گروه اقتصادی: ابعاد تراژدی مرگ 32 سرنشین نفتکش ایرانی آنقدر گسترده است که هنوز به بسیاری از ابهام‌ها پاسخی داده نشده است. به گزارش «وطن‌امروز»، فاجعه کشتی سانچی و پرپر شدن خدمه آن سوالات بسیاری را به وجود آورده است و اظهارات کارشناسان نتوانسته همه ابهامات موجود را بر طرف کند. اینکه در زمانه‌ای که سیستم‌های امنیتی در حوزه راه و ترابری بسیار پیشرفت کرده، تصادف یک فله‌بر و یک نفتکش غول‌پیکر چگونه توجیه می‌شود؟ چرا بعد از وقوع حادثه ظرف چند ساعت همه سرنشینان کشتی چینی نجات پیدا می‌کنند اما از همان زمان تلاش برای نجات سرنشینان نفتکش ایرانی آغاز نمی‌شود؟ چرا دیپلماسی کشورمان برای کمک به نفتکش ایرانی دیر عمل کرد و اگر زود عمل کرد، چرا تلاشش بی‌فایده بوده است؟ چرا کمیته بررسی به آخرین وضعیت سانچی 3 روز بعد از حادثه تشکیل شده و چرا 8 روز طول کشید کماندوهای نیروی دریایی به چین منتقل شوند؟ اصلا چرا باید کماندوهای نیروی دریایی ارتش وارد عمل می‌شدند؟ مگر امدادرسانی حوادث دریایی تخصص نمی‌خواهد؟ چرا برای امدادرسانی سریع‌تر با شرکت‌های متخصص ژاپنی و چینی قرارداد بسته نشد و اگر توافق صورت گرفت، چرا کارآمد نبود؟ چطور در روز هفتم حادثه امدادرسانان توانستند برای دقایقی وارد سانچی شوند و جعبه سیاه نفتکش به همراه 2 جسد را منتقل کنند اما در روزهای ابتدایی که خطرات امدادرسانی به مراتب کمتر بود این اتفاق رخ نداد؟
آیا خدمه در موتورخانه بودند؟
مشاور مدیرعامل سابق نفتکش با بیان اینکه ادعای فرار خدمه سانچی به موتورخانه پس از وقوع اشتعال غیرکارشناسی است، تاکید کرد: در مهار سانحه آتش‌سوزی سانچی چینی‌ها به معنای تمام کم‌کاری و اهمال کردند.
کاپیتان محمد سمیعی در گفت‌وگو با فارس، به تشریح برخی قوانین دریانوردی در مواقع بروز سوانح پرداخت و اظهار داشت: زمانی که حوادثی در کشتی‌های بزرگ و غول‌پیکر رخ می‌دهد، کاپیتان کشتی به خدمه اعلام می‌کند ابتدا روی دایک نیایند، اگر احتمال آتش گرفتن و انفجار مدنظر باشد، بلافاصله کاپیتان به خدمه دستور تخلیه کشتی با رعایت قوانین ایمنی را می‌دهد، افراد دخیل و مرتبط با حوزه حادثه در کشتی می‌مانند و تا زمانی که طبق تشخیص کاپیتان امکان رفع مشکل را دارند، فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند و اگر احتمال انفجار پیش‌بینی شود، آنها نیز به‌سرعت باید کشتی را ترک کنند.
دستور کاپیتان در شرایط اضطرار ترک کشتی است
سمیعی ادامه داد: در سانحه سانچی به نظر می‌آید کاپیتان کشتی ابتدا فکر نمی‌کرده انفجار رخ دهد و طبیعتاً در دقایق اولیه حادثه دستور تخلیه خدمه را نداده است. وی با تأکید بر اینکه ایمنی و حفظ جان یکی از اولویت‌ها در دریانوردی است، گفت: اینکه اعلام می‌شود خدمه کشتی در موتورخانه پناه گرفته باشند، از نظر کارشناسی دقیق نیست، زیرا کاپیتان اگر احتمال بروز حادثه را بدهد، قطعاً به خدمه دستور ورود به موتورخانه را نمی‌دهد، زیرا موتورخانه جای امنی نیست و قرار نیست وقتی می‌دانیم حادثه‌ای در کمین است، خدمه در محلی از کشتی پنهان شوند، بلکه طبق قوانین باید به‌سرعت با قایق‌های نجات و جلیقه، کشتی را ترک کنند.
