تنشها و درگیریها در شمال سوریه به اوج خود رسید. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه تهدیدهای خود علیه شبهنظامیان کرد سوریه را عملی کرد. ارتش ترکیه از زمین و هوا تهاجم خود علیه شبهنظامیان کرد در شهر عفرین را آغاز کرد. مقامهای آنکارا هدف از این عملیات را که از عصر شنبه با نام «شاخه زیتون» آغاز شده، حفاظت از مرزهای این کشور، پاکسازی شبهنظامیان کرد سوریه در عفرین و دفاع از مردم محلی برابر «فشار و سرکوب» کردها اعلام کردهاند ولی این عناصر شورشی میگویند ترکیه سعی در اشغال عفرین دارد. عملیات عفرین در نخستین روز به شکل حمله توپخانهای و بمباران برخی مناطق در شمال سوریه توسط هواپیماهای نظامی ترکیه ادامه یافت که در همان روز نخست، به کشتهشدن دستکم 10 تن از جمله 7 غیرنظامی منجر شد. با آغاز عملیات، جنگندههای ترکیه فرودگاه «مناغ» در نزدیکی شهر «اعزاز» که پیشتر توسط آمریکاییها به منظور ارسال سلاح برای نیروهای کرد مورد استفاده بود، هدف حملات هوایی قرار دادند. در پاسخ به این حملات کردهای عفرین هم از خاک سوریه 4 راکت به «کیلیس» ترکیه شلیک کردند که بر اثر آن به 2 منزل مسکونی آسیب وارد شد. ترکیه در دومین روز این تهاجم غیرقانونی از زبان نخستوزیرش، بنعلی ییلدریم از آغاز عملیات زمینی در عفرین خبر داد. ییلدریم دیروز در سخنانی با اعلام ورود نیروهای کشورش به منطقه عفرین تاکید کرد این عملیات در 4 مرحله انجام میشود و شامل ایجاد منطقه حائل به عمق ۳۰ کیلومتر خواهد بود. وی در ادامه اظهاراتش اعلام کرد: ما فکر میکنیم حدود ۸ تا ۱۰ هزار عنصر تروریستی در منطقه حضور دارند. ما به پاکسازی عوامل تروریستی ادامه داده و در این باره نگرانیهای ایران را نیز مدنظر قرار خواهیم داد.
نخستوزیر ترکیه در ادامه با اشاره به ورود تانکها و پرسنل نظامی به خاک سوریه گفت: این تجهیزات و نیروهای مسلح ترکیه از مرز هاتای وارد عفرین شدند. او تاکید کرد تمام مراحل عملیات در عفرین با روسیه مطرح شده و مورد توافق 2 طرف قرار گرفته است. طبق گزارش خبرگزاری دولتی ترکیه( آناتولی)، صبح یکشنبه نیروهای وابسته به گروه تروریستی موسوم به «ارتش آزاد سوریه» با همکاری و هماهنگی نیروهای ارتش ترکیه وارد شهر عفرین شدند و دست به یک عملیات نظامی گسترده زدند. در همین راستا، یک منبع میدانی در گفتوگو با مشرق اعلام کرد: بامداد یکشنبه یگانهای زمینی ارتش ترکیه و عناصر تروریستی مورد حمایت آنکارا با شبهنظامیان کرد در منطقه «بلبله» در حومه شمالی عفرین درگیر شدند. وی با بیان اینکه این درگیریها برای چند ساعت ادامه داشت، گفت: در جریان درگیریها دهها تن از طرفین کشته و زخمی شدند و تاکنون مرگ ۴ نظامی ارتش ترکیه در این محور تایید شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده، حملات خمپارهای علیه مناطق کردنشین شمال سوریه در محورهای شمالی، شرقی و جنوبی عفرین ادامه دارد که خسارتهای قابل توجهی را به مناطق مسکونی وارد آورده است. روستاهای اقیبه، باصوفان در حومه منطقه شیراوا، ایسکا، بلیلکه، قرهبابا و سورکا در منطقه راجو و ارتفاعات دلسوز، دلشاد، بختیار و بانی در منطقه جندریسه و همچنین روستاهای باقلون، دیکماداش، فیلات القاضی، مرعناز و بیلونیه در منطقه شر هدف حملات خمپارهای قرار گرفتند. پهپادهای ارتش ترکیه هم که نقش پشتیبانی هوایی را برعهده دارند در آسمان شمال سوریه به پرواز درآمدهاند و به صورت مستمر تمام مناطق را به طور کامل رصد میکنند. از سوی دیگر، جنگندههای F۱۶ ارتش ترکیه هم در ساعات گذشته در ۱۱ مرحله، روستاهای حومه شرقی عفرین (فرودگاه نظامی منغ، تل رفعت و عین دقنه و المالکیه) را هدف قرار دادند. ستاد ارتش ترکیه میگوید جنگندههای این کشور روز شنبه، 152 هدف تعیین شده خود را بمباران کردند. برخی گزارشات حاکی از آن است که در پی پیشروی تروریستهای ارتش آزاد با حمایت هوایی ترکیه در شمال سوریه، گروهی از عناصر کرد نیروهای دموکراتیک سوری خود را تسلیم آنها کردهاند. گفته میشود این پیشروی در برخی مناطق تا عمق ۵ کیلومتری خاک سوریه بوده است. شهر عفرین نزدیک به ۳۰ کیلومتر با مرز ترکیه فاصله دارد. ظهر دیروز نیز شبهنظامیان کرد سوری از منهدم کردن 2 دستگاه تانک متعلق به ارتش ترکیه در اطراف روستای مرزی شران با ترکیه در حومه عفرین خبر دادند.
