محمد بنسلمان، ولیعهد جاهطلب سعودی در آخرین گام برای به دست آوردن تاج و تخت، یکشبه همه چهرههای دارای پتانسیل رقابت برای رهبری خاندان سعودی را به جرم فساد بازداشت کرد. سرشناسترین فرد بازداشت شده که در اتاقی در هتل ریتز کارلتون ریاض تحت حصر قرار گرفته کسی نیست جز ولید بنطلال بن عبدالعزیز، قارون 20 میلیارد دلاری جهان عرب و یکی از ثروتمندترین افراد جهان.
به محض بازداشت شدن او توسط پسرعمویش بنسلمان، نهتنها همه حسابهای بانکیاش مسدود شده بلکه با دست انداختن حاکمان ریاض بر هلدینگ بزرگ کینگدام که خانواده طلال تمام سهام و داراییشان را از طریق آن کنترل میکردند، او یکشبه به یک مهره سوخته بدل شد و همه ثروتش را از دست داد.
ولید بنطلال از طریق شرکت هلدینگ کینگدام در کمپانیهای سرشناسی چون مکدونالدز، کوکاکولا، پپسی، ایبی، کامپک، اپل و آمازون سرمایهگذاری کرده و از سهامداران شاخص توئیتر، نیوز کورپوریشن و هتلهای فورسیزنز محسوب میشد اما روز یکشنبه به دنبال دستگیری او و 14 امیر و وزیر دیگر سعودی، هلدینگ کینگدام اعلام کرد فارغ از دستگیری مالکش به کار خود ادامه خواهد داد.
کمیته مبارزه با فساد عربستان که آن هم به صورت یکشبه و فوری و فوتی به دستور سلمان و ریاست پسرش تشکیل شد، ثروت و متعلقات بنطلال را همانند سایر شاهزادگان دربند متهم به فساد مصادره کرده است.
اما حبس ولید و دیگر شاهزادگان و تاجران ثروتمند سعودی فقط به دلیل حرص بنسلمان برای دست انداختن بر دارایی آنها نبوده بلکه او هم به همان اندازه برای قدرت حرص میزند.
ولید بنطلال در عین حال نوه عبدالعزیز آلسعود است. پدرش طلال، مشهور به «شاهزاده سرخ» نیز که از مخالفان حکومت و سیاستهای پادشاهان معاصر سعودی بوده در تبعیدی خودخواسته در اروپا به سر میبرد. پدربزرگ مادری ولید نیز ریاض الصلح، نخستین نخستوزیر لبنان پس از استقلال بود و به همین دلیل ولید دارای تابعیت دوگانه سعودی- لبنانی است. او هرگز وارد سیاست نشد ولی با تجارت و کسب انحصارات تجاری مختلف عملا به جایگاهی حساس در عربستان دست یافت و دستکم طی یک دهه اخیر یک رابط مهم میان اروپا، آسیا و کشورهای عربی با حکومت ریاض محسوب میشد، چنانکه عنوان بانفوذترین مرد عرب در جهان را به دست آورد. او بسیار به خاندانهای سلطنتی انگلیسی، اروپایی و آسیایی و همینطور بزرگترین خاندانهای بانکدار صهیونیست نزدیک بود. دستگیری او که به غصب ثروت افسانهایاش توسط بنسلمان و حذف جایگاهش در جهان عرب منجر میشود، ناخشنودی آشکار بزرگترین تشکیلات اروپا را در پی داشته است. این سرمایهدار محبوس 62 ساله که ثروت او بر اساس گزارشهای مختلف از جمله فوربس و بلومبرگ حدود ۲۰ میلیارد دلار برآورد میشود، یکی از نمادهای لیبرالیسم در جزیرهالعرب محسوب میشود. بازداشت او درست در زمانی که ولیعهد با سر و صدا و تبلیغات بسیار اصلاحات فرمایشی به سبک لیبرال را در جامعه بشدت سنتی عربستان به راه انداخته، حامل پیامی روشن برای جهان است که برخلاف ادعای بنسلمان و حاکمیت جدید سعودی، هیچ چیز در این دیکتاتوری سلطنتی تغییر نکرده است و رسانهها و نهادهای مدنی عمدتا تحت تاثیر اروپا را به این فکر وامیدارد که باید فاتحه اصلاحات واقعی در عربستان را خواند. به عبارت دیگر شاید حذف بنطلال یک اشتباه راهبردی ناشی از قدرتطلبی بیش از حد برای ولیعهد خام سعودی به حساب آید چون بدون او، حکومت وابسته و دستنشانده ریاض ممکن است ارتباطات کلیدیاش را در روز مبادا هم با اربابان غربی و هم متحدان عربی از دست بدهد. نه فقط شرکتهای زنجیرهای ولید بنطلال در داخل و خارج بلکه محبوبیتی که در میان طیفهای غیرمذهبی جامعه عربستان داشت قطعا مایه رشک بنسلمان بود و به همین دلیل کسانی مثل خالد بنطلال، برادر تنی اما محافظهکارش که در تشکیلات سیاسی سعودی فعال بود به طمع تصاحب ثروت او با پسر شاه جدید در تخریب او همموضع شده بودند.
