احسان سالمی: فتنه 88 بدون شک یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ معاصر کشورمان است. اتفاقی که طیف گسترده‌ای از مردم جامعه را در طبقات و گروه‌های مختلف با خود درگیر کرد اما نکته جالب توجه در ارتباط با این اتفاق آن است که با وجود اینکه روایت‌های مختلفی در ارتباط با وقایع به وقوع پیوسته در این سال وجود دارد و حرف و حدیث‌های بسیاری پیرامون جزئیات حوادث رخ داده در این سال از سوی منابع و شخصیت‌های مختلفی مطرح می‌شود، اصولا هیچگاه عزم جزمی برای یکپارچه کردن این روایت‌ها و ارائه آن به شکل یک بسته کامل که دربرگیرنده جزئیات مختلف حوادث آن سال باشد، وجود نداشت. اغلب مستندها و کتاب‌های نوشته‌شده در ارتباط با حوادث آن سال معمولا یا به روایت بخشی از این حوادث پرداخته و بر تشریح دقیق‌تر همان چند حادثه یادشده تمرکز کرده‌اند یا فارغ از روایتی که طرف مقابل از همان واقعه و ماجرا داشته، صرفا فقط به تشریح آنچه خود دیده و شنیده‌ بودند، پرداختند. این در حالی است که ارائه یک بسته کامل از اتفاقات رخ داده در این سال‌ می‌توانست شرایط را برای قضاوت دقیق و منطقی در ارتباط با ماهیت این حوادث برای اقشار مختلف مردم فراهم کند. بویژه آنکه حالا با گذشت چند سال از آن روزها، عملا فضا برای تحلیل و نقد منطقی و به دور از احساس اتفاقات آن سال مهیاتر است. حالا در این میان چه رسانه‌ای بهتر از تلویزیون می‌توانست روایت جامعی از این اتفاقات بیان کند. از یک سو بدون شک ظرفیت و جذابیت آثار تصویری برای شرح دقیق اتفاقات رخ داده در آن برهه بالاتر از ظرفیت بسترهایی همچون آثار مکتوب است و از سوی دیگر تلویزیون با این کار می‌توانست به نوعی به مقابله با تمام روایت‌هایی بپردازد که طی این سال‌ها به واسطه سکوت تلویزیون از طریق رسانه‌های معاند خارج از کشور به خورد گروهی از مردم داده شد. روایتی که احتمالا اگر همان 8 سال پیش و در همان برهه که اذهان مردم بیشتر درگیر این موضوع بود، فرصت پخش از تلویزیون را پیدا می‌کرد، اثرگذارتر بود و شاید حتی می‌توانست مانع انتشار بسیاری از روایت‌های جعلی شود. روایت‌های ارائه شده از سوی رسانه‌های معاند گاهی صرفا به دلیل عدم ارائه روایت دقیق ماجرا از سوی رسانه‌های رسمی بویژه تلویزیون، در جامعه فراگیر شد و با وجود جعلی بودن، تبدیل به واقعیتی مسجل برای گروهی از مردم شد. با همین نگاه ساخت و تولید مجموعه مستند «خارج از دید» را باید یکی از اتفاقات مبارک تلویزیون و تصمیمات درست مدیران این رسانه در ارتباط با پایان دادن به غائله انتشار روایت‌های غیرواقعی در ارتباط با فتنه 88 دانست. مجموعه‌ای که سعی کرده در حد توان خود در قالب یک بسته جامع به تشریح همه اتفاقاتی بپردازد که پیش از انتخابات سال 88، هنگام برگزاری انتخابات و پس از آن به وقوع پیوست؛ یک روایت صریح، دقیق و بدون تعارف از هر آنچه اتفاق افتاد. از اشتباهات هر دو طرف و رفتارهای اشتباهی که در جریان این اتفاق از خود نشان دادند؛ بدون تعارف با هیچکدام از دو طرف درگیر در ماجرا. این دقیقا همان دلیلی است که خارج از دید این روزها توسط بسیاری چهره‌های هر دو جناح سیاسی کشور یا از طرف برخی هواداران آنها برتافته نشده و به باد انتقاد گرفته می‌شود. «خارج از دید» به بازخوانی اتفاقات و مواضعی از سوی هر دو طرف درگیر در ماجرا پرداخته که بسیاری از آنها یا طی این سال‌ها در لابه‌لای ماجراهایی تازه فراموش شده بودند یا اصلا هیچگاه به سمع و نظر مردم نرسیده بودند. جالب اینکه بسیاری از تصاویر نمایش داده شده در این مستند، مشتمل بر اتفاقات و حوادثی است که نه‌تنها مردم عادی جامعه بلکه حتی بسیاری افراد آگاه از حوادث و جریانات سیاسی نیز پیش از این توجه چندانی به آن نداشتند یا اصلا آنها را ندیده بودند. برای مثال نمایش تصاویر حضور نمایندگان کاندیداهای آن دوره در محل برگزاری انتخابات و اقرار آنها به صحت انتخابات آن هم در شرایطی که تنها چند ساعت بعد گروهی از آنها مدعی تقلب در انتخابات می‌شوند، به خودی خود می‌تواند میزان صحت ادعای این گروه در ارتباط با تقلب در انتخابات را برای هر عقل سلیمی نمایان کند.
البته که نمی‌توان «خارج از دید» را اثری بدون نقص یا خالی از هرگونه اشکال دانست، همچنان که هر اثر فرهنگی و هنری دیگری نیز که تولید می‌شود، ایرادها و نواقصی دارد ولی بدون شک خارج از دید را باید یکی از بهترین خروجی‌های تلویزیون طی این سال‌ها دانست. یک اثر روشنگرانه و دقیق که می‌تواند باب بحث‌ منطقی در ارتباط با وقایع آن سال با نگاهی به مجموعه حوادث رخ داده در آن سال را باز کند؛ بحثی که باید خیلی زودتر از آنها باب آن باز می‌شد تا مانع از عمیق‌تر شدن شکاف ایجادشده به واسطه حوادث آن سال‌ها شود.