پرونده بهسازی بافت فرسوده شهر کرمانشاه که در سال‌های اخیر مسکوت مانده، ماجرای سازه‌های ناایمنی است که می‌تواند یک فاجعه خاموش در چند ریشتر زلزله باشد. بافت فرسوده یا به تعبیر بهتر کانون‌های بحران که ۲۰ درصد جمعیت یک میلیونی شهر کرمانشاه را در دل خود جا داده، زندگی ۲۰۰ هزار نفر از شهروندان را با خطر جدی رو به رو کرده است. سال‌هاست زمزمه بهسازی و نوسازی این بافت‌های تنگ و تاریک که ۱۲ درصد مساحت شهر کرمانشاه را تشکیل داده به گوش می‌رسد اما هنوز هم تغییرات درخور توجهی را در قلب شهر که بیشترین حجم بافت فرسوده را دارد شاهد نیستیم. زلزله بزرگ 3/7 ریشتری هشداری جدی برای مردم و مسؤولان استان و یک زنگ خطر جدی برای توجه ویژه به این مناطق بود. معلوم نبود اگر کرمانشاه کانون این اتفاق می‌شد چه فاجعه بزرگی به بار می‌آمد. شاید یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شهر کرمانشاه همین بافت‌های فرسوده باشد که هنوز یک سیاست قاطع و روشن برای احیای این بافت‌ها که در قلب شهر جا گرفته‌اند وجود ندارد و خطر آنها برای شهروندان همچون یک بمب ساعتی است و یک زلزله چند ریشتری می‌تواند پرونده آنها را ببندد. سیاست‌های تشویقی ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده همچون حذف عوارض و تراکم اضافی هم بازدهی چندانی نداشته و نتوانسته شهروندان ساکن در این مناطق را که اغلب وضعیت مالی مناسبی ندارند برای بهسازی واحدهای‌شان ترغیب کند. یک شهروند ساکن این مناطق در گفت‌وگو با مهر، اظهار داشت: توان مالی مردم ساکن این بافت‌ها برای بازسازی در حدی نیست که بتوانند این کار را انجام دهند و مجبورند وام بگیرند اما وام هم یک فرآیند طولانی دارد.
رضا صفری افزود: یکی دیگر از مشکلات ما این است که در مناطق مرکزی شهر برای احداث ساختمان‌های بیش از ۲ طبقه مجوز ساخت صادر نمی‌شود و سرمایه‌گذاران هم حاضر نیستند در این مناطق ساخت و سازی داشته باشند چون جذابیتی برای آنها ندارد. وی تصریح کرد: در این مناطق تعدادی خانه با ارزش تاریخی در برخی محلات وجود دارد و به همین دلیل در مجوز ساخت سختگیری می‌شود، در حالی که رسیدگی چندانی به خود این خانه‌های تاریخی هم نمی‌شود. این شهروند همچنین با اشاره به کم بودن میزان تسهیلات احیای بافت فرسوده، خاطرنشان کرد: ۴۰ میلیون تومان وام برای این بافت‌ها چندان کارساز نیست و نمی‌تواند تحرکی در ساخت و ساز ایجاد کند. عضو هیات مدیره نظام مهندسی ساختمان استان کرمانشاه هم در این باره با اشاره به اضطراب ساکنان شهر کرمانشاه درباره موضوع فعال شدن گسل‌های زاگرس، اظهار داشت: صحبت‌هایی که درباره فعال شدن گسل‌های زاگرس می‌شود، سندیت اجرایی ندارد. دکتر بیژن کلهرنیا افزود: رفتار زلزله قابل پیش‌بینی نیست و نباید ایجاد نگرانی کرد. همین که مردم هشیار باشند خوب است، چون ایجاد نگرانی باعث عکس‌العمل‌های نسنجیده می‌شود. وی ادامه داد: مقررات، آیین‌نامه‌ها و جریان مهندسی کشور باید هشیار شود و درست عمل کند؛ ما در جریان زلزله سرپل ذهاب دیدیم که دستگاه‌های عمومی ما هشیار نبودند و آمادگی نداشتند. دکتر کلهرنیا با بیان اینکه همه از پیش باید برای بروز هر خطری آماده باشند، گفت: تمام شهرهای دنیا مکان امن تجهیز شده دارند و تمام موارد بهداشت و درمان و... در آنها وجود دارد و انبارها مرتب بهنگام می‌شود برای اینکه ایمنی خاطر ایجاد کنند. وی بیان داشت: از زلزله باید درس گرفت و به این سمت رفت که یک پدافند غیرعامل در برابر زلزله ایجاد کنیم نه اینکه با واکنش‌های عملی مردم را تحریک کنیم.
کلهرنیا افزود: در سرپل ذهاب مشخص شد بادبندهای ساختمان‌ها در طبقات پایین محکم اجرا نشده و در ۳ طبقه یکسان اجرا شده بود، در نتیجه طبقات پایین نتوانسته بود تحمل کند و فرو ریخته بود و طبقات بالا سالم مانده بود. این استاد دانشگاه همچنین با بیان اینکه سازه‌های با عمر ۱۰ تا ۲۰ ساله مقاومند، خاطرنشان کرد: مردم اطمینان داشته باشند این ساختمان‌ها بویژه سازه‌های با اسکلت فلزی آنها را در برابر زلزله حفظ می‌کند. کلهرنیا اظهار داشت: از این پس باید با جدیت بیشتری ساخت و سازها انجام شود و با تردید به اقدامات قبلی نگاه کنیم، آنها را بازنگری کرده و همچنین دانش مهندسی را به روز کنیم. وی تصریح کرد: ضعف ما در مهندسی در بخش نظارت است و در اجرا دقت‌های فنی کافی صورت نمی‌گیرد که باید در این زمینه دقت بیشتری انجام شود. وی درباره بازسازی و بهسازی بافت فرسوده هم بیان داشت: بافت فرسوده به هر حال بسیار مظلوم است و میزان تخریب طبیعی و فرسایش طبیعی بافت‌ها در طول زمان اثراتش بیشتر از زلزله است.
کلهرنیا با بیان اینکه در تمام این سال‌ها در بافت‌های فرسوده واقعا کار مثمرثمری انجام نشده است، تصریح کرد: هنوز یک تدبیر، سیاست و استراتژی راهبردی قاطع و اجرایی روشنی نداریم که بتوانیم به این موضوع ورود کنیم و بافت‌ها را نجات بدهیم و احیا کنیم. وی وقوع زلزله اخیر را یک هشدار برای مسؤولان شهر کرمانشاه عنوان کرد و گفت: این زلزله هشداری بود که درباره بافت‌های فرسوده باید دست بجنبانیم و تمهیدات مختلفی از مقاوم‌سازی، نوسازی و بهسازی را به کار گیریم.