کمک نظامی ترکیه به النصره
از مرزهای مشترک هم خبر میرسد ارتش ترکیه مقادیر فراوانی از تسلیحات نظامی را از طریق گذرگاه مرزی بابالهوی به مناطق شمالی استان ادلب انتقال داده و در اختیار عناصر تروریستی گذاشته است. به نظر میرسد این تجهیزات نظامی به بهانه حمله به شبهنظامیان کرد به داخل خاک سوریه منتقل شده اما شواهد نشان میدهد تسلیحات نظامی به جنوب استان ادلب و برای کمکرسانی به تروریستهای جبهه النصره ارسال میشود. بر اساس اطلاعات به دست آمده، تسلیحات نظامی اهدایی ترکیه به عناصر تروریستی در گام نخست در قالب کمکهای غذایی به روستاهای حومه شهر سراقب ارسال و در ادامه برای تروریستها جبهه النصره در شهرک معرهشورین و مناطق جنوبی ادلب ارسال میشود. طی 3 روز گذشته 3 کاروان نظامی از مناطق جنوبی ترکیه به مناطق تحت اشغال عناصر تروریستی جبهه النصره در جنوب استان ادلب منتقل شدهاند؛ تروریستها در هفتههای گذشته شکستهای سنگینی را متحمل شدهاند و حالا درصددند پیشرویهای جبهه مقاومت را در محورهای مختلف متوقف کنند.
سوریه محکوم کرد
در همین حال دولت دمشق حمله نظامی ترکیه به شهر عفرین را تجاوزی ظالمانه خواند و آن را بشدت محکوم کرد. وزارت خارجه سوریه با رد ادعای مقامات ترکیه مبنی بر اینکه آنکارا قبل از آغاز عملیات، دمشق را از آن آگاه کرده است، تاکید کرد این اقدام جدیدترین حلقه از تجاوزات ترکیه به حاکمیت سوریه به شمار میآید. این وزارتخانه در ادامه از سازمان ملل متحد خواست این اقدام ترکیه را محکوم و تدابیر لازم را برای متوقف کردن آن اتخاذ کند.
اصرار شبهنظامیان کرد برای اشغال عفرین
شبهنظامیان کرد از یکسو خواستار مداخله روسیه برای توقف عملیات نظامی ترکیه در عفرین هستند و از سوی دیگر با پیشنهاد روسیه برای واگذاری کنترل این شهر به دولت سوریه مخالفت میکنند. «آلدار خلیل» از اعضای ارشد جنبش کردی «جامعه دموکراتیک» (حرکه المجتمع الدیمقراطی الکردیه) اعلام کرد کردهای حاضر در عفرین سوریه پیشنهاد روسیه برای تحویل مناطق تحت تسلط خود به دولت سوریه را نپذیرفتند و نخواهند پذیرفت. خلیل گفت: روسیه این درخواست را از ما کرد اما ما اراضی خود را تحویل نخواهیم داد و از تمام مناطق (تحت تسلط خود) دفاع خواهیم کرد.
