احمد طالقانی: زلزله سرپل ذهاب که زلزله مهیبی بود و جان‌های عزیزی را گرفت، تجربیات گرانبهایی را هم برای مدیران و هم برای مردم در پی داشت؛ این فاجعه طبیعی بخوبی نشان داد تا چه اندازه سازه‌های ما برابر فجایعی چون زلزله ناایمن هستند. از سوی دیگر، فرو ریختن بیمارستان نوساز این شهر آن هم در شرایطی که نیاز مبرم به اقدامات درمانی و مراقبت‌های پزشکی وجود داشت، اهمیت پایدار ماندن سازه‌هایی همچون بیمارستان‌ها، مرکز اورژانس و دستگاه‌های امدادرسان را هنگام بلایای طبیعی گوشزد کرد. حال شرایط ناپایدار بیمارستان‌های پایتخت بویژه با توجه به فرسوده بودن بیشتر آنها به نگرانی‌ها دامن‌زده است و عزمی ملی را برای ایمن‌سازی سازه‌های این مراکز حیاتی می‌طلبد. نتایج مطالعات شهرداری تهران درباره وضعیت بیمارستان‌های پایتخت نشان می‌دهد پس از وقوع زلزله ۴۲ درصد بیمارستان‌های تهران غیرقابل استفاده هستند. چندی پیش نتایج یک مطالعه که از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران انجام شد، نشان داد شهر تهران با داشتن نزدیک به
۱۲۶ بیمارستان و ۵۸۳ ساختمان با کاربری درمانی در صورت وقوع یک زلزله پرقدرت، بخش زیادی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خود را از دست خواهد داد و پس از وقوع زلزله این مراکز غیرقابل استفاده خواهند بود و تنها ۹ درصد از بیمارستان‌ها خسارت نمی‌بینند و می‌توانند اقدامات امدادی و اورژانسی را به‌طور کامل پشتیبانی کنند. همچنین بررسی‌های کارشناسی این سازمان نشان داد حدود ۴۹ درصد بیمارستان‌ها نیازمند اقدامات اصلاحی هستند و در زمان وقوع حادثه به‌طور کامل نمی‌توان از امکانات و فضای بیمارستانی آنها بهره برد.
فرسودگی بیش از 55 هزار تخت بیمارستانی!
مسعود ناصری‌پور، رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران که بسیاری از بیمارستان‌های پایتخت خدمات خود را تحت نظارت این مرکز آموزشی انجام می‌دهند، معتقد است هیچ تضمینی درباره توانمندی بیمارستان‌های پایتخت برای خدمت‌رسانی در شرایط زلزله وجود ندارد. وی می‌گوید: میانگین طول عمر بیمارستان‌های تهران بالاست، کما اینکه در طرح تحول سلامت برای بهسازی و نوسازی بیمارستان‌ها اقدامات موثری شد اما ساخت و ساز بیمارستان تنها بر عهده وزارت بهداشت نیست، از این رو مقاومت بیمارستان‌ها برابر زلزله مناسب نیست. همچنین ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم معتقد است بیمارستان‌های پایتخت به دلیل فرسودگی، برابر زلزله احتمالی تاب نمی‌آورند. این مقام مسؤول در وزارت بهداشت با بیان اینکه اگر در تهران زلزله اتفاق بیفتد، بیمارستان‌ها مقاومت ندارند و مشکل ایجاد می‌کند، گفته است: «از سال ٨٦ که بیمارستان‌های دولتی مورد ارزیابی قرار گرفتند مشخص شد از ٩٦هزار و ٦٠٠ تخت بیمارستانی، ٥٥هزار و ٨١٦ تخت فرسوده هستند».
بیمارستان صحرایی جوابگو نیست
یکی از راهکارهایی که به طور معمول در زلزله‌های با قدرت تخریب بالا از سوی مدیران در دستور کار قرار می‌گیرد، راه‌اندازی بیمارستان صحرایی است. زلزله بم و ازگله نمونه‌های موفق این تجربه بود اما در ابرشهری چون تهران با جمعیت چند میلیونی، این راهکار با تردیدهای جدی مواجه است. این در حالی است که حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از جمله کارشناسانی است که اعتقاد دارد بیمارستان صحرایی در کلانشهری مثل تهران پاسخگو نیست. وی به « وطن‌امروز» می‌گوید: بیشتر بیمارستان‌های شهر تهران از قدمت بالایی برخوردارند و برابر زلزله‌های با قدرت تخریبی زیاد تاب نمی‌آورند. شهریاری خاطرنشان می‌کند: در تفاهمنامه‌ای با دولت مقرر بود از 10 سال قبل مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها در دستور کار قرار گیرد اما متاسفانه به دلیل تنگناهای مالی دولت، این طرح حیاتی به‌دست فراموشی سپرده شد. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید می‌کند: در زلزله بم، رودبار، ورزقان و ازگله نخستین جاهایی که فروریخت بیمارستان‌ها بود در حالی که سازه بیمارستانی باید از چنان استحکامی برخوردار باشد که حتی در زلزله‌های مهیب کوچک‌ترین خللی در روند خدمت‌رسانی آن وارد نشود. شهریاری با اشاره به زلزله‌خیز بودن بیشتر شهرها و کلانشهرهای کشور تصریح می‌کند: برای مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیاز به عزم ملی و بودجه اختصاصی است که این بودجه در طرح تحول سلامت دیده نشده و با اعتبارات کنونی محقق نمی‌شود. بنابراین اگر مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها ضرورت حیاتی است باید با اخذ مجوز از مراکز بالادستی اعتبار جداگانه‌ای برای این منظور در نظر گرفت، حتی برداشت از صندوق توسعه ملی به عنوان یک راهکار باید مدنظر باشد.