کاپیتان موتورخانه را برای پناه گرفتن معرفی نمی‌کند
این کاپیتان اسبق کشتی گفت: به هر حال کاپیتان سانچی می‌دانسته این کشتی حامل مواد اشتعال‌‌زا و دارای گازهای سمی و کشنده است، بنابراین قطعاً موتورخانه را بابت پناه گرفتن به خدمه معرفی نمی‌کرده است، ضمن آنکه در این کشتی خانواده نیز وجود داشته است که قطعاً در طبقات بالا بوده‌اند و دستور مبنی بر پناه گرفتن در موتورخانه منطقی نبوده است، بلکه الزام می‌شود افرادی که در حوزه مربوط تخصصی ندارند، به‌سرعت با قایق نجات از کشتی خارج شوند.
سمیعی ادامه داد: از نظر من کاپیتان کشتی در زمان بروز سانحه فرصت چندانی نداشته است که تصمیم بگیرد و عملیاتی کند و این موضوع که پرسنل در موتورخانه باشند، منطقی نیست.
وی درباره قطع شدن سیستم‌های راداری و AIS (سیستم اعلام موقعیت کشتی برای کشتی‌های دیگر) کشتی و ادعای برخی رسانه‌ها مبنی بر نبود ارتباط بین نفتکش سانچی و فله‌بر کریستال، گفت: این معمول نیست که سیستم راداری قطع شود، دستگاهی به نام AIS وجود دارد که جایگاه کشتی را به دیگر کشتی‌ها نشان می‌دهد، ضمن آنکه سیستم راداری نیز فعال است اما این احتمال هم وجود دارد که سیستم‌ها از طریق عوامل بیرونی قطع شده باشد ولی هنوز این موضوع اثبات نشده و نیاز به بررسی بیشتر جعبه سیاه یا VDR کشتی است.
چیزی به نام اتاق ایزوله وجود ندارد
سمیعی در پاسخ به این سؤال که آیا اتاق ایزوله‌ای در کشتی‌های غول‌پیکر وجود دارد یا خیر؟ گفت: معمولاً کشتی‌ها اتاق ایزوله‌ای بابت جان‌پناه ندارند و در زمان بروز شرایط اضطراری معمولاً کاپیتان کشتی به خدمه‌ای که در آن حوزه تخصص ندارند، به سرعت اعلام ترک کشتی می‌دهد. مشاور مدیرعامل سابق نفتکش از کم‌کاری چینی‌ها در اطفای حریق نفتکش سانچی انتقاد کرد و گفت: دولت چین در این سانحه و موضوعات پس از آن خیلی اهمال کرد؛ اصلاً کمکی به کشتی ما نشد و چینی‌ها به تمام معنا کم‌کاری کردند.
پلمب جعبه‌سیاه سانچی در چین
معاون بندری سازمان بنادر و دریانوردی گفت: جعبه سیاه سانچی در شانگهای است که با حضور نماینده ایران، چین و پاناما پلمب شد و بزودی رسماً در کمیته بررسی، بازگشایی و رمزخوانی می‌شود.
هادی حق‌شناس در تشریح جزئیات حادثه نفتکش سانچی از حرکت در بندر عسلویه تا غرق شدن در آب‌های اقیانوس آرام توضیح داد: این کشتی نفتکش حامل 114 هزار تن میعانات با درجه اشتعال 18- درجه بود که روز 23 آذر ماه امسال وارد بندر عسلویه می‌شود و 25 آذر ماه با 114 هزار تن میعانات، عسلویه را ترک می‌کند.
وی با اشاره به اینکه بخشی از صادرات همیشگی ما جابه‌جایی همین میعانات است، گفت: در کشور ایران 90 درصد واردات و صادرات و 100 درصد صادرات نفت و مشتقات نفتی از طریق حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود و فعالان نفتکش در واقع سربازان اقتصادی کشور هستند. معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه در عمر 25 ساله کاری خود تاکنون شاهد برخورد 2 کشتی بدین طریق نبوده‌ام، گفت: این حادثه در نوع خود نظیر نداشت و به نظرم آخرین حادثه‌ای که در بخش سوانح حمل‌ونقل دریایی کمی شبیه به این موضوع بود در سال 1972 رخ داد که آن هم ابعاد کوچک‌تری داشت؛ آن اتفاق بین نفتکش 20 هزار تنی و یک کشتی باری رخ داد. حق‌شناس با اشاره به اینکه در این کشتی 30 نفر خدمه و سرنشین ایرانی و 2 نفر خدمه بنگلادشی حضور داشتند، ادامه داد: حمل چنین میعاناتی تا کشوری نظیر چین حدود 2 ماه در مسیر دریایی زمان می‌برد.
معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی به تشریح برخورد کشتی فله‌بر کریستال با نفتکش سانچی پرداخت و گفت: این حادثه روز 16 دی ماه امسال رخ داد و متأسفانه بلافاصله پس از این تصادم، انفجار شدید رخ می‌دهد، به هر حال 114 هزار تن مواد میعانات (بین بنزین و گاز) با درجه اشتعال 18- درجه محموله خطرناکی است.
وی افزود: بلافاصله پس از این تصادم 21 نفر خدمه کشتی فله‌بر چینی با قایق نجات از این کشتی خارج می‌شوند و به ساحل می‌روند و این کشتی نیز توسط کشور چین به نزدیک‌ترین بندر منتقل می‌شود، به این کشتی کمترین آسیب وارد شد و فقط بدنه آن کمی آسیب دید و آسیبی به موتورش وارد نشد.
حق‌شناس گفت: نفتکش سانچی جدیدترین تجهیزات راداری را داشت و در سال 2008 میلادی در شرکت هیوندایی کره‌جنوبی ساخته شده بود، همچنین کشتی فله‌بر چینی نیز در سال 2011 در چین ساخته شده بود و هیچ‌یک از این دو کشتی از نظر تجهیزات ناوبری و مخابراتی مشکلی نداشتند، ضمن آنکه هیچ مشکلی در موضوع ثبت و تجهیزات در بازرسی‌ها از آنها گزارش نشده بود.
معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی گفت: کشتی نفتکش نو بوده و جدیدترین تجهیزات را داشت، در بندر ایران هم قبل از حرکت بازرسی شده بود. وی ادامه داد: فعلاً جعبه سیاه سانچی در شانگهای است که با حضور نماینده ایران، چین و پاناما پلمب شده که بزودی رسماً در کمیته بررسی، بازگشایی و رمزخوانی می‌شود و همه اطلاعات آن بازخوانی خواهد شد؛ این موضوع ممکن است از یک ماه تا بیشتر به طول بینجامد و این فرآیند در کشور محل وقوع حادثه انجام می‌شود.
معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی تأکید کرد: نتیجه بررسی جعبه سیاه بسیار برای ما و بیمه‌ها مهم است و در این بررسی تقصیر هر یک از کشتی‌ها مشخص می‌شود.
دولت بهتر از اینها می‌توانست عمل کند
دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره عملکرد دولت در رسیدگی به کشتی نفتکش سانچی، گفت: دولت بهتر از اینها می‌توانست به این موضوع ورود کند؛ حضور وزیران یا نمایندگان دولت در سطوح بالا می‌توانست خیلی بهتر باشد، حتی اگر نتیجه آخر تلاش‌ها هم همین می‌شد باید مسؤولان زودتر سراغ کشتی سانچی می‌رفتند. کورش کرم‌پور در پاسخ به این سوال که مجلس شورای اسلامی درباره قصور یا اهمال احتمالی دولت چگونه موضوع را بررسی می‌کند، گفت: رئیس مجلس این موضوع را بیان کردند و قرار شد کمیسیون امنیت ملی با دقت و جدیت این موضوع را بررسی کند. وی درباره اقداماتی که قرار است کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در موضوع سانچی انجام دهد، تصریح کرد: این موضوع را به صورت جدی پیگیری خواهیم کرد و برنامه ویژه‌ای برای آن خواهیم داشت، باید مشخص شود آیا اساسا قصوری در این موضوع رخ داده یا خیر؟ و چرایی این اتفاق با این حجم هم از موضوعات دیگر است؛ حتما باید این موضوعات بررسی شود. نماینده مجلس شورای اسلامی درباره عدم حضور زنگنه و آخوندی در حادثه سانچی، اظهار داشت: اگر پیگیری این موضوع در سطح وزرا انجام می‌شد خوب بود اما لزوم حضور چندین وزیر در چنین موضوعی وجود ندارد ولی اگر یک تیم از طرف وزارتخانه‌هایی که می‌توانستند در مدیریت حادثه سانچی نقش ایفا کنند، در محل حاضر می‌شد بهتر بود. نماینده مردم در مجلس در انتها پیام تسلیت خود را به بازماندگان جان‌باختگان نفتکش سانچی اعلام کرد و قول بررسی این موضوع را در کمیسیون انرژی داد.