میلاد نوربخش: اقتصاد مقاومتی کلمه آشنایی بین همه کارشناسان، مسؤولان و مردم است اما از جایگاه عملی خود فاصله گرفته و بیشتر برای کنفرانسها یا میزگردها کاربرد دارد تا آقایان به مردم نشان دهند همواره برنامهای جامع برای مبارزه با ناهنجاریهای اقتصادی ایران وجود دارد. رهبر انقلاب طی دیداری که شهریورماه سال 89 با جمعی از کارآفرینان داشتند، برای نخستینبار کلیدواژه اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند و با مجموعه سخنرانیهایی که از سال 89 تا به امروز داشتهاند، تمام افقها و زوایای اقتصادی ایران را در چشماندازهایی که در نظر گرفتند به همه مسؤولان و مردم ارائه کردند تا نقش هرکسی از جامعه با نگاه به هر فعالیت یا جایگاهی که دارد مشخص شود. عملیاتی کردن طرح کلی اقتصاد مقاومتی از سال 94 با عنوان «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» کلید خورد تا هم مردم و هم مسؤولان با کمک یکدیگر، فعالیت را شروع کنند که بدون شک این فعالیت همهجانبه و هماهنگ با توجه به معضل اقتصادی که کشور با آن روبهرو است هیچ چیزی جز منظور رهبر معظم انقلاب به عملیاتی کردن طرح اقتصاد مقاومتی نخواهد بود. از سال 95 با پیام نوروزی رهبر حکیم انقلاب با نامگذاری سال با عنوان «اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل» رسما شروع طرح عملیاتی که از سال 94 همه را فراخواندند، اتفاق افتاد. از سال 94 تا به امروز ایران در فاز عملیاتی قرار دارد که در سال 96 رهبری با ثابت نگه داشتن اقتصاد مقاومتی با عنوان «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال» شروع کردند و اولویت کشور را برداشتن گامهایی به سمت تولید و اشتغال دانستند. اگر بخواهیم به معنای کلی آن پی ببریم خیلی ساده میتوان به سخنان رهبری توجه کرد و بیشک از همان ابتدا معنایی جز اقتصادی که در شرایط دشوار، تهدید و دشمنی، به اهداف خود برسد، نخواهد بود. حال اینکه اهداف جمهوری اسلامی از اقتصاد مقاومتی چیست را میتوان به 3 اصل استقلال اقتصادی، رفاه عمومی و پیشرفت با توجه به چشمانداز برنامه اقتصادی کشور تقسیمبندی کرد. این اهداف بهطور حتم از الگو و مکتب اسلامی بازتاب میشود، چرا که تعریفی که از مبانی اسلامی برمیآید همان نظام اقتصادی اسلامی است که هدفش رسیدن جمهوری اسلامی ایران به آن است که نسخه به روز شده قرن معاصر و حال حاضر جهان اسلام تلقی خواهد شد. این نسخه به روز شده طبیعتا به 2 مولفه نیاز پیدا میکند که در وهله اول سختافزار اقتصادی تعریف میشود که به بازسازی زیرساختها و اصلاح قوانین ختم میشود و در وهله دوم، کشور نرمافزار اقتصادی احتیاج دارد که به ایجاد انگیزهها و فرهنگسازی بازمیگردد.
«اقدام و عمل» در گرو 4 جبهه علمی، فرهنگی، سیاست و اجرایی
دکتر حجتالله عبدالملکی، عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) و قائممقام انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی درباره بیانات رهبری درباره کلیدواژه «اقدام و عمل» در گفتوگو با «بصیرت» گفت: اقدام و عمل 4 وجهی است؛ اول جبهه علمی تعریف میشود که به منظور نظریهپردازی و تولید علم کاربردی در عرصه اقتصاد مقاومتی است. دوم جبهه فرهنگی تلقی میشود که همان گفتمانسازی و تبدیل اندیشه اقتصاد مقاومتی به فرهنگ و گفتمان عمومی جای میگیرد و در جبهه سوم سیاست مطرح است تا با مطالبهگری از سازمانها و نهادهای اجرایی، پیشرفت کارها در عرصه اقتصاد مقاومتی مشاهده شود و اگر ضعفی بهوجود آید بهواسطه مطالبهگری مرتفع شود؛ در آخر هم که جبهه اجرایی قرار میگیرد که مربوط به آحاد ملت ایران است تا با توجه به جایگاه و مسؤولیت هر یک از افراد جامعه، به سوی کشوری با اهداف مشخص شده اقتصاد مقاومتی اقدام شود.
