عربستان از ابتدای سال جدید میلادی نرخ سوخت در این کشور را به بهانه کاهش مصرف داخلی فرآوردههای سوختی و تضمین استفاده بهتر از منابع طبیعی ملی، به میزان زیادی افزایش داد به طوری که تنها یک روز پس از افزایش نرخ برق در این کشور، قیمت بنزین 82 تا 120 درصد افزایش یافت. وزارت انرژی عربستان اعلام کرده افزایش قیمت انرژی در این کشور را در راستای برنامههای اصلاحات اقتصادی به بهانه افزایش یارانه خانوادههای نیازمند انجام داده است. شورای هماهنگی برق عربستان نیز اعلام کرد نرخ جدید برق مصرف خانگی و تاسیسات تجاری از اول ژانویه 2018 اعمال میشود و افزایش قیمت برق برای مصارف خانگی 3 برابر خواهد شد اما نرخ برق برای مصارف صنعتی و دولتی افزایشی ندارد. این افزایش مالیاتها و بهای سوخت، خشم و نارضایتی شهروندان عربستان را برانگیخته است. مردم عربستان در شبکه اجتماعی توئیتر ضمن تداوم اعتراض خود به وضعیت بد اقتصادی کشور، خواستار لغو مالیات کالاها و افزایش قیمت سوخت شدند. فعالان عربستانی هشتگی به نام «#العاطلین- منسیین- من- الاوامر» (بیکارها در دستورات فراموش شده هستند) به راه انداختند و این هشتگ رتبه نخست را در توئیتر عربستان به دست آورد. خواستههای بیشتر مردم عربستان در شبکههای اجتماعی بازگشت هزینههای عمومی به سال گذشته (1438)، لغو مالیاتها، کاهش نرخ حاملهای انرژی و بنزین، افزایش حقوق، اشتغالزایی برای بیکاران و افزایش سهمیه کمک هزینه دانشجویان است. براساس این گزارش، شهروندان عربستان با مقایسه اوضاع اقتصادی کشور خود با مردم دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس، تحقق وعدههای دولت این کشور در قالب چشمانداز آینده را سرابی بیش ندانستند. مردم عربستان در شبکههای اجتماعی خطاب به ملک سلمان، کالاهای اساسی و بنزین را خط قرمز خود دانستند و گفتند: «غریب بودن فقط این نیست که خارج از وطن زندگی کنیم بلکه این است که در ثروتمندترین کشور دنیا با فقر زندگی کنیم». یک کارشناس شبکههای اجتماعی که خواست نامش فاش نشود، در گفتوگو با روزنامه فرامنطقهای رایالیوم، با اشاره با افزایش اعتراضهای مردمی در شبکههای اجتماعی، گفت: شمار شهروندان معترض بسیار بیشتر از توئیتکنندگان است و به همین دلیل دولت باید انتظار انتقال اعتراضها از شبکههای اجتماعی به صحنه واقعی را داشته باشد. ناظران با اشاره به اینکه یک شهروند سعودی در اعتراض به افزایش بنزین اقدام به آتشزدن پمپ بنزین کرد و خبر آن در شبکههای اجتماعی منتشر شد و فعالان آن را خشم محق نامیدند، این امر را بشارتدهنده یک انفجار مردمی سعودی در آینده خواندند. کاهش درآمد عربستان سعودی از نفت که بخش عمدهای از این مسأله ناشی از سیاست ضدایرانی و ضد روسی ریاض در سالهای گذشته بود، این کشور را در چند سال گذشته با کسری بودجه متوالی روبهرو کرد تا جایی که محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور با ارائه طرح چشمانداز 2030 دست به اصلاحاتی در اقتصاد این کشور زده که از جمله آن اخذ مالیات و افزایش بهای سوخت است. ولیعهد سعودی همچنین ناچار شد شماری از شاهزادگان و فعالان اقتصادی این کشور را زندانی کند و تنها با دریافت پول راضی به آزادی شماری از آنان شد. پرداخت این پولها در حالی صورت میگیرد که اخبار تایید نشده حکایت از افزایش موج دستگیری شماری از شاعران سعودی به اتهام توهین به ولیعهد و همچنین برخی دیگر از شاهزادههای این کشور با نام مبارزه با فساد دارد.
