امیر استکی: طرح جدید شهرداری تهران برای مدیریت ورود و خروج به محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک در اصل طرحی برای سهیم شدن در درآمد سایر بخش‌ها از این محدودیت‌هاست. در اصل دغدغه‌‌های شهرداری برای ایجاد درآمد پایدار به دنبال رکود سنگین در بخش ساخت‌وساز شهر تهران، شهرداری را به این سمت کشانده است. تمام قسمت‌های این طرح جدید بر همین اساس قابل تفسیر است، اگرچه در ظاهر و به ادعای شهرداری طرح جدید برای کاستن از بار ترافیک در ساعات شلوغ تهران و ایجاد عدالت در بین شهروندان تهرانی تنظیم شده است اما در واقع امر، طرحی است برای افزایش درآمد از این راه. در حال حاضر 100 هزار خودرو از مجموع 4 میلیون خودروی پلاک تهران مجوز ورود به طرح ترافیک را در تمام ایام سال دارند و 10 هزار مجوز هم به قیمت 40 هزار تومان به شکل روزانه فروخته می‌شود.
در طرح جدید سهمیه 100 هزارتایی کنونی لغو می‌شود و همه اتومبیل‌ها قادرند وارد طرح ترافیک شوند با این تفاوت که ضرایب مکانی و زمانی و پرداختی مختلفی را باید تقبل کنند. در طرح جدید تردد در محدوده زوج و فرد نیز با پرداخت وجه میسر خواهد بود. در طرح جدید محدوده طرح ترافیک کنونی به محدوده سبز و محدوده زوج و فرد به آبی و سایر قسمت‌ها به محدوده سفید تغییر خواهند کرد. بر اثر ضرایب در نظر گرفته شده حداقل پرداختی شهروندان در محدوده سبز 9600 تومان و حداکثر پرداختی 36 هزار تومان خواهد بود. همچنین حداقل پرداختی در محدوده آبی 3200 تومان و حداکثر 12 هزار تومان خواهد بود. به عبارت دیگر اگر اکنون نیمی از خودروها قادر به تردد در محدوده زوج و فرد هستند و نیم دیگر در صورت ورود جریمه می‌شوند ولی در طرح جدید همه خودروها با پرداخت وجه قادر به تردد خواهند بود. این وضعیت برای محدوده سبز نیز وجود خواهد داشت و 110 هزار خودرویی که اکنون به انحای مختلف مجاز به تردد در این محدوده‌‌اند به 4 میلیون خودروی مجاز تبدیل خواهند شد.
به باور طراحان این طرح، ضرایب زمانی باعث می‌شود بسیاری از ترددهای در زمان پیک ترافیک تهران به ساعت‌های کمتر شلوغ منتقل شود. در این طرح ورود بین ساعت‌های 6:30 تا 10 و خروج پس از ساعت 16 بیشترین ضریب و ورود و خروج بین این ساعات کمترین ضریب را خواهد داشت. یعنی این طرح شهرداری را قادر می‌کند که با توجه به انگیزه‌‌های ایجاد شده در شهروندان به دنبال قیمت پایین طرح در ساعت‌های خلوت مرکز شهر، مبادرت به فروش مجوز تردد در این ساعت‌ها کند. این در اصل درآمدزایی به‌واسطه ترافیک کمتر این ساعات و نوعی حراج این ساعت‌های با ترافیک کمتر است.
