صادق راستگو: فرصتها و ظرفیتهای پیادهروی اربعین از نظر بسیاری از اهالی هنر مغفول مانده است. سوژههای بشدت سینمایی این رخداد عظیم هم همینطور. لحظاتی وجود دارد که هیچ کجای دیگر تکرار نمیشود و موقعیتهای نابی که اگر چه از نگاه دوربین مستندسازان و گزارشگران خبری بازنمیماند اما ثبت سینمایی و ماندگاری از آن صورت نمیگیرد. یکی از این موقعیتهایی که ظرفیت بازسازی هنری و ماندگار شدن را دارد، میزبانی مردم عراق از زائرانی است که قدم در راه پیادهروی اربعین میگذارند. این خدمترسانی و میزبانی جلوههای مختلفی دارد و تصاویری که از راهپیمایی اربعین مخابره میشود تا حدی گویای این میزبانیهاست. در این بین تشکر و اهمیت دادن به اینکه از این خدمترسانی تجلیل شود و قدردانی از مردم عراق به شکلهای مختلف اتفاق بیفتد نیز مهم است؛ موضوعی که مورد تاکید رهبر انقلاب نیز هست. گروه سفیر آفتاب، از گروههایی است که توانسته در سالهای اخیر با بهرهگیری از فضای پیادهروی اربعین با تاکید بر همین رویکرد قدردانی و تجلیل از مردم عراق به نوعی از اجرا در فضای سرود و نوا برسد که پیش از این کمتر تجربه شده است. در این «نوا نمایش»، «اجرای سرود» و «هنرهای نمایشی» در کنار هم قرار میگیرد و جلوههای بصری جالبی ایجاد میکند. این گروه که زیر نظر مرکز «ماوا» سازمان هنری- رسانهای اوج در ایام پیادهروی اربعین در عمود 975 به اجرای سرود میپردازد در 4 نوبت صبح و بعدازظهر و بعد از نماز مغرب، نزدیک به 5 ساعت اجرا دارد که طی هر سانس آن بیش از 12 سرود به زبانهای عربی و فارسی توسط گروه موفق «موعود» از دلیجان و گروه «الغدیر» از قم و گروههای سرود خودجوش و محلی در ایام پیادهروی اربعین روی صحنه میرود. یکی از انواع تجلیل و قدردانی از خدمترسانیهای مردم عراق این است که به زبان، قومیت و فرهنگ و آداب رسوم آنها توجه شود. این موضوع هر سال بیشتر از سال گذشته مورد توجه مردم قرار میگیرد چرا که اطلاعرسانیهایی در این باره در ایران صورت میگیرد. در این میان گروه «سفیر آفتاب» توانسته درک دقیقی از فعالیتهای تبلیغی و ترویجی در کشور عراق کسب کند. به همین دلیل بیشتر سرودها، نغمهها و نواهایی که در استیج «سفیرآفتاب» اجرا میشود به زبان عربی است و مخاطبان عراقی را جذب میکند. نکته مهم اینجاست که توازن و تناسب موفقی در اجراهای عربی و فارسی ترتیب داده شده است که مخاطب را راضی نگه میدارد. ایجاد ترکیب میان اجرای فارسی و عربی باعث شده تا اخوت و برادری در هنر موسیقی و نوا و نغمه نیز به نمایش درآید. مضامین و محتوای مطرح شده در اشعار و سرودها به نوعی است که مخاطب ایرانی اجرای سرود عربی را میپسندد و در عین حال مخاطب عربزبان هم به مضامین فارسی مطرح شده در سرودهای ایرانی دقت میکند. ترکیب سرودهای اجرا شده در هر نوبت «سفیر آفتاب» به نحوی است که هارمونی موضوعی، محتوایی و شکلی بشدت فکرشدهای دارد. سرودهای حماسی که با محوریت مقاومت و دفاع از مرزهای اعتقادی و میهنی اجرا میشود و سرودهایی که به اهمیت زیارت اباعبدالله میپردازد و در کنار آن سرودهایی که به شرح ماجرای عاشورا میپردازد، ترکیب قابل توجه و مخاطبپسندی را ارائه داده است. در کنار همه اینها رویکرد تقدیر و تشکر از خدام امام حسین(ع) که در مسیر پیادهروی به خدمترسانی به زائران مشغولند نیز در مجموعه سفیر آفتاب قابل تقدیر است. به محتوای یکی از این سرودهای تشکر از خادمان اربعین که بتازگی در کلیپ داستانی کوتاهی با عنوان «خیرالاحباب» نیز به آن اشاره شده است، توجه کنید:
