عبدالباری عطوان: با نگاهی به سقوط 4 هواپیما در حریم هوایی سوریه در طول یک هفته از جمله جنگنده اسرائیلی که هدف موشک سوری ساخت روسیه قرار گرفت و نیز هواپیمای روسیه که با موشک دوش‌پرتاب آمریکا سقوط کرد، باید گفت در حریم هوایی سوریه ترافیک هواپیماهای دست‌کم 6 کشور جهان دیده می‌شود که از این تعداد 2 کشور یعنی آمریکا و روسیه ابرقدرت هستند. همچنین خاک سوریه به جنگ‌های متعدد نیابتی تبدیل شده است که طرف‌های آن عربی و غیرعربی هستند و همه این تحولات نشانه جنگ سردی است که هر روز شدت بیشتری پیدا می‌کند و هر احتمالی درباره آن وجود دارد.  وزارت خارجه روسیه کشته شدن 5 شهروند روسی در حمله هوایی و موشکی آمریکا به نیروهای هوادار سوریه در شرق دیرالزور را تایید کرد. منابع منطقه‌ای احتمال دادند این 5 نفر بازنشسته نظامی بودند که در کنار نیروهای نظامی هوادار سوریه می‌جنگیدند. این نخستین‌بار از زمان آغاز جنگ در سوریه است که اتباع روسی به دلیل حملات مستقیم آمریکا و نه به دست گروه‌های شورشی کشته می‌شوند، این اتفاق می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی داشته باشد و عامل انتقام‌جویی روسیه شود؛ کشوری که خویشتندار بوده و به طور مستقیم و سریع واکنش نشان نمی‌دهد.  به هر حال اعتراف سخنگوی وزارت خارجه روسیه به کشته شدن این افراد بی‌تردید به درخواست مافوق او صورت گرفت تا از این طریق به برخی اخبار رسانه‌های آمریکا مبنی بر بزرگنمایی آمار تلفات نیروهای روس پاسخ دهد، به این معنی که با صدای بلند اعلام کرد  تعداد این افراد نه 400 نفر و نه حتی 10 نفر بلکه فقط 5 نفر بود اما خطر این حمله در تعداد تلفات آن در بین روس‌ها نیست، بلکه در نتایج حاصل از آن و بازتاب آن بر جنگ نیابتی بین 2 ابرقدرت در خاک سوریه است؛ جنگی که متحول شده و چه‌بسا در روزهای آینده به دلیل هر اشتباهی به رویارویی‌های مستقیم منجر شود. از سوی دیگر شاخص‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد آمریکا درصدد نیست نیروهای خود را در سوریه که بالغ بر 2 هزار نفر هستند، از این کشور بیرون ببرد حتی اکنون که بهانه ورود آنان به خاک سوریه یعنی مبارزه با داعش وجود ندارد. در این باره نه یک مسؤول بلکه چند مسؤول آمریکایی تاکید کردند نیروهای این کشور به منظور مقابله با نفوذ ایران در سوریه، تا مدتی نامعلوم در این کشور می‌مانند. از جمله دیدگاه‌هایی که این روزها بین محافل غربی مطرح است، اینکه رئیس‌جمهور آمریکا و فرماندهان نظامی این کشور به دنبال تکرار سناریوی افغانستان در خاک سوریه هستند به این ترتیب که کردها و به عبارت دقیق‌تر نیروهای سوریه دموکراتیک که تحت حمایت واشنگتن هستند به اضافه نیروهای تندرو، مبارزه با نیروهای روسیه را برعهده بگیرند، درست شبیه کاری که افغان‌ها علیه نیروهای شوروی سابق در آغاز دهه 80 قرن گذشته انجام دادند. تصادفی نبود که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در پاسخ به پل فونک، ژنرال آمریکایی از «سیلی عثمانی» صحبت کرد زیرا وی هفته گذشته تهدید کرد چنانچه نیروهای آمریکایی در سوریه هدف حملات ترکیه قرار بگیرند، با واکنش آمریکا روبه‌رو خواهند شد. به نظر نمی‌رسد ولادیمیر پوتین اجازه دهد سناریوی افغانستان در  سوریه تکرار شود و دستاورد بزرگی که در آنجا به دست آورده از بین برود به اضافه اینکه وی رهبر ائتلاف قوی متشکل از قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای مانند ایران، ترکیه، حزب‌الله، سوریه و نیز عراق است و حضور نیروهای روس در سوریه نیز قانونی است؛ بر عکس حضور آمریکا که فاقد هرگونه مشروعیت در سوریه است. درباره تکرار سناریوی افغانستان در سوریه نیز باید گفت،  این آمریکاست که این بار به دام می‌افتد و چه بسا بهای سنگین و خفتباری در عراق و سوریه بدهد، زیرا بیش از 8 هزار سرباز آمریکایی به اضافه شماری از نظامیان بازنشسته در سوریه و عراق مستقر هستند.  نکته قابل توجه اینکه آمریکا که نقشه‌اش برای برکناری بشار اسد در سوریه مانند نقشه‌اش در لیبی و عراق شکست خورده است، مورد تنفر بیشتر کشورهای منطقه قرار دارد و اگر سفر وزیر خارجه آمریکا به آنکارا با شکست همراه شده و موجب فروپاشی ائتلاف 70 ساله آمریکا و ترکیه شود، باید گفت چه بسا نشست سران 3 کشور ایران، روسیه و ترکیه در استانبول نقطه آغازی برای شکل‌گیری مقاومت علیه نیروهای آمریکایی و چه بسا متحدانش در منطقه باشد. به هر حال صدای طبل جنگ در منطقه بالا گرفته و سخنی از صلح که آمریکا آن را مدفون کرد، در میان نیست، بلکه روزها و هفته‌های آینده آبستن رخدادهای غیرمنتظره‌ای است که چه بسا سرنگونی جنگنده اف16 اسرائیل در برابر آن کوچک جلوه کند.