بازار بی‌جان و کم‌رونق فرش دستباف سنقر و دارهای قالی‌ای که یکی پس از دیگری از روی ناچاری پایین می‌آیند، تراژدی تلخی را برای این هنر- صنعت ۴۰۰ ساله رقم زده است. زمانی، نوای قالیبافان نشان جریان زندگی در دیار آفتابگردان‌ها بود، صدایی که بیش از ۴ قرن نبض صنعت این شهر تاریخی بود و ضربانش با آهنگ نقشه‌خوانی هنرمندان قالیباف می‌تپید. فرش سنقر که اصالت قالی کردی را در تار و پود و نقشه‌‌های چشم‌نوازش به رخ می‌کشد، یکی از برندهای معتبر فرش کشور شناخته و حتی ثبت جهانی شده است و با تنوع رنگ‌ها و نقوش زیبا و مشتری‌پسندش در برخی کشورهای جهان هم مشتریان خوبی را جذب کرده بود. هرچند ثبت جهانی امیدها را برای احیا و نجات فرش سنقر از ورطه نابودی زنده کرد اما ظاهرا برخلاف این موضوع این فرش روز به روز در حال از دست دادن بازارهای جهانی است تا جایی که به دلیل نبود بازار فروش مناسب، تولیدکنندگان این دست‌بافته ارزشمند و نفیس که نگین هنرهای والای این خطه است تمایل چندانی به ادامه کار ندارند و تعدادشان در حال کاهش است. این روزها هنرمندان و بافندگان در انزوایی تلخ تاروپود فرش را گره می‌زنند و در سایه بازار کم‌رونق و بی‌جان فرش دستباف امرار معاش می‌کنند و همچنان چرخ‌‌های این صنعت دیرینه را می‌چرخانند. پژوهشگر و کارشناس حوزه فرهنگ و هنر در گفت‌وگو با مهر، اظهار داشت: فرش ایران به عنوان بن‌مایه و شالوده فرش جهان شناخته شده است و در نتایج کاوش‌‌های سال ۱۹۹۴ مشخص شد که سابقه و پیشینه فرش به این سرزمین بازمی‌گردد. نصرت‌الله سپهر افزود: در سفرنامه‌ها و متون تاریخی کشورهای دیگر نیز به فرش ایران اشاره شده است که تزیین میهمانسراها و کاخ‌‌های آن زمان بوده و حتی اندیشمندان حوزه هنر و شرق‌شناسان نیز اذعان کرده‌‌اند که بن‌مایه فلسفه هنری خود را از سرزمین ما الهام گرفته‌اند. این کارشناس حوزه فرهنگ و هنر با اشاره به ردپای این هنر ارزشمند در شهرستان سنقر ادامه داد: همراهی زمستان‌‌های طولانی و شب‌‌های تاریک و بلندش در کنار کوهستان زیبای سهیل با چشمه‌سارها و باغ‌‌های روح‌نوازش مردمان دیار سنقر را به بافندگانی چیره‌دست و خوش‌ذوق بدل کرده و آنها را پای دارهای قالی نشانده است. سپهر خاطرنشان کرد: برخی از نقوش سنتی فرش کرمانشاه از جمله فرش سنقر شامل نقوش سیدعبدالله، سیخ‌کبابی، حسین‌آباد و... است، نقوش گلیم همچون «مل‌چفته» یا «کرشمه دو مرغابی» نیز از طبیعت زیبای اطراف سهیل الهام گرفته شده و جنبه نوآورانه قالی سنقر در هیچ کجای دنیا وجود ندارد. معاون سابق صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه تصریح کرد: با این شناسنامه و پیشینه گرانسنگ  بر ماست  که این هنر- صنعت را حفظ، توسعه و بسط و گسترش دهیم. سپهر بافت فرش سنقر با گره ترکی را یکی از رموز استحکام این فرش عنوان کرد و گفت: فرش سنقر مشتریان خاص خودش را داشت و بخشی از موزه‌‌های فرش دنیا را به خودش اختصاص داده بود. وی متولی حفظ و احیای فرش سنقر را سازمان صنعت، معدن و تجارت استان دانست و بیان داشت: هرچند نمی‌توان فرش را از صنایع دستی جدا کرد اما در سال‌‌های گذشته فرش را از صنایع دستی تفکیک کردند. وی آموزش را یکی از مهم‌ترین فاکتورهای حفظ و احیای فرش سنقر و توسعه اشتغال در این بخش برشمرد و تصریح کرد: ارتباط با تجار برای فروش، گرفتن نقشه و مواد اولیه