صبح دیروز در رخدادی تاریخی یک رهبر کرهشمالی در حالی برای نخستینبار طی 65 سال اخیر پا به خاک همسایه جنوبی گذاشته و مورد استقبال رسمی مقامات کرهجنوبی قرار گرفت که نه سئول و نه واشنگتن - به عنوان متحدان راهبردی یکدیگر در شبهجزیره کره علیه پیونگیانگ- برای ضمانت این آشتی تاریخی هیچگونه تعهد یکجانبهای برای خلع سلاح هستهای کرهشمالی از کیم جونگ اون، رهبر جوان آن نگرفتند. در حقیقت استقبال باشکوه رئیسجمهور کرهجنوبی از رهبر عالی کرهشمالی، خوشامدگویی مشترک واشنگتن و سئول به یک عضو غیررسمی باشگاه هستهای مجهز به قویترین نوع کلاهک هستهای – هیدروژنی- و موشکهای قارهپیمای بالستیک بود.
عقبنشینی ترامپ در مقابل اون، دیروز در شبکههای اجتماعی بازتاب وسیعی داشت و فعالان آمریکایی این پرسش را مطرح کردند که چگونه دولت آمریکا به ظن برخورداری دولتهای عراق و سوریه به آنها حمله نظامی میکند و ایران را به اتهام تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای مورد تحریم قرار میدهد اما با کشوری که مطمئن است به خطرناکترین تسلیحات هستهای و موشکی مجهز شده چراغ سبز صلح نشان میدهد.
استقبال به سبک جومونگ
تصاویر حرکت کاروان رئیسجمهور کرهجنوبی در بزرگراه منتهی به نقطه صفر مرزی و ابراز احساسات مردم این کشور برای این هیات به صورت زنده از شبکههای تلویزیونی پخش میشد اما در طرف مقابل تصاویر مربوط به اسکورت رهبر کرهشمالی کاملا گزینشی بود و در اطراف مسیر او تا ساختمان صلح هم خبری از حضور مردم نبود.
کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی، ساعت ۹:۳۰ دقیقه صبح دیروز (به وقت محلی) پیاده از مرز 2 کره در پانمونجوم عبور کرد و با مون جائه این، رئیسجمهوری کرهجنوبی دیدار کرد. رهبران 2 کره در خط مرزی، خندان با هم احوالپرسی کردند و برای مدتی طولانی دست دادند و ظاهر آنها از دور شبیه 2 دوست قدیمی بود. مون در «ساختمان صلح» که در طرف جنوبی منطقه خلع سلاح است منتظر رهبر کرهشمالی مانده بود. دست دادن آنها در مکانی بسیار سمبلیک رخ داد چرا که هر کدام از این مقامها در طرف خطی ایستاده بودند که 2 کره را از هم جدا میکند و سپس رهبر سئول، کیم جونگ اون را برای نخستین بار به خاک کشورش دعوت کرد و رهبر کرهشمالی هم اقدام متقابلی انجام داد. در نهایت دو طرف دست در دست وارد خاک کرهجنوبی شدند. رهبر جوان کرهشمالی در دیدار همتای جنوبیاش نشان داد شخصیتی بسیار بهتر از آن چیزی که رسانههای غربی از او تصویر میکردند دارد. پس از عبور تاریخی رهبر کرهشمالی از مرز، «اون» و «این» دست در دست هم پا روی فرش قرمزی گذاشتند که به ساختمان صلح ختم میشد. در این مسیر، مراسم استقبال سنتی باشکوهی از هنرمندان کرهجنوبی با لباسها و پرچمهای تاریخی ملت کره به عمل آمد. شرکت اون در مراسم استقبالی با آیینهایی که نمادهایش در نقطه مقابل ایدئولوژی کمونیستی حاکم بر کرهشمالی بود، میتواند به منزله یک پیام سیاسی از سوی پیونگیانگ محسوب شود. رهبران 2 کره سپس وارد سالن نشست شدند و کیم جونگ اون دفتر یادبود را امضا کرد. رسانههای بینالمللی گزارش دادهاند «کیم جونگ اون» در این دفتر یادبود نوشته است: «اینک تاریخ جدیدی آغاز شده است.» همه جزئیات نشست جمعه، از دست دادن رهبران تا فضای گفتوگوها از پیش تعیین شده بود. اما با وجود نمایش اعتماد اون به همسایگان جنوبی، باز هم در هنگام امضای تفاهمنامه، از قلم مخصوص خود استفاده کرد تا مبادا هدف ترور بیولوژیکی