یا أهل الجود شکرا یا خدام الحسین
ای سخاوتمندان! سپاس ای خدمتگزاران حسین(ع)
نلتم والله اجرا یا خدام الحسین(ع)
بهخدا سوگند که پاداش کارتان را گرفتهاید ای خدمتگزاران حسین(ع)
قد وفیتم مذ واسیتم بنت المختار
شما وفاداری کردید، از همان وقتی که با دختر پیامبر همدردی نمودید
ما قصرتم بل قدرتم کل الزوار
دریغ و کوتاهی نکردید بلکه همه زائران را تکریم نمودید
جزاکم ربکم خیرا
خدایتان پاداش نیک به شما دهد
ونلتم نعمه کبری
و به نعمت بزرگ الهی دست پیدا کنید
فما قدمتم فضلا
آنچه از سر لطف و کرم، تقدیم کردید
یفوق العقل و الفکرا
فراتر از عقل و اندیشه مادی بود
بعینالله انفقتم له یا شیعه الزهرا(س)
در مقابل خدا و برای رضای او انفاق کردید ای شیعیان فاطمه(س)
هی الحورا(س) تجزیکم
حضرت زهراست که به شما پاداش میدهد
و تعطیکم غدا اجرا
و فردای قیامت از لطفش به شما عطا خواهد کرد
مذ جئناکم لم ننساکم نعم الاطیاب
از وقتی که آمدیم شما را فراموش نکردیم ای بزرگواران و خوبان
فی مسعاکم و اصیناکم خیر الاحباب
در تلاشتان، شما را نظارهگر بودیم ای بهترین دوستان
تفضلتم بلا منه
بدون منت، لطف کردید
و اطعمتم من الجنه
و از غذاهای بهشتی، به زائران عطا کردید
لمسنا هل أتی فیکم و معنی الجود و السنه ما سوره هل أتى و معنای کرم و سنت نبوی را در شما لمس کردیم
فحیاالله مسعاکم
خدا بر تلاش شما درود بفرستد
و لا تلقاکم المحنه
و در زندگی غم و رنج نبینید
الهی من یعادیکم
هر کس با شما دشمنی میورزد
یری النیران و اللعنه
خدا کند که در آتش بسوزد و نفرین شود
أهل المجد غرس الود فزتم والله
ای اهل کرم، محبت کاشتید، به خدا سوگند که رستگار شدید
أهل العهد لحن الوجد أحباب الله
اهل پیمانید، لحن شوقید، دوستان خدایید
وجه اصلی و محتوای اصلی این سرود که شعر آن را «اسماعیل حکاک درتراش» سروده است، تقدیر و تشکر از زائران اربعین است و مهدیار عقابی در نماهنگ «خیرالاحباب» آن را استفاده کرده است. نماهنگی که در شبکههای اجتماعی نیز با اقبال مواجه شده است. این سرود در عمود 975 محل اجرای برنامه سفیر آفتاب توسط گروه الغدیر قم اجرا میشود و بشدت با استقبال مردم عراق مواجه میشود.
شعرخوانی عربی و حماسی اهالی منطقه
یکی از فرصتهایی که سفیر آفتاب ایجاد کرده است، در اختیار قرار دادن استیج اجرا به اهالی منطقه و عراقیهایی است که با زبان عربی شعرهای آیینی که خود سرودهاند را برای مردم میخوانند. قصیدههای بلند عربی و اشعاری که در مدح و مرثیه امام حسین علیهالسلام سروده و خوانده میشود برای مخاطبان ایرانی نیز قابل توجه و جالب است. این رویکرد و ظرفیتی که مجموعه ماوا ایجاد میکند، در واقع فرصتی برای نشان دادن فعالیتهای خودجوش فرهنگی است که کمتر به آنها بها داده میشود و بشدت جای کار دارد.