احسان سالمی: نودمین دوره جوایز سینمایی اسکار اگر چه در زمینه اعطای جوایز به برگزیدگان بخش‌های مختلف خود فاصله چندانی با پیش‌بینی‌ها نداشت اما مثل همیشه شگفتی‌هایی نیز در میان برگزیدگان بخش‌های مختلف این رویداد دیده می‌شد. سعید مستغاثی، منتقد و کارشناس سینما در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» به بررسی جوایز این دوره از مراسم اسکار و نکات جالب توجه آن پرداخت. مستغاثی در تحلیل کلی جوایز اسکار 2018 با اشاره به اینکه جوایز این دوره تقریبا مطابق پیش‌بینی‌ها اعطا شد، گفت: «همه ساله در فصل جوایز سینمایی که پیش از مراسم اسکار، برگزیدگان خود را معرفی می‌کنند، از مجموع فیلم‌هایی که در هالیوود تولید می‌شود، در نهایت بیست و اندی فیلم انتخاب می‌شوند که برگزیدگان این جوایز معمولا تا حدود زیادی با اسکار مشترکند. مثلا جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد که به آقای «گری اولدمن» داده شد یا جایزه بهترین فیلمبرداری که به فیلم «بلیدرانر 2049» تعلق گرفت. به طور کلی جایزه امسال نکته هیجان‌انگیز یا غیرقابل پیش‌بینی نداشت». اعطای جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی این دوره از مراسم اسکار به فیلم «شکل آب» ساخته «گیرمو دل‌تورو» فیلمساز مکزیکی و دلیل توجه ویژه برگزارکنندگان نودمین مراسم اسکار به این اثر علمی- تخیلی که رقبای سرسختی همچون «سه بیلبورد خارج از ابینگ؛ میزوری» و «تیره‌ترین ساعت» را در مقابل داشت، دومین موضوعی بود که در ارتباط با آن از مستغاثی سوال کردیم. وی در پاسخ به این سوال گفت: «در مراسم اسکار به اینکه آیا اثری علمی- تخیلی هست یا نه خیلی توجه نمی‌شود، همچنان که در دهه 70 فیلم‌هایی مثل «جنگ ستارگان» توانستند چندین اسکار را به خود اختصاص دهند یا «ارباب حلقه‌ها» که سومین نسخه آن توانست 11 اسکار را در سال 2003 به دست آورد که رکوردی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. در واقع آکادمی چندان به این قبیل موضوعات نگاه نمی‌کند، بلکه روال آنها به این صورت است که هر سال یک مضمون و درونمایه خاص را در نظر می‌گیرند که سرچشمه این مضامین از خود کمپانی‌های هالیوودی می‌آید. شما اگر فیلم‌های اسکار هر سال را نگاه کنید متوجه می‌شوید اغلب آنها یک درونمایه مشترک دارند و هر فیلمی که بتواند این درونمایه را به شکل بهتری بازتاب دهد و به نمایش بگذارد، رتبه بهتری در میان برگزیدگان اسکار به دست می‌آورد. درونمایه امسال فیلم‌های اسکار، مضمون «انتقام و جنگ» بود و شما در تمام این فیلم‌ها می‌توانید درونمایه انتقام (چه از خانواده، چه از جامعه، چه از کشورها و...) و جنگ‌طلبی را به شکل‌های مختلف مشاهده کنید. حتی شما این نکته را در مراسم‌های پیرامونی اسکار و جوایزی که پیش از اسکار داده می‌شود هم می‌توانید ببینید. سال گذشته درونمایه مورد توجه اسکار «هژمونی قیمومت» بود. یعنی با توجه به اینکه آمریکا چند سالی بود که کمی هژمونی قیمومتش زیرسوال رفته بود، اغلب فیلم‌ها به نوعی به این موضوع پرداخته بودند. سال قبل‌تر از آن مضمون «قهرمان جداافتاده» مورد توجه اغلب فیلم‌ها بود و سال قبل‌تر از آن مباحث مربوط به وال‌استریت و سرمایه‌داری به شکل ویژه در مرکز توجه آثار حاضر در اسکار قرار داشت و به طور کلی شما هر سال با دقت در مضامین آثار می‌توانید این درونمایه را به دست آورید. این نکته از آن نظر مهم است که شما می‌بینید در هر سال شاید فیلم‌هایی باشند که به لحاظ ساختاری نسبت به بسیاری از نامزدهای اسکار و جوایز مشابه آن قوی‌تر باشند ولی به واسطه توجه ویژه به همان موضوعی که