پشتپرده بازداشت 11 شاهزاده دیگر
موج بازداشت شاهزادههای منتقد بنسلمان ادامه دارد. 11 شاهزاده سعودی دیگر که در قصرالحکم ریاض تجمع کرده بودند روز شنبه به وسیله گارد پادشاهی عربستان بازداشت و به زندان الحائر منتقل شدند. بهگزارش روزنامه عربستانی سبق، 11 شاهزاده سعودی که رهبری آنها را شاهزاده «س.ع.س» بر عهده داشته است، بازداشت شدند. این شاهزادگان در قصرالحکم در ریاض تجمع کرده بودند و به تصمیم دولت عربستان برای لغو معافیت شاهزادگان از پرداخت قبوض آب و برق اعتراض کرده و خواستار لغو فرمان پادشاهی در این زمینه شده بودند. رسانههای نزدیک به حاکمیت در عربستان گزارش دادهاند که این شاهزادگان با تجمع در قصرالحکم همچنین خواستار پرداخت غرامت به آنها بابت صدور حکم قصاص برای یکی از عموزادههایشان شده بودند. براساس این گزارش، بعد از اینکه شاهزادههای سعودی از ترک قصرالحکم در ریاض خودداری کرده بودند دستور بازداشت آنها توسط گردان «السیفالاجرب» در گارد پادشاهی عربستان صادر شد و این ۱۱ شاهزاده سعودی به زندان الحائر در 40 کیلومتری جنوب ریاض منتقل شدهاند تا محاکمه شوند. این در حالی است که «مجتهد» فعال توئیتری مشهور سعودی در پیامی فاش کرده است، شاهزادگان بازداشت شده در اعتراض به دستگیری نزدیکانشان و غیبت ولیعهد سابق، تجمع کرده بودند و قبوض آب و برق دروغی است که محمد بنسلمان، ولیعهد کنونی از رسانهها خواسته برای رضایت مردم آن را منتشر کنند؛ لیکن این روایت با روایت دیگری که فعالان منتشر کردند در تناقض است. در روایت برخی فعالان آمده است که محمد بنسلمان دستور بازداشت شاهزاده ترکی بنمحمد بنسعود الکبیر و شاهزاده بندر بنمحمد بنسعود الکبیر را صادر کرد و نیرویی از امارت، کاخ آنها را مورد حمله قرار داد و دستبسته آنها را با خود برد، امری که باعث شد «آلسعود الکبیر» نشستی فوری برگزار کرده و به امارت ریاض بروند و در آنجا نیز از تجمع منع شدند و کار به درگیری مسلحانه کشید. به گفته فعالان، درگیری میان نیروهای دیوان پادشاهی، امارت و آلسعود الکبیر رخ داد و بر اثر آن شاهزادههای آلسعود و نایف و پسران شاهزاده سلطان بنمحمد بنسعود الکبیر و برادرش شاهزاده سعود بنمحمد و برادرزاده شاهزاده عبدالعزیز بنسلمان بنمحمد دستگیر شدند. شاهزاده خانم نوف، دختر عبدالله بنمحمد بنسعود در حساب توئیتری خود توئیتی منتشر و به بازداشت برادر خود اشاره کرد و نوشت که «در پناه خدا». بنسلمان از زمانی که قدرت را به دست گرفته است به دنبال کاهش امتیازات شاهزادگان سعودی و عموزادههایش بوده تا به این ترتیب با کاستن از نفوذ آنها تمام رقبای خود را از میان بر دارد. به نوشته برخی رسانهها در عربستان، محمد بنسلمان بنا دارد از برخی شاهزادههای سعودی نیز لقب سلطنتی آنها را سلب کند و به این ترتیب خاندان آلسعود را کوچکتر کند. در همین راستا، به دستور این شاهزاده قدرتطلب، از چهارم فوریه 2017 مسؤولان عربستانی احضار شده و چندین تن آنها از جمله شاهزادگان، تجار، مسؤولان و وزیران فعلی و سابق به اتهام فساد بازداشت