برجام نه تحریمها و نه مشکلات اقتصادی را حل نکرد
قائممقام انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی درباره جنگ اقتصادی کنونی ایران با استکبار جهانی اظهار داشت: آمریکا که در رأس استکبار جهانی قرار دارد در 40 سالی که از انقلاب گذشته به اشکال مختلف با نظام جمهوری اسلامی ایران مقابله کرده است. وی افزود: این کشور در حال حاضر هم با استفاده از تحریمها و بیرون کردن ایران از مجامع بینالمللی، مشکلات اقتصادی را پشت هم به صف نگه میدارد تا ایران در سرطان اقتصادی خود غرق شود. عبدالملکی گفت: برخی مسؤولان خلاف آن چیزی که رهبر معظم انقلاب درباره اقتصاد مقاومتی در نظر داشتند، اقتصاد مذاکراتی را پیش گرفتند تا با استفاده از آن تحریمها را از پیش رو بردارند که نتیجه این تفکر، برجام بود. کارشناس اقتصاد تصریح کرد: 2 دیدگاه غلط سبب بهوجود آمدن اهمیت برجام برای اقتصاد ایران بود؛ اول آنکه مسؤولان تصور میکردند همه مشکلات اقتصادی ایران با رفع تحریمها حل میشود، در صورتی که تنها 20 درصد مشکلات ایران مربوط به تحریمهاست و 80 درصد مشکلات به بخش داخلی ایران بازمیگردد. دوم مسؤولان بر این باور بودند با مذاکرات تحریمها حل میشود؛ در صورتی که برجام هیچ نقشی در رفع تحریمها نداشت. عبدالملکی در پاسخ به این سوال که پس دلیل مشکلات اقتصادی کشور را چه میدانید، گفت: همانطور که گفته شد، تضاد آمریکا یا غرب با نظام جمهوری اسلامی از دوران جنگهای صلیبی و بعد از رنسانس تا به حال در جهت براندازی حکومت و تمدن اسلامی است و مسأله اقتصاد حال حاضر در کشور زیرشاخهای از مسائل کلان بین 2 تمدن غربی و اسلامی است. تمدن اسلامی هم بر 3 پایه فرهنگ، علم و اقتصاد پایهگذاری شده است که استکبار جهانی فعلا برای خرابکاریهای خود دست روی گلوگاه اقتصادی نظام جمهوری اسلامی ایران گذاشته است.
قدرت اقتصادی ایران در گرو فروپاشی نظام اقتصادی
کارشناس اقتصاد درباره مشخص کردن آموزههای اقتصاد مقاومتی در میان مردم و مسؤولان گفت: رهبری بارها مقابله نظام اسلامی ایران با آمریکا را با موضوعاتی تبیین کردند. بنا بر اظهارات ایشان نمیتوان تمدنی قدرتمند داشته باشیم در صورتی که آمریکا و نظام اقتصادی که دارد پا برجا بماند، به همین دلیل قدرت اقتصادی ایران در گروی فروپاشی نظام اقتصادی غرب است. عبدالملکی اضافه کرد: امید به آمریکا در سیاستهای مسؤولان باید از بین برود که در پی این موضوع میتوان از فشارهای بیکاری، اشتغال، تولید، تورم، مسائل بانکی و پارهای دیگر از مشکلات رد شد. وی اظهار داشت: اقتصاد مقاومتی یعنی اصلاح از درون، آنگاه میتوانیم انتظار داشته باشیم تولید باکیفیت، اصلاح الگوی نظام تولیدی، نه گفتن به کالای خارجی، عدم خامفروشی نفت، اصلاح نظام بانکی از تسهیلات تا تفکر پرداخت سرمایه به صاحبان ایده، توان توسعه همه صنایع، خودکفایی و نقش صادراتی در بخش کشاورزی، پیشروی جوانان به سمت کارآفرینی و موارد اصلاحی دیگر، اتفاق بیفتد. سال 97 را میتوان دومین سال پس از اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی دانست با وجود اینکه هنوز مسؤولان در مصاحبههای خود از موفقیت در برجام و پیروزی در مذاکرات میگویند و معلوم نیست تا چه سالی میخواهند با این تفکر اقتصاد ایران را پیش ببرند.