از سوی دیگر با اجرای این طرح دیگر کسی به علت ورود بدون مجوز به قسمت‌‌های با محدودیت ترافیکی جریمه نخواهد شد و این در کنار قابلیت ورود بدون پرداخت روزانه نیز حاکی از این است که شهرداری نه به دنبال کاستن از بار ترافیک و آلودگی شهر، بلکه به دنبال جمع کردن همه وجوهی است که بر اساس محدودیت‌‌های ترافیکی کنونی قابلیت دریافت دارند. با اجرای این طرح علاوه بر اینکه محدوده زوج و فرد به یک محدوده پولساز جدید و محدوده طرح ترافیک به محدوده‌ای با پتانسیل پولسازی بیشتر تبدیل خواهد شد، جریمه‌‌ ورود بدون مجوز کان‌لم‌یکن شده و با بهایی کمتر به جیب شهرداری خواهد رفت. تا بدینجا مشخص شد شهرداری هم برای محدوده طرح زوج و فرد و هم برای ساعات کمتر شلوغ محدوده طرح ترافیک نقشه درآمدزایی کشیده است و هم با برداشتن محدودیت‌‌های کنونی، جریمه‌‌های پلیس راهور را نیز به جیب خود هدایت خواهد کرد، چرا که بر خلاف ادعای مسؤولان شهرداری تهران، این طرح باعث این نمی‌شود که مقداری از ترددهای ساعت‌‌های پیک به ساعت‌های غیرپیک هدایت شود، زیرا هزینه تردد در ساعت‌های پیک کمتر از قبل خواهد شد و آنهایی که اکنون حاضر به پرداخت 40 هزار تومان برای ورود به طرح ترافیک هستند پس از اجرای این طرح نیز با کمال میل 36 هزار تومان را پرداخت خواهند کرد و از طرف دیگر حجم بسیار بالایی از ترددهای این ساعات اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. ترددهایی برای حضور بر سر کار و تحصیل و... با این ترفندها تغییری نخواهند کرد و آنچه به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌آید ترافیک بیشتر از اکنون در ساعت‌های ارزان بودن ورود به طرح جدید خواهد بود که البته باعث افزایش آلودگی و سر جمع ترافیک شهر تهران و از سوی دیگر افزایش درآمد شهرداری تهران از این راه خواهد بود! به عبارت ساده‌‌‌‌‌‌تر شهرداری در طرح جدیدش هم برای زمین و هم برای زمان در شهر تهران پلن کسب درآمد ریخته است!
به عنوان آخرین نکته باید گفت در این طرح قرار است به هر خودرو کارتی با قابلیت شارژ ریالی تعلق بگیرد و به محض ورود به طرح مبلغی از موجودی آن کسر و پس از خروج با اعمال ضرایب مابقی وجه نیز کسر شود و در صورتی که موجودی کارت کافی نباشد و تا 24 ساعت هم تامین نشود، هزینه مذکور روی عوارض سالانه خودرو جمع شده و در نهایت در زمان اولین خرید و فروش خودروی مذکور توسط شهرداری اخذ می‌شود. این نسیه‌فروشی هم خود عامل ورود بیشتر به محدوده طرح‌های ترافیکی خواهد بود، چرا که پرداخت مدت‌دار بسیار دلچسب‌تر از پرداخت نقدی در لحظه است. از سوی دیگر این شرایط برای خودروهای در مرز فرسودگی بهترین توجیه برای ورود قانونی و تقریبا بی‌هزینه به طرح خواهد بود، چرا که این خودروها پس از سن فرسودگی با مراجعه به واحدهای اسقاط مشمول بخشش عوارض و مالیات می‌شوند و دیر نیست که با اجرای این طرح مرکز شهر در تمام ساعات به تصاحب اینچنین خودروهایی در‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آید.
نسیه‌فروشی در این طرح اگرچه به افزایش درآمد شهرداری کمک می‌کند - که گویا اصلی‌‌‌‌‌ترین مفروض این طرح است- ولی می‌تواند بلای جان تردد در شهر نیز باشد. تهران با این طرح از ورطه یک ترافیک وحشتناک صبح و عصر به ورطه یک ترافیک سنگین در تمام ساعات روز درخواهد غلتید.
شهردار تهران در دفاع از این طرح بیان کرده اگرچه ایرادات زیادی می‌توان به این طرح وارد کرد ولی به علت اینکه طرح کنونی ده‌ها سال است بدون تغییر در حال اجراست پس با توجه به ضرورت تغییر باید این طرح را تغییر دهیم. ملاحظه می‌شود دلیل اصلی شهردار تهران برای دفاع از این طرح، ترجیح امر نو به امر کهنه است! حتی اگر امر جدید الزاما بهتر از امر قدیمی نباشد. شبه‌مدرنیسم حاکم بر اذهان کارگزاران و عمله سازندگی دوران مرحوم هاشمی در اینجا خود را در ظاهری عریان نشان می‌دهد؛ هر چیز جدیدی الزاما خوب است بویژه اگر منافع بیشتری برای جیب شهرداری نیز داشته باشد.