عبدالباری عطوان: مقام‌های سعودی به تمام انتقادها- ولو مودبانه- از آنها و سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای‌شان حساسیت نشان می‌دهند، زیرا آنها نقد نمی‌پذیرند حتی اگر این نقد واقعی و علمی باشد و آن را دخالت در امور داخلی خود می‌دانند؛ امری که باعث شد دوستان این کشور کم و دشمنانش زیاد شوند لیکن هرکسی رسانه‌های غربی را دنبال کرده باشد می‌بیند این روزها پر از گزارش‌های خبری و مقاله‌هایی است که به امور عربستان و تحرکات محمد بن‌سلمان، مرد قدرتمند این کشور می‌پردازند؛ مردی که همه اختیارات سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی سعودی را در مشت آهنین خود قبضه کرده است. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا خلاف رئیسش، دونالد ترامپ با عربستان «تعارف» ندارد و درباره برخی سیاست‌های عربستان محافظه‌کاری از خود نشان نمی‌دهد و این موضع‌گیری را چندین بار از طریق سرزنش علنی عربستان به دلیل مانع‌تراشی در مسیر حل بحران‌های خلیج‌فارس از جمله بحران قطر نشان داد. تیلرسون حتی پا را فراتر گذاشت، زمانی که قطر را از دست داشتن در تروریسم با امضای توافقنامه مبارزه با تروریسم با دولت دوحه و خشکاندن منابع مالی و نظامی‌اش، تبرئه کرد. 2 روز پیش، تیلرسون در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای فرانسوی خود در پاریس، لحن انتقادی خود را از عربستان سعودی و به طور مشخص بن‌سلمان- بدون آنکه اسمش را ببرد- تندتر کرد؛ زمانی که سیاست‌های داخلی و خارجی‌اش را ماجراجویانه و متهورانه توصیف کرد. در واقع، تیلرسون عربستان را به در پیش گرفتن «رویکرد بررسی‌شده و سنجیده در سیاست‌های منطقه‌ای‌اش» تشویق و تأکید کرد که نگرانی دولت آمریکا در زمینه جنگ عربستان علیه یمن و سیاست‌هایش در لبنان و قطر بیشتر شده است. چند روز پیش ترامپ از چارچوب خود خارج شد؛ زمانی که با لحن خشم‌آلودی از عربستان خواست محاصره یمن را «فورا» پایان داده و اجازه دهد کمک‌های انسانی و کالاهای تجاری بدون مانع به دست یمنی‌ها برسد. سعد حریری، نخستوزیر لبنان اکنون در سفری رسمی در پاریس به‌سر می‌برد. حریری با پس گرفتن استعفای خود که با پادرمیانی طرف فرانسوی انجام شد، از همپیمان و کفیل سعودی خود که از وی خواسته بود در این استعفا گام بردارد و باعث ایجاد بحران سیاسی در لبنان و چه‌بسا درگیری سیاسی یا نظامی با حزب‌الله و میشل عون، رئیس‌جمهور و همپیمان حزب‌الله شود، سرپیچی کرد. چندان برای ما عجیب نیست که وزیر خارجه فرانسه جزئیات وقایع بازداشت حریری در ریاض و رفتار بد رهبران عربستان با وی و اهانت به نخستوزیر لبنان را به تیلرسون، همتای آمریکایی خود اطلاع داده است. بن‌سلمان تصور می‌کرد با پایان ائتلاف علی عبدالله‌صالح، رئیس‌جمهور مخلوع یمن با جنبش انصارالله، می‌تواند ائتلافی به‌وجود بیاورد که جنگ یمن را به نفع عربستان و امارات به پایان برساند، زیرا حزب صالح دارای ارتشی قوی و دستگاه امنیتی پیشرفته و شبکه‌های همپیمانی قبیله‌ای بزرگ است، لیکن کشته‌شدن صالح توسط انصارالله دقیقا 3 روز پس از توافقش با ائتلاف سعودی، امیدهای شاهزاده بن‌سلمان را در تغییر معادلات قدرت در یمن به نفعش بر باد داد. پرسشی که ما و دیگران منتظر پاسخ آن هستیم نحوه پاسخ شاهزاده بن‌سلمان به انتقادهای تیلرسون و درخواست‌هایی برای بازنگری در سیاست‌ها و رویکردهای ریاض است. آیا بن‌سلمان در بسیاری از پرونده‌ها از خود نرمش نشان خواهد داد؟ معتقد نیستیم بن‌سلمان که افراد نزدیکش وی را فردی با اعتماد به نفس بالا و جسور و مصمم در تصمیم‌گیری توصیف می‌کنند، به این انتقادها پاسخ مثبت دهد و بعید نمی‌دانیم وی از وزیر خارجه آمریکا عصبانی شود. شاهزاده بن‌سلمان در آن واحد چند جبهه جنگ در منطقه گشوده است و همان‌گونه که خود می‌گوید وی در سیاست‌هایش عجول است و چه‌بسا به انتقادها و درخواست‌های رئیس دیپلماسی آمریکا وقعی ننهد و حتی آرزو کند که پایان کار تیلرسون به عنوان وزیر خارجه زودهنگام باشد، آن هم پس از انتشار گزارش‌هایی درباره تشدید اختلافات میان ترامپ و تیلرسون و احتمال برکناری تیلرسون از سمت وزیر خارجه. تصمیم ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس اشغالی دردسر جدیدی برای شاهزاده جوان سعودی است؛ زیرا وی باید میان افکار عمومی عربی- اسلامی که علیه این تصمیم ترامپ به‌پا خاسته‌اند و حفظ حداقل روابط همپیمانی کشور با واشنگتن و اجتناب از عصبانی‌کردن اسرائیل که به عنوان همپیمان احتمالی در مواجهه با ایران روی آن زیاد حساب کرده، یکی را انتخاب کند. گزینه‌های کنونی و آینده شاهزاده بن‌سلمان به تمام معنای کلمه بسیار دشوار است.