نگاهی به سیر واردات و صادرات ایران از سال 95 تا96
گمرک ایران گزارش میدهد مجموع تجارت خارجی ایران در سال گذشته 27 میلیارد و 635 میلیون دلار بود. این گزارش میافزاید در 4 ماه اول سال جاری تمایل کشورهای صادرکننده کالا برای افزایش صادرات به ایران رشد داشته و در نهایت در مدت یادشده، 15 میلیارد و 813 میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 97/23 درصد افزایش نشان میدهد. عمدهترین دلایل افزایش واردات به خودرو و قطعات منفصله خودرو، کالاهای سرمایهای و برخی کالاهای اساسی مربوط میشود. همچنین در مدت یادشده متوسط قیمت کالاهای وارداتی کشورمان به ازای هر تن به یکهزار و 399 دلار افزایش یافت که در مقایسه با پارسال 9 درصد افزایش داشته است. در این مدت شاهد افزایش صادرات 5 کشور عمده طرف معامله با ایران هم بودهایم. مجموع صادرات غیرنفتی ایران در 4 ماه اول سال جاری به 13 میلیارد و 459 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 9/54 درصد کاهش داشته است. سهم عمده کاهش صادرات به سایر کالاها با 14/99 درصد مربوط میشود و سهم پتروشیمی 3/72 درصد و سهم میعانات گازی 4/17 درصد است. در میان کشورها صادرات ایران به امارات عربی متحده و هند با افت شدیدی همراه بوده است. همچنین متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی نیز در مدت یادشده به 358 دلار رسید که 2/5 درصد افزایش داشت و در میان کشورهای عمده خریدار کالاهای ایرانی بهترین عملکرد را جمهوری کره با 16 درصد و عراق با 6/5 درصد به خود اختصاص دادهاند.
عمدهترین کالاهای صادراتی
اقلام عمده صادراتی کشورمان در مدت یادشده به ترتیب شامل میعانات گازی به ارزش 2 میلیارد و 315 میلیون دلار، روغنهای سبک و فرآوردهها جز بنزین با 512 میلیون دلار، پلیاتیلن گریدفیلم با 485 میلیون دلار، پروپان مایع شده به ارزش 446 میلیون دلار و متانول با 426 میلیون دلار بوده است.
اقلام عمده وارداتی
اقلام عمده وارداتی در 4 ماه ابتدایی سال جاری نیز به ترتیب شامل برنج با 603 میلیون دلار، ذرت دامی به ارزش 484 میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری با حجم سیلندر 1500 تا 2000 سیسی به ارزش 426 میلیون دلار، لوبیای سویا با 338 میلیون دلار و قطعات منفصله جهت تولید خودروی سواری با 311 میلیون دلار بوده است.
عمدهترین خریداران کالاهای ایرانی
عمدهترین خریداران کالاهای ایرانی در 4 ماه اول سالجاری به ترتیب شامل چین به ارزش 2 میلیارد و 841 میلیون دلار، عراق با 2 میلیارد و 52 میلیون دلار، امارات عربی متحده با 2 میلیارد و 37 میلیون دلار، جمهوری کره با یک میلیارد و 400 میلیون دلار و هند با 926 میلیون دلار بوده است.
کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران
کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران در مدت یادشده به ترتیب شامل کشورهای چین با 3 میلیارد و 495 میلیون دلار، امارات عربی متحده با 2 میلیارد و 992 میلیون دلار، جمهوری کره با یک میلیارد و 74 میلیون دلار، ترکیه با 958 میلیون دلار و هند با 891 میلیون دلار بوده است. با مرور آمار در سالهای 95 و 96 در مییابیم اقتصاد ایران همواره هیچ نگاهی به اصلاح درونی خود ندارد و برخی اقلامی که در داخل توانایی تولید آن موجود است به صورت گسترده وارد کشور میشود. این درحالی است که رهبر حکیم انقلاب با تعبیر اصلاح نظام اقتصادی با عنوان «درونمحوری و برونگرایی»، اقتصاد مقاومتی را تعریف میکنند. حتی در سال جاری- که رو به پایان است- اقتصاد ایران به پایه تولید و اشتغال معرفی شد و اولویت با نیروها و ظرفیتهای داخلی است.
منبع: پایگاه بصیرت