وجود ۲۰۰ هزار مسکن روستایی غیرمقاوم و بافتهای لرزان و فرسوده شهری، وقوع زلزله و خسارات ناشی از آن را در مناطق شمالی ایران از جمله مازندران به کابوس تبدیل کرده است. واقع شدن مازندران روی گسل زلزله در حالی است که وضعیت ایمنی و مقاومسازی واحدهای مسکونی و اداری استان چندان مطلوب نیست و وقوع زلزلهای بزرگ همچون کرمانشاه، تراژدی غمباری را در این استان تکرار خواهد کرد. گسل خزر ۶۰۰ کیلومتر از وسعت استانهای شمالی را دربرگرفته و این در حالی است که به گفته کارشناسان این گسل در طول دوران فعالیت خود زمینلرزههای بزرگی با مقیاس ۷ ریشتر و بالاتر را در کارنامه دارد. مازندران با مساحتی بالغ بر ۲۳ هزار کیلومتر روی 2 گسل اصلی به نامهای خزر و شمال البرز قرار دارد که بیش از ۷۵ درصد از مساحت این استان را دربر میگیرد و گسل خزر از گسلهای وسیع زیرپوست مازندران است که در لبه شمالی البرز قرار گرفته و مرز البرز با دشت کاسپین را تشکیل میدهد و در رامسر با گسلهای دیگر استان تلاقی پیدا میکند. کارشناسان میگویند وسعت گسل خزر که بخشی از استانهای گلستان، مازندران و گیلان را در کرانه جنوبی خزر در بر میگیرد به بیش از ۶۰۰ کیلومتر میرسد. این گسل که زمینلرزههای مهیبی را در طول فعالیت خود به ثبت رسانده در سایت تاریخی 7 هزار ساله گوهرتپه، منطقه سنگچال، بابل و آمل ویرانههایی را از خود بر جای گذاشته است. وجود بیش از 4 هزار و ۸۰۰ هکتار بافت شهری فرسوده در ۳۸ شهر از ۵۸ شهر مازندران و شناسایی ۲۰۰ هزار مسکن روستایی غیرمقاوم، حاشیهنشینی و سکونتگاههای غیرمجاز، همه و همه دستبهدست هم میدهد تا زنگ خطر حوادث را طنینانداز کند. کارشناسان معتقدند جمعیتی حدود ۵۰۰ هزار نفر در بافتهای فرسوده این منطقه ساکن هستند. در کنار ایمن نبودن بافتهای فرسوده شهری که در زمان وقوع بلایای طبیعی همچون زلزله خسارات جانی و مالی زیادی را در شهرها به وجود میآورد، روستاها هم از این قافله عقب نماندهاند و بافتهای روستایی با مقاومت پایین و آسیبپذیری بیشتر در مازندران وجود دارد که مقاومسازی و بهسازی این مکانها ضروری است. محمد خانینوذری، مدیرکل بنیاد مسکن مازندران در گفتوگو با مهر با اشاره به غیرقابل پیشبینی بودن وقوع بلایای طبیعی از این میگوید که ساختمانها باید ایمن ساخته شود تا بتوان از خسارات جانی ناشی از این حوادث کم کرد. وی با بیان اینکه ۴۵ درصد جمعیت مازندران روستایی است، گفت: حدود ۵۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در مازندران وجود دارد که تاکنون ۲۸۰ هزار واحد آن نوسازی شده است. وی با بیان اینکه آمار دقیقی از واحدهای کمدوام در استان وجود ندارد، افزود: ۱۷۰ هزار واحد مسکن روستایی از محل پرداخت تسهیلات بانکی در مازندران مقاومسازی شده است. خانی به میزان تسهیلات ارائهشده در این باره اشاره کرد و گفت: در سال جاری حدود ۲۰ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد ۵ درصد به واحدهای فرسوده نیازمند جابهجایی تعلق میگیرد. مدیرکل بنیاد مسکن مازندران از نوسازی سالانه حدود ۲۰۰ هزار مسکن روستایی در کشور خبر داد و بیان داشت: سهم استان مازندران از سال ۸۴ تاکنون ۱۷۰ هزار واحد اعم از بهسازی و مقاومسازی بوده است. خانی اظهار داشت: طبق برنامه باید حدود ۱۲ هزار و ۲۰۰ واحد مسکن روستایی را در سال ۹۶ نوسازی و بهسازی کنیم که تاکنون ۷ هزار واحد مسکن روستایی