گروه اقتصادی: با بخشنامه جدید، ترخیص همه محموله‌های برنج که قبل از تاریخ 3 آذر 96 به گمرکات کشور یا مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری- صنعتی وارد و اظهار شده و قبض انبار دارند، امکان‌پذیر است و ثبت سفارش با اعتبار تا پایان امسال انجام می‌شود. به گزارش «وطن امروز» پیش‌تر با نامه وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صنعت، واردات برنج که در فصل برداشت ممنوع بود، به دلیل واردات 5 میلیون تنی بار دیگر از آذرماه ممنوع شده بود. بررسی آخرین آمارهای تجارت خارجی کشور نشان می‌دهد در 9ماه نخست امسال واردات برنج نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 86درصدی داشته است. بر این اساس در حالی تا آذرماه حدود یک‌میلیون تن برنج به‌ارزش 983 میلیون دلار وارد کشور شده که در مدت مشابه پارسال تنها 527 میلیون دلار واردات برنج صورت گرفته بود. گفتنی است، واردات برنج به ‌لحاظ وزنی نیز رشد 65درصدی را تجربه کرده است. همچنین طبق اعلام وزارت کشاورزی در ۷ ماهه امسال یک میلیون و ۶۰ هزار تن برنج خارجی وارد کشور شده که این عدد در مدت مشابه سال قبل ۶۰۹ هزارتن بوده بنابراین واردات در ۷ ماهه امسال حدود ۴۰ درصد رشد داشته ‌است. با وجود این میزان واردات اما قیمت برنج هندی در حدود یک ماه گذشته سیر افزایشی به خود گرفته و نزدیک به 25 درصد گران شده است. کارشناسان معتقدند ضعف دستگاه‌های مسؤول در تنظیم بازار موجب شده واردکنندگان با این گمان که بازار با کمبود روبه‌رو خواهد شد، محموله‌هایی را که قبل از ممنوعیت وارد کرده‌اند با تاخیر از گمرک ترخیص کنند تا قیمت در بازار بالاتر برود، این در حالی است که اگر وزارت جهادکشاورزی به عنوان مسؤول تنظیم بازار، ذخایر موجود را با مدیریت بهتری در بازار عرضه کند، فضا را بر سودجویی‌ها خواهد بست. اوایل دی‌ماه جاری نیز محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با مهر، از افزایش دوباره قیمت برنج هندی به میزان ۱۰ درصد در سطح عمده‌فروشی‌ها خبر داد. آقاطاهر افزود: واردکنندگان در محموله‌های جدیدی که به عمده‌فروشان تحویل داده‌اند، دوباره یک افزایش قیمت ۱۰ درصدی را لحاظ کرده‌اند، بنابراین قیمت برنج هندی با افزایش ۱۰ درصدی که قبلا تجربه کرده بود در مجموع ۲۰ درصد گران شده است که این افزایش قیمت  بتدریج به سطح خرده‌فروشی‌ها تسری پیدا می‌کند و خرده‌فروشی‌ها در خریدهای جدید خود از عمده‌فروشان، با قیمت‌های جدید روبه‌رو خواهند شد. وی تصریح کرد: برنج‌هایی که اخیرا از گمرک ترخیص شده‌ با این نرخ‌های جدید عرضه در حال عرضه به بنکداران است. آقاطاهر اضافه کرد: البته برنج‌های موجود در گمرک مدت‌ها قبل با قیمت مشخصی وارد کشور شده‌است و دلیلی ندارد قیمت‌شان بخواهد بالاتر برود ولی سودجویی باعث این مساله شده است. حال پس از گذشت حدود ۱۰ روز از آن زمان، باز هم قیمت این نوع برنج افزایش یافته است؛ آقاطاهر در این زمینه اظهار داشت: قیمت برنج هندی از زمانی که ثبت سفارش واردات ممنوع شده تاکنون حدود ۲۵ درصد در عمده‌فروشی‌ها گران شده اما قیمت برنج ایرانی نیز تغییری نداشته و قیمت برنج پاکستانی هم از افزایشی جزئی برخوردار بوده است.
