رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه تاکنون بر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه در ۳ نوامبر سال ۲۰۱۹ تأکید داشت. او اکنون اما می‌گوید این انتخابات زودتر از موعد یادشده و در ژوئن سال جاری میلادی، یعنی حدود یک سال و نیم زودتر برگزار می‌شود. رئیس‌جمهور ترکیه وضعیت کنونی در سوریه و عراق و تصمیماتی که باید در سیاست‌های کلان اقتصادی کشور اتخاذ شود را دلیل برگزاری انتخابات زودهنگام بیان کرده است. به گفته اردوغان، تصمیم در این‌باره در دیدار او با دولت باغچه‌لی، رهبر حزب راستگرای حرکت ملی در روز چهارشنبه گرفته شد. باغچه‌لی یک روز پیش از آن خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام شده و روز ۲۶ آگوست سال جاری را پیشنهاد کرده بود. اردوغان اما پس از دیدار با باغچه‌لی، ۲۴ ژوئن را برای انتخابات زودهنگام مطرح کرد. تعیین تاریخ دقیق این انتخابات در نهایت بر عهده کمیسیون برگزاری انتخابات است. حزب حرکت ملی مدت‌هاست از اردوغان و سیاست‌های حزب او (عدالت و توسعه) پشتیبانی می‌کند. این دو حزب قصد دارند در انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری در جبهه‌ای واحد شرکت کنند اما اقدام به برگزاری انتخابات زودهنگام، ریسک و چه‌بسا ماجراجویی بزرگی توسط اردوغان و حزبش است، به این دلیل که برنده آن ثمره‌های نتایج همه‌پرسی برای قانون اساسی را می‌چیند که در ماه آوریل سال 2017 برگزار شد و به رئیس‌جمهور اختیارات زیادی داد؛ تغییری که در آن اردوغان به دشواری و با فاصله‌ای بسیار اندک یعنی با کسب نزدیک به 50 درصد از آرا و با کمک همپیمانش یعنی حزب راستگرای حرکت ملی برنده شد.
گمانه‌های زیادی درباره تصمیم جنجالی حزب اردوغان برای برگزاری زودهنگام انتخابات مطرح می‌شود؛ نخست، اردوغان می‌داند که پس از موفقیت ارتش ترکیه در اشغال شهر عفرین سوریه و شکست دادن شبه‌نظامیان کرد سوری در این شهر، محبوبیت گسترده‌ای در میان افکار عمومی ترکیه به دست آورد؛ اقدامی که مقدمه‌ای برای بازگرداندن تعداد زیادی از 5/3 میلیون مهاجر سوری در ترکیه به کشورشان است که حضور آنها محور انتقاد از دولتش شده است و اردوغان می‌خواهد تا دیر نشده ثمره این محبوبیت را از طریق صندوق‌های رأی بچیند تا مبادا تحولات آینده آن را کاهش دهد لکن پیشروی نکردن به سمت شهر منبج سوریه در ماه‌های آینده یا بیشتر شدن تلفات نیروهای ترکیه در عفرین در نتیجه حملات کردها چه‌بسا نتایج معکوس در پی خواهد داشت.
دوم، اقتصاد ترکیه به‌رغم رشد خوبی که داشت و با رشد اقتصادی 4/7 درصد، دومین رشد بالا در جهان پس از ایسلند را دارا بود، بنا به دلایلی در معرض تهدید رکود و افول قرار دارد که بارزترین آنها تزلزل در روابط با روسیه و ایران پس از تأیید بزرگ تجاوز سه‌جانبه آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه در بامداد روز شنبه گذشته توسط اردوغان است. این تایید خشم همپیمانان ایرانی و روس را برانگیخت و چه‌بسا بلندپروازی‌های اردوغان در بالا بردن تبادل تجاری سالانه با روسیه از 30 به 100 میلیارد دلار و با ایران از 10 به 30 میلیارد دلار در سال‌های آینده محقق نشود، از سوی دیگر، لیره ترکیه نیز بشدت ارزش خود را از دست داد به طوری که به 20/4 لیره مقابل هر دلار رسید، یعنی به یک‌پنجم ارزش در روزهای گذشته کاهش یافت و بانک مرکزی برای توقف افول لیره دخالت کرد.
