محمدابراهیم کریمی: «نیکی هیلی» نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد هنوز حاضر نشده است بابت اظهارات نژادپرستانه دونالد ترامپ و لفاظی وقیحانه وی علیه کشورهای آفریقایی از نمایندگان این کشورها عذرخواهی کند. اخیرا نمایندگان 54 کشور آفریقایی در سازمان ملل متحد بار دیگر از مقامات آمریکایی خواستند بابت اظهارات ترامپ از مردم این قاره عذرخواهی کنند. با این حال رئیس‌جمهور آمریکا و متعاقبا دیگر اعضای دولت وی اعلام کرده‌اند قصد چنین کاری را ندارند! براستی اظهارات نژادپرستانه ترامپ در قبال کشورهای آفریقایی چگونه قابل توجیه است؟ آیا می‌توان مدعی شد این اظهارات به صورت تصادفی و به عنوان یک «گاف گفتاری» از زبان رئیس‌جمهور جنجالی آمریکا بیان شده است؟ بدیهی است پاسخ این سوال مثبت نیست!
اظهارات اخیر ترامپ از 2 جنبه سیاسی و اجتماعی قابل تحلیل است. در جنبه اجتماعی موضوع، اظهارات وی نشانه‌ای دال بر «نژادپرستی نهادینه‌شده» در ایالات متحده آمریکاست. به عبارت بهتر، سیاستمدارانی که در آمریکا بر سر کار می‌آیند، در یک «رابطه دو طرفه علّی – معلولی» نسبت به نژادپرستی نهادینه‌شده در آمریکا ایفای نقش می‌کنند؛ آنها از یک‌سو برخاسته از همین نژادپرستی نهفته در مناسبات فرهنگی (بخوانید ضدفرهنگی) خود بوده و از سوی دیگر، خود نیز مولد و مقوم این ضد‌فرهنگ هستند. نباید فراموش کرد وجود سیاستمداران آمریکایی نقش بسزایی در حلول نژادپرستی در کالبد اجتماعی ایالات متحده داشته است. جولای سال 2015، شاهد تیراندازی یک فرد سفیدپوست به مراسم دعای سیاهپوستان در کلیسایی در شهر چارلستون آمریکا بودیم. در این حادثه چندین سیاهپوست کشته و زخمی شدند. باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در آن زمان اظهار داشت: «موضوع این نیست که استفاده از لفظ «کاکاسیاه» در فضای عمومی بی‌ادبانه است. این معیاری برای اینکه نژادپرستی وجود ندارد، نیست. همچنین مساله مربوط به تبعیض آشکار نیز نیست. مسائلی که 200 تا 300 سال قبل اتفاق افتاده‌اند یک‌شبه به طور کامل از جوامع پاک نمی‌شوند.
از زمانی که من از یک مادر سفیدپوست و یک پدر سیاهپوست زاده شدم، نگرش‌ها درباره مساله نژاد به طرز چشمگیری بهبود یافته است اما میراث برده‌داری همچنان سایه‌ای طولانی داشته و این همچنان بخشی از «دی‌ان‌ای»ای است که به نسل بعد منتقل می‌شود».
