است و به نظر میرسد با این اصلاحات مخالفتی ندارد. نویسنده مقاله وبسایت تاگس شاو در پایان تاکید میکند که اقدامات بنسلمان فعلا بیانگر تغییر و تحولات اساسی در عربستانسعودی نیست. او مینویسد: «هنوز پیگرد و فشار زیاد بر منتقدان رژیم و دستگیریهای خودسرانه و شکنجه در دستور کار است و هیچ نشانهای مبنی بر اینکه پادشاه حاضر است اندکی از قدرت مطلقه خود واگذار کند وجود ندارد. این اصلاحات برای برخی جنبه نمادین دارد و آن را وسیلهای برای آراستن وجهه عربستان میدانند اما برای میلیونها زن سعودی به مراتب بیش از این است».