نظام سوریه و برخی کشورهای منطقه از جمله ایران و مصر هرچند با تهاجم نظامی ترکیه در شمال سوریه مخالفت کردهاند، چرا که این عملیات برخلاف اصول و حقوق بینالملل و منشور ملل متحد صورت گرفته است ولی 2 بازیگر بینالمللی رقیب یعنی آمریکا و روسیه نهتنها با این عملیات مخالفت نکردهاند، بلکه هر یک به نوعی همراهی نشان دادهاند. وزارت دفاع آمریکا دغدغههای امنیتی ترکیه را مشروع دانسته و وزارت خارجه این کشور نیز با اتخاذ مواضعی مشابه تنها از عواقب انسانی این عملیات ابراز نگرانی کرده است و مقامات بلندپایه ترکیه نیز اعلام کردهاند این عملیات را پس از هماهنگی با روسیه آغاز کردهاند و کردهای سوریه نیز که در معرض این حملات قرار گرفتهاند روسیه را به سبب خارج کردن نیروهای خود از عفرین مورد انتقاد قرار دادهاند. حال سوال این است که چه عواملی باعث اتخاذ این رویکرد از سوی 2 بازیگر رقیب در سوریه شده و ترکیه چگونه توانسته است از رقابت این دو بازیگر فرامنطقهای بهرهبرداری کند؟ در پاسخ به بخش اول سوال میتوان گفت هریک از 2 بازیگر (آمریکا و روسیه) برای خود اهداف خاصی را در سوریه قائلند که برای تحقق آن به ترکیه نیز نیاز دارند. روسیه خود را برای میزبانی سوچی آماده میکند که ابتکار مذاکرات سیاسی حل بحران را در دست دارد و نمیخواهد ترکیه را در این مقطع حساس از دست بدهد. در مقابل آمریکا نیز میخواهد ترکیه را همچنان به محور برانداز سابق در سوریه بازگرداند و از نشستهای آستانه و سوچی که با همراهی ایران و روسیه دنبال میشود دور کند. ضمن اینکه آمریکا محور فعالیتهای نظامی را در سوریه بر شرق فرات قرار داده است و میخواهد ارتش 30 هزار نفری خود را در این منطقه مستقر کند و مرزهای سوریه و عراق را در این مناطق تحت کنترل خود بگیرد. این بدین معنی است که نگاه آمریکا به کردها که هسته اصلی ارتش بهاصطلاح جدید آن را تشکیل میدهند کاملا ابزاری است و الا در برابر عملیات جدید ترکیه اینقدر بیتفاوت نمیبود.
سکوت شورای امنیت درباره عفرین
نشست محرمانه روز دوشنبه شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره حمله ترکیه به شهر عفرین سوریه، بدون هیچ نتیجه مشخص و حتی صدور یک بیانیه، پایان یافت. در این نشست ابتدا قرار بود تنها گزارشی درباره تحولات اخیر سوریه قرائت شود که موضوع عفرین هم به پیشنهاد فرانسه در دستور کار قرار گرفت. نماینده فرانسه در سازمان ملل پس از پایان این نشست گفت: گمان میکنم به طور گسترده روی لزوم خویشتنداری اتفاق نظر وجود داشت. به گفته یک منبع مطلع، نمایندگان کشورهای عضو تاثیرگذار در شورای امنیت بعد از این رایزنیها هیچ اظهارنظری نکردند در حالی که نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل در این جلسه حضور نیافته بود.
اردوغان: با روسها توافق کردهایم
رئیسجمهور ترکیه با انتقاد از درخواست آمریکا مبنی بر اینکه زمان و وسعت عملیات نظامی خود را در شمال سوریه محدود و مشخص کند، گفت: خود آمریکا تا کی میخواهد در عراق و افغانستان بماند؟! رجب طیباردوغان در مراسمی در آنکارا اعلام کرد: عملیات عفرین زمانی به پایان میرسد که این عملیات همانند عملیات «سپر فرات» بتواند به اهدافش دست یابد. وی ادامه داد: آمریکا میگوید این عملیات نباید بسیار طولانی شود اما من این سوال را از آمریکا میپرسم: خودت تا چه زمانی در عراق و افغانستان خواهی ماند؟ آیا زمان حضورت به پایان نرسیده است؟ همچنین رئیسجمهور ترکیه در بخش دیگری از اظهاراتش افزود: آنکارا حتی یک گام به عقب در عملیاتش علیه یگانهای مدافع خلق در عفرین سوریه برنخواهد داشت. وی ادامه داد: ما مصمم هستیم و هرگز عقبنشینی نخواهیم کرد. ما در این باره با دوستان روس خود گفتوگو کرده و به یک توافق رسیدهایم. او تاکید کرد: ترکیه قصد اشغال جایی را ندارد. ما تنها یک هدف داریم و آن به دست آوردن قلبها و پیروزی است!
