با وجود اظهارات مسؤولان دولتی مبنی بر انتقال پول نفت به کشور اما شواهد نشان میدهد پول نفت با سختی فراوان به کشور میرسد یا اصلا به صورت نقد نمیرسد. سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه که میهمان برنامه جهانآرا بود، در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره مشکل انتقال درآمدهای نفتی تاکید کرد هیچ مشکلی در انتقال درآمدهای نفتی وجود ندارد. در واکنش به این سخنان، کانال تلگرامی «آینده روشن» یادداشتی را منتشر کرده که از نظرتان میگذرد: آقای عراقچی با اعتماد به نفس کامل گفت پول نفت آزاد است یعنی هیچ محدودیتی برای استفاده از درآمدهای نفتی وجود ندارد. مجری برنامه هم به دلیل عدم تسلط روی مباحث بانکی نتوانست بخوبی با ایشان چالش کند و نشان بدهد اطلاعات ایشان دقیق نیست. اینجا مشکل پول نفت را به طور مختصر توضیح میدهیم. دو مشکل اساسی وجود دارد که آقای عراقچی به یکی از آنها اشاره کرد و خیلی سخاوتمندانه آن را بیارتباط با برجام دانست و به دیگری اصلا اشارهای نکرد. ۱- مشکل مهمی که آقای عراقچی مایل نبود به آن اشاره کند، باقی ماندن تحریمهای ثانویه بانکی بود. وزارت خزانهداری آمریکا در دستورالعمل اجرای برجام در بخش B.1 مربوط به خرید نفتخام ایران شفاف اعلام کرده است خریداران نفت ایران باید مراقب باشند در تراکنش مربوط به پول نفت هیچ فرد و نهاد تحریمی یا همان «SDN»یها درگیر نباشند. این شرط که باید از سوی بانکهای طرف حساب ایران راستیآزمایی شود، کار را برای انتقال آزادانه پولهای ایران سخت کرده است. در نتیجه راحتترین کار خرید اقلام مصرفی از آن کشور است. به طور مشخص ایران نمیتواند پولهای نفت خود را به طلا تبدیل کند، چرا که رهگیری آن سختتر میشود و بانک طرف ایران جرات این کار را نخواهد داشت.
۲- مشکل دوم که آقای عراقچی به آن اشاره کرد، مساله تبدیل ارزهاست. وقتی در کرهجنوبی معادل چند میلیارد دلار پول نفت انباشته شده و از طرف دیگر نیاز ارزی ایران در امارات و به درهم است، (حتی برای خرید کالاهای مصرفی) باید بانک مرکزی بتواند این درآمد را به امارات منتقل کند اما تبدیل مستقیم وون به درهم در حجم زیاد امکانپذیر نیست، چرا که بازار کافی ندارد. برای تبدیل باید به ارز مرجع دلار تبدیل و بعد به درهم تبدیل شود ولی چون یوترن دلار برای ایران بسته است، این تبدیل امکانپذیر نیست. نکته مهم این است که بستن یوترن دلار یک تحریم ثانویه هستهای بوده که در برجام باید برداشته میشده اما نشده است. این دو مشکل با هم سبب میشود یا ایران دست به خرید مستقیم از کشور واردکننده نفت بزند که شرایط واردات کالای مصرفی مثل خودرو راحتتر است یا اینکه پولها را آنجا دپو کند و در نهایت فاینانس بگیرد. در نهایت باید تصریح کرد ما دسترسی آزادانه به پول نفت نداریم. اگر داشتیم نباید پروژههای عمرانی روی زمین میماند. اگر دسترسی آزاد بود کشور نیازی به فاینانس خارجی نداشت.