از این تعداد به بانکهای عامل معرفی شدهاند. مدیرکل بنیاد مسکن مازندران تعداد روستاهای تحت پوشش بنیاد مسکن در استان را بیش از 2 هزار روستا اعلام و خاطرنشان کرد: نیمی از جمعیت چندمیلیونی مازندران در روستاها ساکن هستند، به همین خاطر مقاومسازی در این روستاها اهمیت ویژهای دارد. بهرغم مشکلات موجود، مهران مهردادی، مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راهوشهرسازی مازندران کیفیت ساختوساز در استان را مطلوب میداند و معتقد است دلایل زیادی برای پایین بودن کیفیت یک بنا وجود دارد. وی در گفتوگو با مهر درباره ساختوسازهای انجام شده در استان گفت: همه ساختوسازها در مازندران زیر نظر شهرداری، بخشداری و دهیاریهای استان صورت میگیرد و نظارت ساختمان بر عهده مهندسان ساختمان در نظاممهندسی است. مهردادی روند ساختوسازها در مازندران را مطلوب دانست و بیان داشت: خوشبختانه مردم استان از لحاظ فرهنگی به جایگاهی رسیدهاند که قوانین ساختوساز را در ساختمانسازیها رعایت کرده و به نظارت مهندسان تکیه میکنند. مهردادی در پاسخ به سوالی درباره میزان ایمنی ساختوسازهای مسکنمهر در استان، تصریح کرد: در مازندران ۵۸ هزار واحد مسکنمهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر جمعیت داشتیم که از این میزان ۵۲ هزار واحد تکمیل و به متقاضیان تحویل شد و مابقی نیز تا شهریورماه سال آینده تکمیل و تحویل میشود. مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راهوشهرسازی مازندران ایمنی مسکنمهر استان را مطلوب دانست و گفت: ۷۵ درصد از ۵۸ هزار واحد مسکنمهر در مازندران پروژههای «خود مالک» است یعنی توسط مالکان ساخته شده است که تقریباً ۴۷ هزار واحد را شامل میشود. وی پرداختن به مقوله ایمنی واحدهای مسکنمهر را امری ضروری خواند و با بیان اینکه واحدهای مسکنمهر مطابق ضوابط و مقررات ملی ساختمان ساخته شدهاند، افزود: نباید بهگونهای مطرح شود که ساکنان مسکنمهر احساس کنند شهروندان درجه 2 هستند و در ساختمانهایی با کیفیت و ایمنی پایین زندگی میکنند، هر چند باید همه ضوابط ایمنی در ساختوساز رعایت شود و این لزوماً مختص مسکنمهر نخواهد بود. مهردادی تأکید کرد: بعد از وقوع زلزله کرمانشاه مکاتباتی برای نظارت بر ایمنی بیشتر واحدهای مسکنمهر بهصورت ترویجی و ارشادی صورت گرفت تا خسارتهای احتمالی این واحدها در حوادث غیرمترقبه به حداقل برسد.
۴8۰۰ هکتار بافت فرسوده در مازندران
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راهوشهرسازی مازندران در گفتوگو با مهر اهمیت مقاومسازی و بهسازی در بافتهای فرسوده را گوشزد کرد و گفت: مساحت بافت فرسوده (بافتهای نابسامان میانی) در مازندران ۴ هزار و ۸۰۰ هکتار است که ساری با بیش از ۶۰۰ هکتار بیشترین وسعت را در این زمینه دارد. سعید میرزاپور به میزان سکونتگاههای غیررسمی استان اشاره کرد و افزود: مساحت سکونتگاههای غیررسمی یکهزار و ۱۰۰ هکتار است. میرزاپور یادآور شد: روستاهایی که به شهر تبدیلشده و الحاق میشوند زمینه گسترش عرصههای ناکارآمد را افزایش میدهند و بستر مشکلات را در عرصه شهری به وجود میآورند. این کارشناس حوزه شهری بیان داشت: مشکلات کالبدی به همراه معضلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در سکونتگاههای غیررسمی شکل یافتهتر است و ساختوسازهای بدون مجوز و با سرعت بالا در آن بیشتر اتفاق میافتد.