کمآبی، برداشت بی رویه آب و محرومیت از حقابه سد ماملو، دشتهای جنوب تهران را وارد وضعیتی بحرانی و خطرآفرین کرده و احتمال رانش زمین را بشدت افزایش داده است. دشت ورامین یکی از قطبهای کشاورزی کشور بوده که بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی و دامی کشور را تولید میکند. بنا به گفته مسؤولان، یکی از مشاغل عمده مردم در دشت ورامین، کشاورزی و دامپروری است و از این راه ارتزاق میکنند. برداشت بی رویه آب توسط کشاورزان دشت ورامین، در پی خشکسالیهای اخیر و نیز عدم تخصیص حقابه سد ماملو، کویر تشنه ورامین را آزار داده و سبب وقوع فرونشستهایی در این منطقه شده است. یکی از کشاورزان قلعهبلند درباره مشکل کمآبی زمینهای کشاورزی این روستا به مهر گفت: ما درآمدی جز کشاورزی نداریم و مجبوریم برای تامین آب کشاورزی، اقدام به حفر چاه کنیم، چرا که اگر آب نباشد، کشاورزی هم نیست. وی افزود: بارش باران هم حتی در پاییز و زمستان پاسخگو نیست؛ سالها اوایل پاییز دیگر از چاهها آب نمیکشیدیم، تا اواسط بهار اما امسال مجبوریم، چرا که بارندگی آنچنانی نداشتیم. این در حالی است که اخیرا رئیس بخش زلزلهشناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره فرونشست دشتهای جنوب تهران هشدار دهد. علی بیتاللهی در این باره گفته است: محدوده رویداد فرونشست، جنوب شهر تهران و گسترههای جنوبی و جنوب غربی آن را تا اراضی پایین دست ورامین و پیشوا تهدید میکند و زون فرونشست در جنوب شهر تهران علاوه بر مناطق شهری تهران، نسیمشهر، صباشهر، اسلامشهر، باقرآباد، کهریزک، چهاردانگه و نصیرآباد را نیز در بر میگیرد. وی افزود: وجود دشتهای متعدد در جنوب غرب، جنوب و جنوبشرق تهران از یک طرف و نیمهخشک بودن این گستره از طرف دیگر و تمرکز جمعیتی در این منطقه، احتمال حفر چاههای متعدد را متصور میکند، این واقعیتی است که از توزیع چاههای منطقه به وضوح میتوان دید. بیتاللهی درباره فرونشستی گسترده در آینده خبر داده اما این فرونشست را مردم دشت ورامین از چندین سال قبل با تمام وجود در زندگی خود، خانههایشان و زمینهای کشاورزی حس میکنند و حتی گاهی زیر پای آنها بر اثر رانش زمین میلرزد. سعید صادقلو، دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی و عضو پیوسته انجمن ژئوپلیتیک ایران درباره این موضوع گفت: فرونشست زمین پدیدهای است که بر اثر خالی شدن لایههای پایینی سطح زمین ایجاد میشود. وی اضافه کرد: هنگامی که لایههای پایینی سطح زمین بنا بر دلایلی از جمله معدنکاری، برداشت سیالات زیرزمینی مانند آبهای زیرزمینی، نفت، گاز و... خالی میشود، حفرههایی ایجاد میشود که لایههای بالایی آن حفرهها تا سطح زمین امتداد دارد و دچار سنگینی زیادی هستند، این وزن زیاد موجب میشود به راحتی سطح زمین فرونشست کند، حال اگر روی سطح زمین، تاسیساتی مانند دکلهای برق فشار قوی، مخابراتی، زمین کشاورزی، ساختمان و... باشد، همگی تخریب خواهند شد. صادقلو افزود: گذشته از این، در زیر زمین نیز ما لولهها و منابع زیرساختی زیادی مانند آب، برق، گاز، تلفن و... داریم که بر اثر فرونشست زمین همگی دچار تخریب خواهند شد. در میان عوامل مختلف، مهمترین عامل در فرونشست زمین در استان تهران، برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی است؛ استان تهران حدود ۳۰ هزار چاه غیر مجاز دارد که در این بین حدود ۱۰ هزار چاه غیرمجاز مربوط به مصارف خانگی و ۲۰ هزار چاه غیرمجاز باقیمانده مربوط به حوزه کشاورزی است. وی با بیان اینکه برداشت سرسامآور از منابع زیرزمینی آب، باعث شده است تهران رکورددار فرونشینی زمین حتمی در مقیاس جهانی باشد، اضافه کرد: تهران به طور متوسط هر روز یک میلیمتر و هر سال ۳۶ سانتیمتر فرونشینی دارد که عمده این فرونشینی نیز مربوط به جنوب شرق و جنوب غرب استان تهران و شهرستانهایی مانند ورامین، شهریار و اسلامشهر است. وی خطر این فرونشینیها را از زلزله هم فراتر خواند و گفت: در صورت بروز زلزله ۶ ریشتری در تهران، بخشی از تخریب استان، جدا از زلزله، تنها و فقط به خاطر نشست کردن زمین خواهد بود؛ این بحران روندی تدریجی را طی کرده تا به این شرایط حساس رسیده است. فرماندار ورامین نیز درباره جلسهای که با مسؤولان سازمان جغرافیایی وزارت دفاع در فرمانداری ورامین برگزار شد، گفت: برای مدیریت صحیح بحران و نیز کاهش تلفات در صورت وقوع حوادث، باید اطلاعات کاملی از جغرافیای منطقه داشته باشیم. محمدرضا یوسفی برداشت بیش از حد از چاهها و منابع زیرزمینی را سبب فرونشست و رسیدن سطح منابع آبی این مناطق به حد بحران دانست و اضافه کرد: امروز تنها ۶ رشته قنات از ۲۷۰ قنات ورامین باقیمانده است و این یعنی کمآبی مفرط و عبور از مرز بحران، به همین دلیل بر دریافت حقابه منطقه کشاورزی ورامین از سد ماملو تاکید داریم و این تاکید نه فقط برای خود این شهرستان که برای رفع خطری بالقوه برای تمام زمینهای استان تهران و حتی پایتخت است.