در ارتباط با درونمایه آثار عرض کردم، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند. مثلا در همین دوره فیلم «دیترویت» خانم کاترین بیگلو یا فیلم «آخرین پرچم برافراشته» آقای ریچارد لینکلیتر که به لحاظ ساختاری آثار بسیار مهمی هستند، اصلا در این جوایز دیده نمی‌شوند. حتی شما در همین لیست جوایز اسکار امسال اگر نگاه کنید، فیلمی مثل «لجن‌زار» که یک کارگردان زن سیاهپوست آن را کارگردانی کرده است، فیلم بسیار خوبی بود ولی هیچ موفقیتی کسب نمی‌کند، چون موضوع درونمایه که پیش از این به آن اشاره شد، در آن کمرنگ‌تر است. فیلم «شکل آب» که امسال برگزیده بهترین کارگردانی و بهترین فیلم شد، درونمایه انتقامش حتی از فیلم «سه بیلبورد خارج از ابینگ؛ میزوری» نیز قوی‌‌‌‌‌‌تر است و در آن هم مضمون انتقام و هم مضمون جنگ وجود دارد. به همین دلیل شما می‌بینید به‌رغم ضعف شدیدی که در فیلمنامه دارد و گره‌های ساده‌لوحانه فیلمنامه، بازهم می‌تواند جوایز اصلی را از آن خود کند». مستغاثی در پاسخ به این سوال که چرا امسال هالیوود درونمایه «انتقام و جنگ» را برای آثار اصلی خود مورد توجه قرار داده است، اظهار کرد: «درونمایه‌هایی که هالیوود هر سال برای خود انتخاب می‌کند به چالش‌های روز ایالت متحده آمریکا و همپیمانان آن بازمی‌گردد. شما اگر به سخنان سیاستمداران آمریکایی طی چند سال گذشته توجه کنید می‌بینید که آنها اصرار دارند بگویند ما در این سال‌ها مظلوم واقع شدیم و می‌خواهیم آمریکا را دوباره به روزهای اقتدار خود بازگردانیم، همچنان که این یکی از شعارهای اصلی ترامپ هم هست و آنها به نوعی سیاست انتقام‌جویانه و جنگ‌طلبانه را سرلوحه کار خود قرار دادند که به شکل طبیعی این درونمایه امسال در مراسم اسکار به عنوان ویترین سینمای هالیوود که مهم‌ترین ابزار تبلیغاتی آمریکا هم هست، به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفت». یکی از شگفتی‌های جشنواره امسال عدم توجه ویژه برگزارکنندگان این مراسم به فیلم‌هایی همچون «دانکرک» و «تیره‌ترین ساعت» بود که بسیاری تصور می‌کردند به‌واسطه اینکه این دو اثر به شکلی هالیوودپسند به روایت وقایع تاریخی پرداخته‌اند، از جانب مراسم اسکار که همواره رویکردی سیاسی داشته مورد توجه قرار می‌گیرند اما در عمل این دو اثر سهمی از جوایز اصلی جشنواره نداشتند؛ مستغاثی در پاسخ به این موضوع گفت: «اول باید این نکته را خدمت شما عرض کنم که رویکرد اسکار سیاسی نیست، ایدئولوژیک است؛ سیاست بخشی از این ایدئولوژی است و همه آنچه ما درباره اسکار و به‌طور کلی هالیوود شرح دادیم ناظر به همان رویکرد ایدئولوژیک آنهاست. در این‌باره نیز برخورد آنها با هر دوی این آثار ایدئولوژیک است و به نظر من آنها جایزه‌شان را گرفته‌اند. چون در اسکار 2 جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین بازیگر نقش اول زن نسبت به بسیاری از جوایز حتی جایزه بهترین کارگردانی از اهمیت بالاتری برخوردارند و شما می‌بینید در زمان اعلام جوایز هم بر اساس همان درجه‌‌‌بندی خود ابتدا جایزه کارگردانی را می‌دهند و بعد جوایز بهترین بازیگران نقش اول زن و مرد و بهترین فیلم که این نشان‌دهنده اهمیت بالای این دو جایزه بازیگری است که خب امسال جایزه بهترین بازیگر مرد برای فیلم «تیره‌ترین ساعت» به آقای «گری اولدمن» رسید و این بهای ویژه‌ای است که هالیوود به این اثر داده و به نوعی می‌گوید از نظر ما این فیلم بعد از «شکل آب» بهترین فیلم است. فیلم «دانکرک» هم 3 جایزه فنی را به دست آورد و به‌رغم همه ضعف‌هایی که هر دوی این آثار داشتند، باز هم شایسته دریافت چنین جوایز