با نگاهی جزءنگر به تأثیر افزایش قیمت دلار بر فوتبال ایران درمییابیم این پدیده بیش از آنکه یک فرصت باشد تهدیدآمیز خواهد بود. افزایش ناگهانی قیمت دلار مانند هر صنعت دیگری در ایران، صنعت فوتبال را نیز تحت تأثیر خود قرار میدهد. این تأثیر، تهدیدها و فرصتهایی را پیش روی فوتبال ایران می گذارد.
افزایش قیمت ارز و تأثیر آن روی فوتبال ایران را میتوان از دو جنبه مورد بررسی قرار دارد؛ تهدید و فرصت. نمیتوان کتمان کرد ورود مربیان درجه یک خارجی مانند کارلوس کیروش، برانکو ایوانکوویچ و وینفرد شفر تأثیر شگرفی روی فوتبال ایران گذاشته است. مربیانی که هر یک با سبک منحصر به فرد خود تیمهای تحت اختیارشان را به سطح بالایی از ارائه فوتبال رساندهاند. اکنون فدراسیون فوتبال با مبلغ هنگفتی که برای قرارداد کارلوس کیروش در نظر گرفته بود چالشی اساسی را برای تمدید قرارداد پیش روی خود خواهد داشت مخصوصاً اینکه قرارداد کیروش دارای آپشن نیز هست و این آپشنها باید در روز تحققشان پرداخت شود. پرسپولیس و استقلال 2 تن از مربیان درجه یک خارجی را در اختیار دارند و از آنجا که این قراردادها با واحد پولی دلار تنظیم میشود هر روز بر مبالغ ریالی آنها افزوده میشود و این درحالی است که استقلال هنوز موفق به تمدید قرارداد وینفرد شفر نشده است. به طور حتم قطع همکاری هر یک از این مربیان تیمهایشان را دچار بحرانی جدید خواهد کرد. تجربه نیز نشان داده در حضور این مربیان خارجی تنها افرادی مانند امیر قلعهنویی باتجربه توان رقابتی دارند و دیگر مربیان جوان دیگر قادر به رقابت با چنین مربیان درجه یکی نیستند. برای مثال میتوان به تفاوت مربیانی مانند حمید استیلی، علی دایی و حمید درخشان با برانکو ایوانکوویچ در پرسپولیس یا علیرضا منصوریان، صمد مرفاوی و پرویز مظلومی با وینفرد شفر در استقلال اشاره کرد که زمین تا آسمان است.
افزایش قیمت بازیکنان خارجی
هر باشگاهی در نقل و انتقالات مجاز است چند بازیکن خارجی جذب کند. حال این بازیکنان خارجی چه باکیفیت و چه بیکیفیت باشند مبالغ پرداختی به آنان به دلار در قرارداد درج خواهد شد. بدیهی است در نقل و انتقالات آتی ریسک جذب بازیکنان خارجی به حداقل خود خواهد رسید اما با بازیکنان خارجی فعلی شاغل در تیمها چه باید کرد؟ برای مثال، تأثیرگذاری بازیکنانی مانند سرور جپاروف و مامه بابا تیام را نمیتوان در روند تیمی تیم استقلال کتمان کرد. شاید اگر بازیکنی مانند تیام به مجموعه استقلال اضافه نمیشد اکنون شاگردان شفر صدرنشین گروه آسیایی خود نبودند.
افزایش هزینههای اردوهای خارجی
تیمملی فوتبال ایران برای رقابتهای جامجهانی 2018 روسیه آماده میشود و این یعنی اجباراً باید تدارک اردوهای خارجی و اسکان در خارج کشور دیده شود. حال با این نرخ افزایشی دلار کار برای مهیاکنندگان این اردوها بسیار سخت خواهد شد. هزینه 4 تیم حاضر در لیگ قهرمانان آسیا نیز افزایش فزایندهای خواهد داشت. ابعاد این قضیه وقتی جدیتر میشود که رقابت با تیمهای عربستانی را در نظر بگیریم. جایی که از 6 بازی مرحله گروهی فقط 2 بازی در داخل خانه خواهد بود.
افزایش جریمههای خارجی
اکثر تیمهای ایرانی مشکل بدهکاری به بازیکنان خود را دارند و برخی تیمها به بازیکنان خارجی خود بدهکار هستند. پروندههای مختلفی در فیفا علیه تیمهای ایرانی تشکیل شده و چون مبالغ رسمی اعلامشده در احکام به دلار و یورو است، اگرچه این مبالغ دلاری ثابت هستند اما قاعدتاً هر روز به لحاظ ریالی روندی صعودی را به خود خواهند دید. برای مثال باشگاه پدیده 144 هزار یورو به ایگور پراهیچ بدهکار است. بدیهی است اختلاف این مبلغ در زمان ابلاغ حکم با تاریخ امروز نجومی است اما فقط میخواهیم اختلاف یک روزه را به دست آوریم. یورو در روز 19 فروردینماه 6550 تومان در بازار آزاد خرید و فروش میشد و به این ترتیب ارزش ریالی این پول در این تاریخ 943 میلیون و 200 هزار تومان بود اما در تاریخ 20 فروردینماه قیمت یورو به 7045 تومان افزایش یافت که به عبارتی معادل یکمیلیارد و 14 میلیون و 480 هزار تومان است. اختلاف همین یک روز معادل 71 میلیون و 280 هزار تومان است. یعنی باشگاه پدیده به ازای همین یک روز رسماً بیش از 71 میلیون تومان دیگر بدهکار شده است. حال این مثال را میتوان به باشگاههای دیگر نیز تعمیم داد.
فرصتها
جامجهانی 2018 و نقل و انتقالات تابستانی نزدیک است و به همین دلیل احتمال لژیونر شدن بازیکنان داخلی (خصوصاً ملیپوشان) افزایش مییابد. در این میان بازیکنانی که با باشگاههای داخلی قرارداد دارند اگر ترانسفر شوند سود بالایی را با تحویل ارز به این باشگاهها تزریق میکنند. البته تعداد بازیکنانی که تحت قرارداد بلندمدت با باشگاههایشان هستند اندک است.
استقبال از اردوهای داخلی
بدیهی است با افزایش قیمت ارز تمایل باشگاهها به برپایی اردوهای خارجی کاهش پیدا میکند و فرصت خوبی برای کمپهای داخلی خواهد بود تا پذیرای تیمهای مختلف باشند و وجوه باشگاهها در داخل کشور خرج شده و از خروج ارز جلوگیری شود. البته تعداد کمپهای مناسب در ایران قاعدتاً کم است و در آینده باید فکری به حال این موضوع کرد.
جوانگرایی اجباری
وقتی مربیان نتوانند بازیکنان خارجی مدنظر خود را جذب کنند و بازیکنی نیز در پنجره
نقل و انتقالات نباشد که پاسخگوی نیازهای آنها باشد، ناچار به تیمهای پایه خود رو آورده و جوانان بیشتری جذب تیمها شده و فرصت بازی پیدا میکنند. جسارت مربیان افزایش مییابد و قاعدتاً استعدادهای بیشتری در فوتبال ایران خود را اثبات خواهند کرد. در انتها باید گفت اما تهدیدهای ناشی از افزایش قیمت ارز بسیار بیشتر از فرصتهایی است که این معضل پیش روی فوتبال ایران قرار میدهد. فوتبال ایران به لحاظ مالی در سراشیبی سقوط قرار دارد و وجود مانعی به نام افزایش ارز شیب این سقوط را بسیار بیشتر
خواهد کرد.