موضع متفاوت انگلیس و آمریکا درقبال بحران عفرین
وزارت خارجه انگلیس و رئیس ستاد مرکزی ارتش آمریکا در قبال عملیات نظامی ترکیه در عفرین مواضع متفاوتی اتخاذ کردند. بر این اساس، سخنگوی وزارت خارجه انگلیس، تهاجم ترکیه به عفرین را «حق مشروع» ترکیه برای تامین امنیت مرزهای خود ارزیابی کرده است. این در حالی است که رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا درباره اینکه عملیات ترکیه در شمال سوریه روی نبرد با داعش اثر منفی بگذارد، ابراز نگرانی کرده است. ژنرال جوزف وتل، رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا بامداد یکشنبه از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه ابراز نگرانی کرد. وتل با بیان اینکه ترکیه روز شنبه به ائتلاف آمریکایی درباره تصمیمش برای آغاز مرحله اول عملیات شاخه زیتون در شمال سوریه اطلاع داده بود، گفت: «نمیدانم قصد ترکیه چیست».
احضار سفرا
یک روز پس از آنکه آنکارا تهدیدهای خود مبنی بر عملیات نظامی علیه شبهنظامیان کرد در شمال سوریه را عملی کرد، وزارت خارجه ترکیه از فراخواندن سفرای این کشور از کویت، عربستان سعودی، قطر، اردن، عراق و لبنان بهمنظور رایزنی درباره آخرین تحولات اوضاع در عفرین خبر داد. وزارت خارجه ترکیه، شامگاه شنبه نیز سفرای کشورهای عضو شورای امنیت یعنی روسیه، آمریکا، بریتانیا، چین، فرانسه و همچنین سفیر ایران را برای رایزنی به این وزارتخانه دعوت کرد تا درباره عملیات نظامی ارتش ترکیه در شمال سوریه توضیحاتی ارائه دهد.
نشست شورای امنیت درباره عفرین
فرانسه خواستار برگزاری نشست فوری سازمان ملل درباره عملیات ترکیه در سوریه شد. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه پس از گفتوگو با همتای ترکیهای خود با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توئیتر در این باره نوشت: فرانسه از شورای امنیت سازمان ملل متحد میخواهد درباره اوضاع غوطه، ادلب و عفرین نشست اضطراری تشکیل دهد.
مخالفت مصر با مداخله زمینی در عفرین
وزارت خارجه مصر نیز در بیانیهای مخالفت کامل خود با عملیات نظامی ترکیه در عفرین واقع در شمالغربی سوریه را اعلام کرد و این عملیات را نقض حاکمیت سوریه و تضعیف تلاشهای مربوط به حل سیاسی بحران سوریه و مبارزه با تروریسم در این کشور برشمرد. در این بیانیه بر موضع ثابت و مخالفت مصر با راهحلهای نظامی که به افزایش درد و رنج ملت سوریه منجر شده است، تأکید شده است. قاهره همچنین مشارکت نمایندگان همه اقشار ملت سوریه در مذاکرات مربوط به روند سیاسی را خواستار شد بهگونهای که این مذاکرات فراگیر و بدون به حاشیه راندن هیچ طرفی بوده و حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه نیز حفظ شود.
خروج نیروهای روسیه از عفرین
گزارشها حاکی است با تشدید حملات خمپارهای و شروع حملات هوایی ارتش ترکیه، گروهی دیگر از نیروهای ارتش روسیه که در شرق عفرین مستقر بودند به شهر تلرفعت منتقل شدند. نیروهای ارتش ترکیه چند سیستم هوشمند راداری و شناسایی (سیستم امنیتی مرزی) را در حد فاصل مناطق مرزی استان هاتای با منطقه عفرین نصب کردند؛ همزمان ۴۰۰ تن از عناصر تروریستی موسوم به سپر فرات هم برای شروع عملیات در شرق عفرین به حومه شهرهای الراعی و اعزاز منتقل شدهاند. وزارت خارجه روسیه در بیانیهای از آغاز عملیات نظامی نیروهای ترکیه در شهر عفرین در شمال غرب سوریه، ابراز نگرانی کرد. وزارت خارجه روسیه بر مواضع ثابت این کشور به منظور رسیدن به راهحل بحران سوریه مبتنی بر حفظ تمامیت ارضی و احترام به حاکمیت این کشور تاکید کرد. وزارت خارجه روسیه تاکید کرد این کشور به تلاشها برای تضمین راهحل سیاسی و بلندمدت بحران سوریه بر اساس قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت و توافقهایی که در چارچوب مذاکرات آستانه درباره مناطق کاهش تنش در سوریه محقق شده، ادامه میدهد. روسیه همچنین خواستار خویشتنداری طرفها در سوریه شد و وزارت دفاع آن اعلام کرد اوضاع عفرین را از نزدیک رصد میکند.