محمد نجارصادقی: حسن روحانی، رئیسجمهور یکشنبه در پنجاه و هفتمین مجمع سالانه بانک مرکزی، گزارشی از اقتصاد ایران طی سالهای اخیر ارائه داد که به نظر میرسد اشتباها با گزارش اقتصادی کشور دیگری عوض شده بود. روحانی اعلام کرد در سال 95 رشد اقتصادی ایران در دنیا اول بود و اینکه تعداد کشورهای با تورم تکرقمی را انگشتشمار دانست که ایران هم جزو آنهاست.
به گزارش «وطن امروز»، رشد اقتصادی یکی از متغیرهای علم اقتصاد است که از آهنگ رشد تولید ناخالص داخلی استخراج میشود. بر اساس آمار بانک مرکزی، رشد اقتصادی ایران در سال گذشته 5/12 درصد اعلام شده است که بدون در نظر گرفتن فروش نفت، 3/3 درصد میشود. مرکز آمار یکی دیگر از مراجع اعلام رشد اقتصادی آن را 3/8 درصد و 3/6 درصد بدون نفت اعلام کرده است.
با این تفاسیر اگر بالاترین آمار اعلامی دولت یعنی 5/12 درصد را در سال گذشته در نظر بگیریم باز هم رتبه ایران در رشد اقتصادی اول نیست و پس از ماریانای شمالی قرار میگیریم. در صورت در نظر گرفتن گزارش مرکز آمار مبنی بر رشد 3/8 درصدی، رتبه ایران به پایینتر از 10 کشور اول با رشد بالا میرسد. نکتهای که در این بین وجود دارد پیشبینی نرخ رشد برای سالهای 96 و 97 توسط صندوق بینالمللی پول برای ایران است. این مرکز اعلام کرده است در سالهای آتی رشد اقتصادی در ایران بین 3 تا 4 درصد خواهد بود. صندوق بینالمللی پول دلیل این سقوط آزاد ضرباهنگ افزایش تولید ناخالص داخلی در ایران را افزایش فروش نفت و بینیازی سیاستگذاران به بازارهای غیرنفتی اعلام کرده است.
آیا رشد اقتصادی نشانه پیشرفت است؟
نرخ رشد اقتصادی لزوما به معنای وضعیت خوب اقتصادی کشورها نیست، بلکه در بسیاری از موارد نرخ بالای رشد به دلیل ناپایداریهای اقتصادی به دست میآید؛ چنانکه بین کشورهای با نرخ رشد بالا، بیش از کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه، اقتصادهای ناپایدار دیده میشود. با توجه به اوضاع بحرانی اقتصادی کشور در سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴، دستیابی به رشد اقتصادی بالا در سال ۱۳۹۵ (اولین سال پس از لغو تحریمهای هستهای) امری طبیعی است. باید توجه داشت افزایش تولید ناخالص ملی ایران تحت تاثیر افزایش چشمگیر صادرات نفت و گاز انجام شده است.
این نکته هم قابل ذکر است همان میزان اندکی که به عنوان رشد اقتصادی غیرنفتی نامیده میشود خود شامل مشتقات پتروشیمی نیز هست.
رئیسجمهور چند انگشت دارد؟
حسن روحانی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع تورم اشاره کرد و گفت: آرزوی بلندمدت ما که تورم تکرقمی بود پس از 26 سال محقق شد. وی ادامه داد: فقط ما و چند کشور انگشتشمار تورم تکرقمی داریم! با درک اینکه تورم در سالهای اخیر کنترل شده است اما این ادعا که تنها چند کشور انگشتشمار تورم تکرقمی دارند، اغراقآمیز است. بنا بر این گزارش، بیش از 30 کشور در جهان در حال حاضر تورم تکرقمی دارند که همین موضوع این سوال را به ذهن متبادر میکند که رئیسجمهور چند انگشت دارد؟
آمارهایی که اعلام میشود و نمیشود
دولت همواره آمارهای مثبت را اعلام میکند اما از ارائه آمارهای منفی سر باز میزند. کیامرث جهانگیر، اقتصاددان در گفتوگو با «وطن امروز» درباره آمارهای اقتصادی گزینشی دولت، گفت: آمارهای اقتصادی باید برگرفته از یک اصول و فرمول خاص علمی باشد و تبعات مثبت آن را مردم به عینه ببینند. اگر دولت مدعی رشد اقتصادی است، چرا نرخ ارز باید گرانتر شود و برای کاهش این شاخص مهم اقتصادی کاری انجام نشده و قدرت خرید مردم نیز افزایش نیافته است. وی افزود: دولت اگرچه در مسیر مهار نرخ تورم حرکت کرده است اما در عمل مردم توانایی تامین هزینههای زندگی را ندارند و در بخش تولید نیز تحرک عمیقی که منجر به خروج از رکود چند ساله باشد، دیده نمیشود. وی به عدم برنامهریزی دولت برای تحرک تولید اشاره کرد و افزود: به طور مثال در بخش تولید مسکن برنامه عملی آنگونه که مانع رشد انفجاری این بخش در آینده نزدیک شود در دولت به چشم نمیخورد.
رشد اقتصادی با تحول شاخصهای اقتصادی
ابراهیم نکو، عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه رشد اقتصادی در گرو تحول شاخصهای اقتصادی در مسیر پویایی است، به «وطنامروز» گفت: اعلام آمارهای مهم اقتصادی باید به طور شفاف همراه با جزئیات آن و برگرفته از اصول و قواعد خاص علمی باشد تا فعالان اقتصادی در برنامهریزیهای خود به دولت اعتماد کنند. وی تصریح کرد: البته نرخ تورم در دولت گذشته به شکل فزایندهای رشد کرد و این افسارگسیختگی باعث شد مشکلات عدیدهای بر مردم، بخش تولید و بنگاههای اقتصادی تحمیل شود. در چنین شرایطی قدرت خرید مردم بشدت پایین آمد. نکو اظهار داشت: هر چند کاهش قدرت خرید مردم متأثر از افزایش نرخ تورم در گذشته است اما اکنون حرکتی که افزایش قدرت خرید مردم را منجر شود، به چشم نمیخورد، چرا که میزان حقوق و مزایا به حدی نیست که متناسب با رشد نرخ تورم و پاسخگوی نیازهای مردم باشد.
چگونه با آمار دروغ گفته میشود!
دکتر مهدی تقوی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز درباره چگونگی اعلام آمار واقعی نرخ رشد اقتصادی و شاخص تورم به «وطنامروز» گفت: اعلام نرخ شاخصهای اقتصادی اگر درست و منطقی و علمی باشد نقشه راه را به فعالان اقتصادی میدهد اما چنانچه آمار و ارقام شاخصهای اقتصادی با هدف خودنمایی و ارائه عملکرد باشد، بدون اینکه بخش تولید و معیشت مردم در نظر گرفته شود، کارساز نیست. عدم اعلام رشد اقتصادی قطعا چارهساز اقتصاد نخواهد بود. دکتر تقوی گفت: اگر اکنون از دولتمردان درباره چگونگی کاهش نرخ تورم و رشد اقتصادی بپرسیم بیشک جوابهایی برای گفتن دارند و میگویند بروید اندازهگیری کنید. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: هر چند دولت روحانی تلاش میکند اقتصاد آشفته کشور را ساماندهی کند اما رسیدن به رشد اقتصادی مناسب و کاهش نرخ تورم واقعی نیازمند تلاش وافر و سیاستگذاری درست همراه با تصمیمگیریهای اصولی است تا شرایط لازم و بستر مناسب برای این موضوع مهیا شود.