اگر چه بیان عظمت مقام حضرت فاطمه علیها‌السلام در نزد حضرت علی علیه‌السلام خود تحقیق مستقلی می‌طلبد لکن در اینجا فهرست‌وار، به ذکر پاره‌ای از موارد، پرداخته شده تا بیانگر اوج مقام و مرتبه زن در نگرش حضرت باشد. توجه به این نکته نیز در نوشتار زیر حائز اهمیت است که میزان علاقه امیرالمومنین علیه‌السلام به همسرش الگویی برای همه خانواده‌هاست.
مباهات حضرت علی به همسرش فاطمه (س)
شخصیت بزرگی چون علی علیه‌السلام به همسرش فاطمه علیهاالسلام افتخار می‌کند و همسری با او را برای خود فضیلت و ملاک برتری بر دیگران و شایستگی پذیرش مسؤولیت‌های سنگینی چون رهبری جهان اسلام می‌داند. برخی موارد که حضرت برای اثبات حقانیت خود به داشتن همسری فاطمه علیهاالسلام استناد فرموده‌اند عبارت است از:
* در پاسخ نامه‌ای به معاویه از جمله فضیلت‌ها و امتیازهایی که حضرت به آن اشاره می‌فرمایند، این است که «بهترین زنان جهان از ما است و حماله‌الحطب و هیزم‌کش دوزخیان از شماست».
* در جریان شورای 6 نفره که خلیفه دوم برای جانشینی تعیین کرده بود، حضرت خطاب به سایر اعضا فرمود: «آیا در بین شما جز من کسی هست که همسرش بانوی زنان جهان باشد؟» همگی پاسخ دادند: نه.
* حضرت علی علیه‌السلام در ضمن پاسخ به نامه معاویه می‌نویسد: «دختر پیامبر صلی‌الله علیه و آله همسر من است، نوادگان حضرت احمد صلی‌الله علیه و آله فرزندان من از فاطمه علیه‌السلام هستند، کدام‌یک از شما سهم و بهره‌ای چون من دارا هستید».
در جریان سقیفه حضرت ضمن برشمردن فضایل و کمالات خویش و اینکه باید بعد از پیامبر، او رهبری و هدایت جامعه اسلامی را عهده دار شود به ابوبکر فرمود: «تو را به خدا سوگند می‌دهم! آیا آن کس که رسول خدا او را برای همسری دخترش برگزید و فرمود خداوند او را به همسری تو [علی] درآورد من هستم یا تو؟ ابوبکر پاسخ داد: تو هستی.
فاطمه رکن علی است
 از مقامات ممتازی که مخصوص پیامبر صلی‌الله علیه و آله و حضرت فاطمه علیهاالسلام است، رکن بودن برای علی است. در حدیثی می‌خوانیم پیامبر صلی‌الله علیه وآله به حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: «سلام‌الله علیک یا ابا الریحانتین فعن قلیل ینهد رکناک» چه تعبیر لطیف و زیبایی! همان تعبیر حضرت علی علیه‌السلام درباره زن که فرمودند زن ریحانه است. پیامبر نیز فرمودند: «سلام بر تو ‌ای پدر 2 گل [زینب و ‌ام‌کلثوم]. بزودی 2 رکن تو از دست می‌روند». علی علیه‌السلام بعد از رحلت پیامبر صلی‌الله علیه وآله فرمودند: «این یکی از 2 رکن بود» و بعد از شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند: «این رکن دیگر است».
مددکار اطاعت الهی
انبیا و پیشوایان معصوم، تنها راه سعادت و خوشبختی انسان‌ها را پیروی از دستورات الهی می‌دانستند؛ از این رو بهترین همکار و دوست برای آنان کسی بود که در این راستا به آنها کمک کند. می‌خوانیم علی علیه‌السلام در پاسخ پیامبر که سوال کردند: «همسرت را چگونه یافتی؟» گفتند: «بهترین یاور در راه اطاعت از خداوند».
تمسک علی علیه‌السلام به کلام زهرا(س)
 حضرت در حدیث «اربع مائه» بعد از اینکه فرمودند در مراسم تجهیز مرده‌ها گفتار خوب داشته باشید، چنین ادامه دادند: «فان فاطمه بنت محمد صلی‌الله علیه و آله لما قبض ابوها ساعدتها جمیع بنات بنی هاشم فقالت دعوا التعداد و علیکم بالدعاء» حضرت زهرا علیهاالسلام بعد از ارتحال رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله به زنان بنی‌هاشم که او را یاری می‌کردند و زینت‌ها را رها کرده و لباس سوگ در بر کرده‌اند، فرمود: «این حالت را رها کنید و بر شماست که دعا و نیایش کنید». با اینکه حضرت علی علیه‌السلام معصوم بوده و تمام گفته‌های او حجت است ولی برای تثبیت مطلب به سخن زهرا علیهاالسلام تمسک می‌کند. این نشانگر عصمت حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام بوده و اینکه تمام رفتار، گفتار و نوشتار او حجت است و از این جهت فرقی بین زن و مرد نیست.