و تعدادی از آنها آزاد شدهاند. هفته گذشته مجله آمریکایی اویل پرایس به چالشهای داخلی عربستان به دلیل اقدامات خارجی و داخلی محمد بنسلمان، ولیعهد این کشور اشاره کرده بود و احتمال بیثباتی عربستان و نیز اعتراضها توسط خاندان آلسعود را بعید ندانسته است. این مجله نوشته: ولیعهد عربستان سعودی چندین تصمیم جسورانه را اتخاذ کرد، تصمیمهایی که از چشماندازهای سیاست خارجی جدید عربستان فراتر میرود، لیکن بحران این است که این سیاستهای خارجی یا تصمیمهای جسورانه داخلی مانند مبارزه با فساد شامل کوتهنگری و کوتهفکری است و میتواند باعث بیثباتی در کشور شود. مجله اویلپرایس در ادامه نوشت: تصمیمها و تدابیر و سیاستهای جسورانه بنسلمان منجر به بیثباتی عربستان سعودی به شکل بزرگ و وقوع اعتراضهای مردمی یا حتی وقوع کودتا در داخل کاخ پادشاهی برای نخستینبار در تاریخ عربستان میشود.
تلاش سلمان برای کاهش نارضایتیها
همزمان با این اتفاق و افزایش دامنه نارضایتی عمومی در عربستان سعودی به دلیل افزایش بهای بنزین و اخذ مالیات بر ارزش افزوده از اول ژانویه 2018، دیوان سلطنتی دستورات جدیدی برای مهار این نارضایتی صادر کرد که رکن آن پرداخت پول به کارمندان و نظامیان طی یک سال آینده است. حسب دستور پادشاه مقرر شده است برای نظامیان ماهانه مبلغ هزار ریال و برای نظامیانی که در مرزهای جنوبی (یمن) خدمت میکنند علاوه بر این مبلغ هر ماه 5 هزار ریال سعودی به مدت یک سال پاداش پرداخت شود. بر اساس این دستور به کارمندان دولت هم ماهانه هزار ریال و به بازنشستهها مبلغ 500 ریال ماهانه به مدت یک سال پرداخت خواهد شد.
نشست اضطراری در ریاض به ریاست بنسلمان
پس از حمله موشکی روز جمعه انصارالله یمن به منطقه نجران عربستان، نشست اضطراری شورای امور سیاسی و امنیتی این کشور جمعهشب به ریاست بنسلمان در ریاض برگزار شد. در این نشست برخی موضوعات سیاسی و امنیتی داخلی کشور و نیز تحولات منطقهای و بینالمللی مورد بررسی قرار گرفت و محمد بنسلمان توصیههایی درباره این مسائل مطرح کرد. خبرگزاری واس به جزئیات بیشتری درباره موضوعات مورد بحث در این نشست و تصمیمات آن اشاره نکرد. سرهنگ ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف متجاوز سعودی اعلام کرد موشک بالستیکی که نیروهای انصارالله روز جمعه به طرف نجران شلیک کرده بودند پیش از اصابت به هدف توسط سامانه ضد هوایی پاتریوت عربستان رهگیری و منهدم شد. از طرف دیگر علی العمرانی از فرماندهان گروه انصارالله یمن گفت نیروهای انصارالله 2 موشک به طرف منطقه نجران شلیک و این موشکها با دقت کامل به اهداف موردنظر اصابت کردند. العمرانی افزود: مواضع نظامیان سعودی در مناطق نجران و عسیر همچنین هدف حملات خمپارهای و موشکهای کاتیوشای نیروهای انصارالله و ارتش یمن قرار گرفت. انصارالله عصر جمعه اعلام کرد، یک موشک کوتاهبرد را به تجمعات سربازان ارتش عربستان در منطقه عسیر در جنوب غرب عربستان شلیک کرده است. این در حالی که پیش از آن نیز یک موشک بالستیک به منطقه نجران شلیک کرده بود.