مهمی شدند. جالب آنکه فیلم «تیره‌ترین ساعت» با اینکه اصلا نه در بخش کارگردانی و نه در فیلمنامه کاندیدا نشده بود، به عنوان یکی از نامزدهای بهترین فیلم اسکار امسال معرفی شد که همین نشان‌دهنده اهمیت ویژه‌ای است که آکادمی به این فیلم جنگ‌طلبانه داده است. این در حالی است که ما امسال فیلم «چرچیل» را هم داشتیم که رویکرد صلح‌طلبانه داشت ولی شما می‌بینید «تیره‌ترین ساعت» که آن هم در ارتباط با «چرچیل» است به‌واسطه آنکه رویکردی جنگ‌طلبانه دارد، تا این اندازه مورد توجه آکادمی قرار می‌گیرد». مستغاثی در ادامه در ارتباط با جوایز بخش‌های فرعی این مراسم همچون جایزه بهترین فیلم مستند که به فیلم «ایکاروس» با موضوع تقلب ورزشکاران روس در المپیک داده شد نیز گفت: «همه این جوایز و دلیل اعطای آن را باید در همان سیاست ایدئولوژیک مرور کرد که مثلا در دوره‌ای فیلم‌هایی مثل «5 دوربین شکسته» در میان نامزدها حضور پیدا می‌کنند یا آثاری مشابه آن موفق به کسب جایزه می‌شوند که در ظاهر در حمایت از مردم فلسطین هستند ولی در باطن به تحقیر آنها می‌پردازند. سال قبل هم به فیلمی در ارتباط با «جمعیت کلاه سفیدها» جایزه دادند که بسیاری گفتند آکادمی از مستندی در ارتباط با سوریه حمایت کرده ولی بعدها مشخص شد کلاه سفیدها در واقع همکاران نیروهای تکفیری و تروریستی بودند و نه حامی مردم سوریه! حتی در انیمیشن هم همین موضوعی را که عرض کردم می‌بینید. یعنی شما می‌بینید انیمیشن «کوکو» در اغلب این جوایز موفق است و این خود می‌تواند به عنوان یک سوال بزرگ از سوی رسانه‌ها مطرح شود که یعنی هیچ اثری غیر از همین بیست و چند فیلم نیست که از میان نزدیک به 900 فیلمی که سالانه در هالیوود تولید می‌شود، بتواند نظر منتقدان را به خود جلب کند؟! به نظرم این به نوعی منطبق بر یک بخشنامه نانوشته است که موجب می‌شود همه جوایز سینمایی هر سال صرفا به همان چند اثر محدود توجه  ‌کنند که این نشان‌دهنده استبدادرای هالیوودی‌هاست».

برشی از حواشی اسکار
مراسم اهدای نودمین جوایز اسکار ساعت 17:00 به وقت لس‌آنجلس (4:30 بامداد دوشنبه به وقت تهران) در سالن دالبی‌تیاتر مرکز هالیوود با اجرای «جیمی کیمل» آغاز شد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به مهم‌ترین حواشی این جایزه. پس از رسوایی‌های غیراخلاقی در هالیوود، شماری از بازیگران با لباس مشکی در نودمین مراسم اسکار حضور یافتند. همچنین برخی بازیگران دیگر در واکنش به کشتارهای اخیر با سلاح گرم در آمریکا، با سنجاق‌های نارنجی به نشانه اعتراض روی فرش قرمز اسکار حضور پیدا کردند.  یکی از رکوردهای این دوره از جایزه اسکار، نامزدی تیموتی شلمی برای فیلم «مرا با نامت صدا کن» در سن
۲۲ سالگی است. به این ترتیب شلمی به‌عنوان جوان‌ترین نامزد جایزه اسکار بازیگری نقش اول مرد از سال ۱۹۳۹ شناخته می‌شود. در این دوره جیمز آیوری 89 ساله توانست با کسب جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی برای فیلم «مرا با نامت صدا کن» عنوان مسن‌ترین برنده تاریخ اسکار را از آن خود کند.  مریل استریپ دیگر بازیگری بود که با اعلام نامزدهای اسکار سال ۲۰۱۸ توانست رکوردی را بشکند اما نکته جالب اینکه استریپ رکورد خود را جابه‌جا کرد و برای بیست‌ویکمین بار نامزد جایزه اسکار بازیگری شد که یک اتفاق خارق‌العاده در تاریخ جوایز اسکار بازیگری است. علی فراهانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، تنها ایرانی بود که به شکل رسمی در مراسم اسکار حضور داشت. او مدیریت تصویربرداری فیلم «کودک خاموش» برنده جایزه اسکار فیلم کوتاه را بر عهده داشت.