تنها تسلی‌بخش علی علیه‌السلام
حضرت بعد از شهادت حضرت فاطمه خطاب به ایشان فرمودند: «بمن العزاء یا بنت محمد؟ کنت بک اتعزی ففیم العزاء من بعدک؟؛ با چه کسی آرامش یابم ‌ای دختر محمد؟ من به وسیله تو تسکین می‌یافتم؛ بعد از تو با چه کسی آرامش یابم؟»
غضب خداوند به غضب فاطمه علیهاالسلام
 حضرت علی علیه‌السلام از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله نقل کرده که ایشان فرمودند: «ان‌الله عزوجل لیغضب لغضب فاطمه و یرضی لرضاها؛ خداوند عزوجل به خاطر خشم فاطمه خشمگین و برای خشنودی و رضایت فاطمه راضی می‌شود».
برگزیده پیامبر صلی‌الله علیه و آله
 حضرت علی علیه‌السلام در مصیبت حضرت زهرا علیهاالسلام خطاب به پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله عرض می‌کند: «قل یا رسول‌الله عن صفیتک صبری؛ این صفیه تو است، بانویی که صفوه تو، مصطفی و برگزیده تو است، رحلت کرده و صبر فقدانش برای من دشوار است».
تکرار مصیبت فقدان پیامبر صلی‌الله علیه و آله
هنگام ارتحال بزرگ‌بانوی اسلام حضرت فاطمه و بیان وصایا و حلالیت ایشان، حضرت در پاسخ می‌گوید: «پناه بر خدا، تو داناتر و پرهیزکارتر و گرامی‌تر و نیکوکارتر از آن هستی که به جهت مخالفت کردنت با خود، تو را مورد نکوهش قرار دهم. دوری از تو و احساس فقدانت بر من گران خواهد بود، ولی گریزی از آن نیست. به خدا قسم با رفتنت مصیبت رسول خدا را بر من تازه کردی، یقیناً مصیبت تو بزرگ است؛ مصیبتی که هیچ چیز و هیچ کس نمی‌تواند به انسان دلداری دهد و هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین آن شود».
مقدم کردن خواست فاطمه بر خواست خویش
هنگام وصیت حضرت زهرا علیهاالسلام در پاسخ امام به ایشان و گریستن هر دو، امام سر مبارک فاطمه علیهاالسلام را به سینه چسباند و گفت: «هرچه می‌خواهی وصیت کن، یقیناً به عهد خود وفا کرده، هرچه فرمان دهی انجام می‌دهم و فرمان تو را بر نظر و خواست خویش مقدم می‌دارم».
پایان شکیبایی علی علیه‌السلام
علی علیه‌السلام که اسوه صبر و استقامت است اما در شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام تأثر و تألم خود را چگونه اظهار می‌دارد، تا آنجا که بعد از دفن همسر گرامی‌اش در حالی که حزن و اندوه تمام وجود او را فرا گرفته بود خطاب به قبر پیامبر صلی‌الله علیه وآله عرضه داشت: «خدا چنین خواست که او زودتر از دیگران به رسول خدا بپیوندد، پس از او شکیبایی من به پایان رسیده و خویشتنداری از دست رفته اما آنچنان که در جدایی تو صبر کردم در مرگ دخترت نیز جز صبر چاره‌ای ندارم. شکیبایی بر من سخت است. پس از او آسمان و زمین در نظرم زشت می‌نماید و هیچ‌گاه اندوه دلم نمی‌گشاید. چشمم بی‌خواب و دل از سوز غم سوزان است. تا خداوند مرا در جوار تو ساکن گرداند. مرگ زهرا ضربه‌ای بود که دل را خسته و غصه‌ام را پیوسته گردانید و چه زود جمع ما را به پریشانی کشانید... اگر بیم چیرگی ستمکاران نبود، برای همیشه اینجا [کنار قبر زهرا علیهاالسلام] می‌ماندم و در این مصیبت بزرگ چون مادر فرزندمرده، اشک از دیدگانم می‌راندم».
منبع: فصلنامه پژوهشی نهج‌البلاغه