مناسب برای بافت مرغوب و حمایت از شرکت‌‌های تولیدکننده فرش از دیگر راهکارهای این موضوع است. سپهر تولید فرش را نوعی اقتصاد فرهنگی عنوان کرد و صادرات آن را صادرات ارزش‌‌های فرهنگی کشور دانست و خواستار حمایت بیشتر از تولیدکنندگان این عرصه شد. معاون امور بازرگانی و تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه نیز اظهار داشت: در این زمینه بحث آموزش را در اولویت قرار داده‌‌‌‌‌ایم که امسال در سطح استان ۱۵۰ کلاس آموزشی ۴۰ نفره در جهت ارتقای فرش و تشویق بافندگان برگزار می‌کنیم. علی اسماعیلی درباره درخواست‌‌های بافندگان برای حمایت در زمینه تهیه نقوش و مواد اولیه نیز گفت: برای این موضوع در سنقر و کلیایی شرکت تعاونی فرش را که مدت‌ها به صورت نیمه‌تعطیل درآمده بود دوباره احیا کردیم و با همکاری اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان انتخابات هیأت‌مدیره این شرکت نیز انجام شد. وی با اشاره به فعالیت دوباره تعاونی فرش سنقر تصریح کرد: فرش سنقر در حال احیای مجدد با طرح‌ها و نقشه‌‌های جدیدتر است و در این زمینه بر اساس نیاز بازار اقدام می‌کنیم. این مقام مسؤول درباره اقدامات حمایتی برای حضور در نمایشگاه‌ها و عرضه محصولات بافندگان فرش نیز خاطرنشان کرد: برای شرکت تمام تولیدکنندگان ۵۰ درصد تخفیف از شرکت نمایشگاه‌ها گرفتیم تا آنها بتوانند تولیدات خود را به نمایش بگذارند. معاون امور بازرگانی و تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه از صدور ۶۱ هزار کارت قالیبافی در استان خبر داد و گفت: البته تمام این افراد مشغول کار نیستند. اسماعیلی با بیان اینکه امسال نیز ۶ هزار کارت جدید برای بافندگان فرش در استان صادر شده است، افزود: در این زمینه روند رو به رشدی داریم. به گزارش مهر، فرش فقط یک هنر نیست، صرفا یک صنعت هم نیست، بلکه تمام ارزش‌‌های والای فرهنگی و آداب و رسوم یک ملت را در دل خود جای داده و جلوه‌ای از فرهنگ و بن‌مایه‌‌های فرهنگی هر دیار و صادرات آن صدور ارزش‌‌های فرهنگی است. قطعا تصاحب دوباره جایگاه‌‌های جهانی فرش دستباف سنقر که هنرمندان این بخش به آن چشم دوخته و امید بسته‌‌اند در سایه حمایت‌‌‌هایی محقق می‌شود که ضمن افزایش کیفیت و مرغوبیت این دست‌بافته زرین منجر به ایجاد بازارهای جدید و فروش آن شود.
 

بازار فروش نداریم، مجبوریم تعطیل کنیم
یک بافنده فرش دستباف اظهار داشت: وقتی بازار فروشی نداریم، هرچه ببافیم روی دست‌مان می‌ماند یا اینکه مجبوریم به قیمت ناچیزی به واسطه‌ها بفروشیم، پس هرچه زودتر تعطیل کنیم به نفع‌مان است. اعظمی کم بودن دستمزد پرداختی به بافندگان از سوی کارفرماها را از دلایل بی‌رغبتی بافندگان فرش برای ادامه کار عنوان کرد و افزود: بافندگان چندان مورد حمایت قرار نمی‌گیرند. وی با اشاره به مدرن نبودن نقوش فعلی خاطرنشان کرد: موقع عرضه فرش‌ها به بازار به ما می‌گویند طرح‌‌های شما بازارپسند نیست و باید از نقوش به‌روز استفاده کنید، این در حالی که اغلب بافندگان با همان نقوش و طرح‌‌های سنتی فرش می‌بافند. این بافنده فرش دستباف کاهش مرغوبیت بافته‌‌های جدید را یکی دیگر از دلایل ناکامی فرش سنقر بیان کرد و گفت: برخی تولیدکنندگان با نگاه اقتصادی به تولید، از مواد اولیه نامرغوب استفاده می‌کنند که همین موضوع باعث دور شدن فرش از جایگاه‌‌ اصلی خود شده است.