سوم، حزب حرکت ملی ترکیه، همپیمان اصلی اردوغان از کاهش شدید محبوبیتش رنج می‌برد و برخی پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که 10 درصد لازم برای ورودش به پارلمان را به دست نمی‌آورد؛ آن هم در سایه افزایش محبوبیت «حزب خوب» به ریاست خانم مارال آکشنر، ستاره رو به صعود در عرصه سیاسی ترکیه. در همین راستا، خانم آکشنر در واکنش به نهایی شدن انتخابات زودهنگام در ترکیه عنوان کرد: اردوغان اقتصاد ترکیه را به ورطه نابودی کشانده است و برای نجات از مهلکه شکست در انتخابات آتی ترکیه، تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام گرفته است. آکشنر تصریح کرد: من به صراحت اعلام می‌کنم با 100 هزار امضا نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری خواهم شد. از همین لحظه اقدامات انتخاباتی خود را آغاز می‌کنیم. این انتخابات از منظر حقوقی و قانونی برای حضور ما مشکلی ندارد و حاکمیت، هر قانونی می‌خواهد تصویب کند ولی بدانند که ترس‌شان مانع سرنگونی‌شان نخواهد شد. به اعتقاد برخی کارشناسان، مارال آکشنر که به «زن آهنین ترکیه» معروف است و حزب نوپای او می‌تواند با بسیج جناح‌های مخالف در قامت یک نیروی اپوزیسیون قدرتمند در برابر یکه‌تازی رئیس‌جمهور اردوغان و حزب عدالت و توسعه ظاهر شود.
دومرحله‌ای شدن انتخابات طبق نظرسنجی‌ها
نتایج نظرسنجی موسسه ماک درباره نتایج انتخابات 24 ژوئن حاکی از آن است که میزان آرای ائتلاف حزب حاکم «عدالت و توسعه» به ریاست اردوغان، 5/41 درصد و حزب «حرکت ملی» 5/6 درصد است. میزان آرای حزب «جمهوریت خلق» هم از 23 تا 25 درصد در نوسان است. میزان آرای حزب کردی «دموکراتیک خلق‌ها» نیز بین 8 تا 9 درصد قرار دارد. همچنین حزب «خوب» به رهبری مارال آکشنر صاحب 7 درصد از آراست. با این شرایط درصد آرای رجب طیب اردوغان (نامزد ائتلافی حزب خودش و حزب همپیمانش یعنی(حرکت ملی) زیر 50 درصد است و انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده خواهد شد.
دلایل ریزش آرای اردوغان
ناظران معتقدند بحران‌های اقتصادی، حمایت حاکمیت ترکیه از تجاوز نظامی تروئیکای غربی به سوریه و سکوت آنکارا در برابر اشغال جزایر ترکیه توسط یونان از دلایل برجسته ریزش آرای اردوغان خواهد بود. در این‌باره حمید قدسی‌آذر، کارشناس مسائل ترکیه می‌گوید در حالی‌‌که افکار عمومی در ترکیه از حمایت دولت آنکارا از حمله نظامی آمریکا و همپیمانان غربی‌شان به سوریه، سردر گم شده‌اند، هیچ پاسخی از طرف حاکمیت به آنها داده نمی‌شود. جالب اینجاست که پس از حمایت ترکیه از آمریکا، کنگره این کشور کمک 300 میلیون دلاری دولت آمریکا برای تجهیز تسلیحاتی گروه تروریستی «پ‌ی‌د» شاخه سوری «پ‌ک‌ک» را تصویب کرد. از طرف دیگر حمایت‌های اردوغان و دولت ترکیه از مداخلات غربی‌ها در سوریه منجر به بی‌اعتمادی ایران و روسیه به این کشور شده است. این اقدام حاکمیت ترکیه به منزله خودزنی در عرصه میدانی سوریه است. همه کارشناسان درباره ریزش آرای اردوغان و حزب عدالت و توسعه در پی حمایت آنها از آمریکا متفق‌القول هستند. با تحقیقاتی که نهادهای دولتی ترکیه درباره ریزش آرای حزب عدالت و توسعه در انتخابات آتی ترکیه به خاطر حمایت از آمریکا در بمباران سوریه به عنوان یک کشور مسلمان انجام داده‌اند، میزان این ریزش آرا 2 تا 5 درصد تخمین‌زده شده است.
آمریکا نگران انتخابات 24 ژوئن ترکیه
آمریکا یک روز بعد از اعلام رسمی برگزاری انتخابات پیش از موعد پارلمانی و ریاست‌جمهوری در ترکیه، از برگزاری این انتخابات در فضای قانون وضعیت فوق‌العاده و اضطراری انتقاد کرد. در نخستین واکنش رسمی دولت آمریکا به اعلام برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده از اینکه این انتخابات قرار است در حالی برگزار شود که قانون وضعیت اضطراری و فوق‌العاده در این کشور برقرار است، ابراز نگرانی کرد. هیدر نائورت گفت در جریان وضعیت اضطراری، برگزاری یک انتخابات آزاد، منصفانه و شفاف مطابق با قوانین ترکیه و تعهدات بین‌المللی این کشور، کاری سخت خواهد بود. وزارت خارجه ترکیه نیز مخالفت خود را با اظهارات مسؤولان وزارت خارجه آمریکا درباره انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و پارلمان ترکیه در ژوئن اعلام کرده و آن را دخالت در خواست مردم ترکیه دانسته است. گفتنی است حزب حاکم ترکیه به همراه 2 حزب اپوزیسیون این کشور، روز جمعه در پارلمان به نفع لایحه برگزاری انتخابات زودهنگام در تاریخ 24 ژوئن سال جاری میلادی رای دادند.