برای همین نیز او به دنبال تغییرات سیاسی اخیر در عربستان، از 2 سال پیش برای در امان نگاه داشتن ثروتش به تقلید از بیل گیتس، بنیانگذار مایکروسافت اعلام کرد بخش اعظم دارایی خود را صرف امور خیریه خواهد کرد. بنطلال با وجود آنکه ظاهرا نسبت به سیاست بیتوجه بود، با توجه به سهامش در چند غول رسانهای جهان، میتوانست در عربستان پسااصلاحات به مهمترین رقیب بنسلمان تبدیل شود. او حتی اقدام به راهاندازی شبکه جدید «العرب» در بحرین کرد که با فشار ریاض بلافاصله تعطیل شد. جالب اینکه در ماجرای بازداشت او پای دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا هم نه به عنوان متحد رژیم سعودی بلکه به عنوان یک ذینفع شخصی به میان آمده است. او که زمانی مشتری مستغلاتی ترامپ بود، سال گذشته در جریان کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری ترامپ سیاستمدار، از منتقدانش شد و حتی از او خواست کنارهگیری کند. درگیری لفظی توئیتری این دو در جریان انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در حالی در رسانهها پیچید که اگرچه توئیتر یک شرکت آمریکایی محسوب میشود اما بنطلال سعودی سهام قابل توجه تریبون انتخاباتی اصلی ترامپ را در اختیار داشت. این سرمایهدار سعودی همتای یانکیاش را در پی حمله لفظی به مسلمانان، مایه ننگ آمریکا خواند و ترامپ هم آن روز ادعا کرد اگر انتخاب شود، فعالیتهای او را که تلاش میکرده با «پول پدرش سیاستمداران آمریکا را کنترل کند» متوقف خواهد کرد. حال که بنطلال به زندان افتاده و ثروتش را بر باد رفته میبیند به نظر میرسد ترامپ هم در عقدهگشایی مشترک علیه او با بنسلمان شریک بوده باشد.
پیامد بازداشت بن طلال؛ سقوط شاخص سهام عربستان
یکی از پیامدهای مستقیم دستگیری ولید بنطلال، بزرگترین سرمایهدار سعودی سقوط 5/1 درصدی شاخص سهام بورس عربستان در هفته جاری بوده است. به گزارش رویترز، همچنین ارزش سهام شرکت سرمایهگذاری «القابضه» متعلق به خانواده طلال که در جهان با عنوان شرکت هلدینگ کینگدام شناخته میشود، از روز شنبه که او بازداشت شده حدود 9/9 درصد سقوط کرده است. اما در حقیقت میزان سقوط سهام این شرکت که بزرگترین سرمایه غیرنفتی عربستان را داراست و حالا مدیریتش به دست دربار ریاض افتاده است، بسیار بیش از رقم اعلام شده است، چرا که بر اساس قوانین بورس عربستان، سهام شرکتها نمیتواند در عرض یک روز بیش از ۱۰ درصد سقوط کند. در حقیقت اگر این قانون و توقف معامله سهام کینگدام پس از سقف سقوط 10 درصدی وجود نداشت، احتمالا سقوط بزرگتری در انتظار کل بورس این کشور بود. البته هلدینگ القابضه(کینگدام) که متعلق به ولید بنطلال از سهامداران شرکتهای بزرگ جهانی همانند سیتیگروپ (شرکت خدمات مالی و بانکداری آمریکا)، اپل و یورو دیزنی است از ابتدای سال 2017 نیز سقوط 15 درصدی ناشی از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا را تجربه کرده بود.
حمایت ترامپ از کودتای بن سلمان
ترامپ در توئیتهایی از اقدامات اخیر پادشاه و ولیعهد سعودی در راستای آنچه مبارزه با فساد خوانده شده، حمایت کرد و گفت: «به ملک سلمان و ولیعهد عربستان اعتماد زیادی دارم. آنها بخوبی میدانند چه میکنند». ترامپ که در حال حاضر از کشورهای آسیایی دیدار میکند درباره بازداشتشدگان نوشت: «برخی افراد دستگیرشده سالهاست کشور خود را دوشیدهاند». در واقع این تمجیدهای ترامپ از این موج بازداشتها در عربستان بیدلیل نیست، چرا که طبق گفتههای افشاگر معروف این کشور، رئیسجمهوری آمریکا برای همسو شدن با سیاستهای داخلی و همچنین خارجی بنسلمان بزرگترین رشوه در تاریخ جهان را از وی گرفته است. مجتهد در پیامی در توئیتر نوشت: ولیعهد عربستان زمانی که ترامپ به این کشور سفر کرده بود، یک میلیارد دلار به وی رشوه داده است. وی تأکید کرد: سفر ترامپ به عربستان موضع واشنگتن را درباره رقابت میان محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان و محمد بننایف، ولیعهد برکنارشده تغییر داده است. این افشاگر سعودی فاش کرد در زمان حضور ترامپ در عربستان، یک کشتی متعلق به موسسه اقتصادی ترامپ با حضور در بندر جده، این رشوه را به صورت پول نقد، اوراق بهادار و جواهر تحویل گرفته است. محمد بنسلمان علاوه بر آنکه به سمت ترامپ متمایل شده تا در امور داخلی عربستان طرف وی را بگیرد، همچنین خط مستقیم ارتباطی با رئیسجمهوری آمریکا دارد.