یک رمزگشایی ساده از اظهارات رئیس‌جمهور سابق آمریکا نشان می‌دهد «نژادپرستی نهادینه‌شده» به عنوان یک «ضد ارزش» اما در قالب یک «الگوی رفتاری و اجتماعی» از نسلی به نسل‌های بعد در آمریکا منتقل می‌شود. سال 2008 میلادی و در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، بسیاری از سیاهپوستان آفریقایی‌تبار و رنگین‌پوستان آسیایی‌تبار، با تمام قوا از باراک اوباما حمایت کرده و در رقابت‌های انتخابات درون‌حزبی دموکرات‌ها به اصلی‌ترین عامل پیروزی وی در مقابل هیلاری کلینتون تبدیل شدند. تحلیلگران مسائل آمریکا متفق‌القولند که اگر حمایت خاص اقلیت‌های نژادی از اوباما وجود نداشت، هیلاری کلینتون به جای وی به دور نهایی رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری راه پیدا می‌کرد و در مقابل جان مک‌کین (نامزد حزب جمهوری‌خواه) قرار می‌گرفت. در هر حال، قربانیان نژادپرستی در آمریکا به این امید از اوباما، به عنوان رئیس‌جمهوری سیاهپوست حمایت کردند تا نژادپرستی نهادینه‌شده در آمریکا از بین رفته و همزیستی برابر و مسالمت‌آمیز میان رنگین‌پوستان و سفیدپوستان، جایگزین منازعات نژادپرستانه در این کشور شود. با این حال در پایان دوران حضور اوباما در کاخ سفید، نه‌تنها این خشونت نضج‌یافته در کالبد جامعه آمریکایی کاسته یا حتی تعدیل نشد، بلکه بر شدت آن افزوده شد. پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 ایالات متحده آمریکا نشانه‌ای دال بر همین مساله بود.
بنابراین اظهارات اخیر ترامپ علیه آفریقایی‌تبارها از جنبه‌ای سیاسی نیز قابل تجزیه و تحلیل است. واقعیت امر این است که رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده آمریکا، آرای سفیدپوستان و نژادپرستان آمریکایی را در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 به سود خود به گردش درآورد. وی با رویکرد ملی‌گرایانه و نژادپرستانه به رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پا گذاشت و توانست در ایالاتی تعیین‌کننده مانند «فلوریدا» با استناد به نیروی اجتماعی نژادپرستان بر هیلاری کلینتون ( نامزد رقیب خود از حزب دموکرات) غلبه پیدا کرده و راهی کاخ سفید شود. ترامپ همچنان نژادپرستان و سفیدپوستان را پیاده‌نظام سیاسی خود در مناسبات سیاسی آمریکا می‌داند. رئیس‌جمهور آمریکا بخوبی می‌داند اگر این نیروی اجتماعی و سیاسی را از دست بدهد، کمتر کسی حاضر می‌شود بار دیگر حضور وی در راس معادلات سیاسی و اجتماعی ایالات متحده را تحمل کند. از این رو در جریان ناآرامی‌های سال 2017 میلادی در آمریکا [فرگوسن] نیز شاهد اظهارات وی در حمایت از نژادپرستان و محکومیت اقلیت‌های نژادی بودیم. رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا هر سال یکبار یا بیشتر، ضمن بیان اظهاراتی در حمایت از نژادپرستان، قصد دارد انگیزه نژادپرستان برای ادامه حمایت از خود را در داخل کشورش حفظ کند. بنابراین اظهارات دونالد ترامپ به صورتی کاملا هدفمند بیان شده است. لازم به ذکر است در آخرین نظرسنجی‌های انجام‌شده در ایالات متحده آمریکا، محبوبیت ترامپ به حدود 35 درصد رسیده است. این میزان محبوبیت نشان می‌دهد وی از آرای کافی و لازم برای ورود به کاخ سفید (در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020) برخوردار نیست. همچنین ترامپ نسبت به برگزاری انتخابات میاندوره‌ای امسال کنگره و احتمال پیروزی دموکرات‌ها در این انتخابات بشدت نگران است. در این صورت، قدرت ترامپ در کاخ سفید محدود‌تر خواهد شد و وی موفق به پیاده‌سازی بسیاری از طرح‌ها و نقشه‌های مدنظر خود در حوزه سیاست داخلی و خارجی آمریکا را نخواهد شد. از این رو ترامپ سعی دارد بدنه سیاسی و اجتماعی متعلق به خود را جهت حضور در 2 انتخابات سرنوشت‌ساز، یعنی انتخابات میاندوره‌ای کنگره در سال 2018 و انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020 ترغیب کند. از این رو در آینده نیز بار دیگر شاهد بیان اظهارات نژادپرستانه و هدفمند از سوی رئیس‌جمهور جنجالی ایالات متحده آمریکا خواهیم بود.