وزارت جهاد کشاورزی: واردکنندگان مقصرند
بر اساس اظهارات رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی تهران مبنی بر افزایش 25 درصدی قیمت برنج هندی و از سویی پر بودن انبارها از برنج‌های وارداتی، مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید و تنظیم بازار، معتقدند هیچ کمبودی در بازار برنج وجود ندارد و اقدام به  احتکار از سوی برخی سودجویان می‌تواند یکی از دلایل گرانی برنج هندی در هفته‌های اخیر باشد. در همین زمینه مسعود بصیری، مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: امسال حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن برنج به صورت رسمی وارد کشور شده است اما با توجه به اینکه واردات غیررسمی نیز انجام می‌شود، نمی‌توان آمار خیلی دقیقی را در این زمینه ارائه کرد که دقیقا چه میزان برنج وارد کشور شده است. بصیری تصریح کرد: در حال حاضر انبارهای شمال کشور مملو از برنج است و تولیدکنندگان با مشکل فروش روبه‌رو هستند و قیمت برنج مرغوب در استان‌های مازندران و گیلان کاهش یافته است. به گفته وی، مصرف ماهانه برنج وارداتی حدود ۶۶ هزار تن است. وی اضافه کرد: وزارت جهاد کشاورزی توجه به مصرف‌کننده را نیز مدنظر دارد و در همین راستا سال گذشته تعرفه واردات برنج را از ۴۰ به ۲۶ درصد کاهش داد و  ۵۰۰ تومان مابه‌التفاوتی که در این زمینه گرفته می‌شد را نادیده گرفت. بصیری افزود: ما هر روز قیمت‌ها و وضعیت بازار، انبارها و موجودی را رصد می‌کنیم، اگر کمبودی باشد یا مشکلی ایجاد شود، وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه تجدیدنظر خواهد کرد. وی با بیان اینکه ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج موقتی است و برنج‌هایی که الان در گمرک است، می‌تواند ترخیص شود و به بازار بیاید، درباره اینکه گفته می‌شود ترخیص برنج‌های وارداتی از گمرک با کندی انجام می‌شود، گفت: واردکنندگان با این اقدامات قصد دارند در برابر ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج، جبهه بگیرند و این کندی ترخیص برنج‌های وارداتی ربطی به وزارت جهاد  کشاورزی ندارد که البته این امر نمی‌تواند صحت داشته باشد، چرا که اگر کالایی زیاد در گمرک بماند به عنوان کالای متروکه حساب می‌شود. از سوی دیگر یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران با رد اینکه ممنوعیت ثبت سفارش واردات دلیل گرانی برنج هندی در بازار است، اظهار داشت: گرانی برنج خارجی ربطی به ممنوعیت ثبت سفارش برنج وارداتی ندارد بلکه دلیل آن تغییر ارز تخصیصی به برنج خارجی از ارز مبادله‌ای به ارز متقاضی است.  سیف افزود: قبل از این، ارز برنج خارجی ۳۵۰۰ تومان تامین می‌شد اما هم‌اکنون ۴۲۰۰ تومان شده است یعنی در هر دلار ۷۰۰ تومان افزایش یافته است، ضمن اینکه هر تن برنج هندی تقریبا ۱۱۰۰ دلار (هر کیلو 1/1 دلار) است بنابراین ۷۷۰ تومان به قیمت هر کیلوگرم از این نوع برنج افزوده می‌شود که طبیعی نیز است. وی تصریح کرد: ما اجازه نخواهیم داد قیمت بیش از این افزایش یابد و ذخایر را وارد بازار خواهیم کرد.
 نظارت بر بازار وظیفه کیست؟
اگرچه متولیان تنظیم بازار از جمله وزارت جهاد کشاورزی که می‌گوید ما تامین‌کننده نیاز کشور هستیم و چه از محل تولید داخل و چه از محل واردات باید این نیاز را تامین کنیم و چه اصناف و بنکداران مواد غذایی، این واقعیت را می‌دانند و اعتراف می‌کنند که واردکنندگان با ترفندهای خود سبب افزایش 25 درصدی قیمت برنج هندی در بازار بدون هیچگونه افزایش قیمتی در مبدأ و ارز شده‌اند، با این حال اقدامی برای جلوگیری از این زیاده‌خواهی از سوی هیچ دستگاه مسؤولی صورت نمی‌گیرد و مسؤولان فقط اظهارنظر می‌کنند و در عمل همان گرانفروشی در بازار برقرار است و مردم به ناچار برنج مورد نیاز خود را می‌خرند. هم‌اکنون مقدار بسیار زیادی برنج داخلی در انبارهای شمال دپو شده اما مشتری ندارد به همین دلیل قیمت برنج داخلی نسبت به 2 سال قبل کاهش یافته است. از آنجا که این نوع برنج مورد مصرف اقشار آسیب‌پذیر و رستوران‌ها و سلف‌سرویس‌های مراکز درمانی، دانشگاهی، خوابگاهی و نظامی‌ است و میزان مصرف آن هم کم نیست بنابراین ضرورت دارد دستگاه‌های نظارتی و تعزیراتی این میزان گرانی را جدی‌تر بررسی کنند. سیداسماعیل یزدان‌پناه، مدیر گروه تولید و بازرگانی انجمن برنج ایران و مدیرعامل مرکز بین‌المللی تجارت برنج ایران در این‌باره به «وطن امروز» گفت: امروز پس از سال‌ها به دنبال این هستیم که آیا برنج محصول استراتژیک هست یا نه و اینکه چقدر برنج در کشور مصرف می‌شود و چه میزان مصرف نمی‌شود؟ وی اظهار داشت: ابتدا تعرفه واردات کمتر شد تا قاچاق نشود اما بعد 8 ماه ممنوعیت واردات برنج تبدیل به 4 ماه شد و سپس به 3 ماه ممنوعیت واردات تقلیل یافت. امروز جلوی واردات گرفته شده اما انبارها مملو از برنج خارجی است چون در 6 ماه نخست یک‌میلیون و 200 هزار تن واردات برنج انجام شد و انبارها پر شده است. چگونه با این سیاست می‌توان از کشاورز حمایت کرد؟  وی ادامه داد: اگر دلسوز کشاورز هستیم نباید این قشر را رها کنیم. یک زمین تمام زندگی یک کشاورز است. وی تصریح کرد: باید واردات برنج را به سه دوره 3 ماهه تقسیم‌بندی کنند و هر 3 ماه 300هزار تن برنج وارد شود.  یزدان‌پناه خاطرنشان کرد: شاید در کشور 3 هزار تاجر برنج و واردکننده برنج داشته باشیم اما یک میلیون و 200 هزار کشاورز با محصول برنج امرار معاش می‌کنند. وی یادآور شد: متاسفانه صداوسیما در سطح شهرها قیمت برنج (طارم اعلا) را 15هزار تومان برای هر کیلوگرم اعلام می‌کند اما برنج‌های پرمحصول هم هستند که قیمت‌های پایین‌تری دارند و اقشار متوسط می‌توانند از آن استفاده کنند؛ اینها هم ضربه زدن به برنج داخلی است.