پیشنهاد همکاری آمریکا برای رفع نگرانی ترکیه
رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا میگوید واشنگتن مایل است برای برطرف کردن نگرانیهای «مشروع» امنیتی ترکیه در شمال سوریه با این کشور همکاری کند. او خواستار خویشتنداری آنکارا و «نیروهای دموکراتیک سوریه»- شبهنظامیان کرد مورد حمایت واشنگتن- شد. او گفت آمریکا برای ایجاد ثبات پیشنهادهایی به ترکیه و سایرین ارائه کرده است. پس از این اظهارات تیلرسون، سخنگوی پنتاگون اعلام کرد: با مقامات ترکیه برای حل وضعیت عفرین و پاسخ به نگرانیهای امنیتی این کشور در حال مذاکره هستیم. بکر بوزداغ، معاون نخستوزیر ترکیه از همکاری با آمریکا استقبال کرد اما گفت این کشور ابتدا باید «از مسلح کردن گروههای تروریستی دست بردارد و سلاحهایی را که توزیع کرده جمعآوری کند». با این حال روز گذشته یک هیات عالیرتبه آمریکایی برای گفتوگو درباره شماری از موضوعات با مقامهای ترکیه از جمله عملیات نظامی ترکیه در منطقه عفرین سوریه وارد آنکارا شد.
درگیری در منطقه
در بحبوحه افزایش نگرانیهای بینالمللی نسبت به عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه، ترکیه روز دوشنبه اهدافی را در منطقه عفرین بمباران و تاکید کرد به سرعت نیروهای مدافع خلق را که کنترل منطقه عفرین را در دست دارند، شکست خواهد داد. بنا به گزارشها، شماری از روستاهای عفرین روز دوشنبه تحت تصرف نیروهای ترکیه درآمد اما گروه موسوم به «دیدهبان حقوقبشر سوریه» (وابسته به معارضان) گفت «یگانهای مدافع خلق» در درگیریهایی سنگین، نیروهای ترک را از 2 روستا که موقتا گرفته بودند عقب راندهاند. طبق اعلام این مرکز، عملیات نظامی ترکیه از روز شنبه تاکنون به کشتهشدن 54 شبهنظامی از جمله 26 جنگجوی کرد و 19 شورشی حامی ترکیه منجر شده است. شبکه تلویزیونی انتیوی ترکیه نیز اعلام کرد یک سرباز ارتش ترکیه در جریان عملیات عفرین در پی درگیری با معارضان کرد سوری کشته شده است. همچنین در جریان این تهاجم نظامی ترکیه، 24 غیرنظامی هم جانشان را از دست دادهاند. همزمان «استفان دوگاریک» سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد اعلام کرد از زمان آغاز عملیات شاخه زیتون در شهر عفرین سوریه بیش از ۱۲۶ هزار تن آواره شدهاند و بیش از ۳۰۰ هزار تن در معرض آوارگی قرار دارند. وی افزود: ما تماسهای خود را برای حلوفصل اوضاع در منطقه آغاز کردهایم، چرا که ۶۰ درصد ساکنان عفرین به کمک نیاز دارند.
اعلام آمادگی کردهای عراق برای جنگ با ترکیه
یکی از اعضای ارشد حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق اعلام کرد نیروهای پیشمرگ عراق آمادهاند به کردهای سوریه در جنگ برابر ترکیه و گروهک شورشی «ارتش آزاد سوریه» در شمال سوریه کمک کنند. ملابختیار این مطلب را در جریان بازدید از دفتر حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه در شمال عراق که در حال حاضر کنترل منطقه نیمهخودمختار در شمال سوریه را برعهده دارد، ایراد کرد و گفت: اگر کردهای سوریه و ائتلاف ضدداعش تحت رهبری آمریکا به ما اجازه دهند، نیروهای پیشمرگ میتوانند به منطقه عفرین واقع در شمال سوریه اعزام شوند. وی افزود: اگر بتوانیم در حال حاضر به عفرین کمک خواهیم کرد. اگر آنها به ما اجازه دهند نیروهایی را در عفرین مستقر خواهیم کرد اما اگر بشود پیش از استقرار نیرو هیاتی را برای مذاکره به آنکارا اعزام میکنیم. ما در مذاکره بر سر جنگ عملکردی عالی داریم.