متحدان غربی سئول قرار گیرد. رهبر کرهشمالی را خواهرش و 5 تن از مقامهای بلندپایه کرهشمالی همراهی میکردند. علاوه برآن سران نظامی 2 کشور نیز جزو ملاقاتکنندگان بودند. محل ملاقات «ساختمان صلح» بود که در منطقه غیرنظامی میان 2 کشور واقع شده است. سران 2 کشور درباره بهبود روابط 2 کشور و استقرار صلحی پایدار برای 2 کشور جدا شده در شبهجزیره کره صحبت کردند. مذاکرات صبحگاهی100 دقیقه به طول انجامید و 2 طرف پس از صرف ناهار به طور جداگانه برای ادامه مذاکره بازگشتند و یک درخت نمادین را به اتفاق هم در بخش جنوبی روستای پانمونجوم کاشته و همان جا حین قدم زدن به صحبت پرداختند. در همین حال سخنگوی مون جائه این گفت رهبر کرهشمالی بابت آزمایش هستهای سال گذشته و از خواب بیدار کردن مون عذرخواهی کرده است. او گفت: «ما دیگر خواب صبحگاهی شما را مختل نمیکنیم.» این سخنان در واقع تاکید مجددی بر قول پیونگیانگ برای توقف آزمایشهای هستهای است. طبق گزارش کرهجنوبی، مون جائهاین گفته است «امروز مذاکرات بسیار خوبی» داشته و این «هدیهای به جهان» است. رئیسجمهوری کرهجنوبی همچنین به همتای کرهشمالی خود پیشنهاد داده است، یک خط راهآهن ارتباطی میان 2 کره کشیده شود، چراکه این مساله مقدمهای برای راهاندازی قطارهای سریعالسیر بین 2 کشور خواهد بود. تاکید بر ایجاد جاده بین 2 کشور در شهر مرزی کائهسونگ و همچنین کشیدن خط راهآهن که شهرهای 2 طرف را به هم وصل کند، نشان از چشمانداز تجاری و ترانزینی توافق صلح در شبهجزیره کره در سالهای آتی دارد. کیم جونگ اون نیز گفته است: در صورتی که از من دعوت شود آمادهام هر زمان به «کاخ آبی» (مقر ریاستجمهوری کرهجنوبی) در سئول بروم.
اون ضمانت هستهای نداد
رهبران کره سپس در کنفرانس خبری مشترکی اعلام کردند، اعلامیه مشترکی به امضا رسیده است که دربرگیرنده تحقق صلح دائمی و پایدار در شبه جزیره کره و پاکسازی این منطقه از سلاح هستهای است. در این اعلامیهای که دو طرف امضا کردند، تاکید شده باید هر دو طرف برای کاهش اقدامات خصمانه در شبهجزیره کره و تبدیل منطقه نظامی محافظت شده به یک منطقه صلح تلاش کنند. 2 رهبر کرهشمالی و کرهجنوبی در این کنفرانس خبری اعلام کردند اعلامیهای را در راستای تحقق صلح دائم و پایدار در شبهجزیره کره امضا کردهاند. رهبران 2 کره تاکید کردند براساس این اعلامیه توافق شده هرگونه اقدام خصمانه زمینی، هوایی و دریایی متوقف شود. رهبران 2 کره اعلام کردند، 2 کره قصد دارند آتشبس سال ۱۹۵۳ را به معاهده صلح تبدیل کنند و اواخر سال جاری میلادی رسما پایان جنگ کره و توقف خصومتها اعلام میشود. طبق اعلامیه 2 رهبر، مذاکرات در اواسط ماه آینده میلادی در سطح ژنرالها برای ایجاد ارتباطات برای حل مسائل نظامی برگزار میشود. رئیسجمهوری کرهجنوبی در این کنفرانس خبری اظهار داشت: هر دو کره تصمیم دارند عاریسازی شبهجزیره کره را از سلاح هستهای طی سال جاری میلادی تکمیل کنند. دو طرف همچنین موافقت کردند به طور فعال در راستای برگزاری گفتوگوهای سهجانبه یا چهارجانبه با حضور آمریکا و چین تلاش کنند. نکته مهم اینجاست که آنچه در بند تعهد رهبران 2 کره نسبت به پاکسازی شبهجزیره از تسلیحات هستهای گنجانده شده، بر خلاف مانور رسانههای زنجیرهای، موضوع تازهای نیست و در حقیقت این خواسته اصلی و همیشگی پیونگیانگ پس از استقرار کلاهکهای هستهای آمریکا در پایگاههای نظامیاش در کرهجنوبی بوده است. این موضوعی بود که سال گذشته نیز توسط اون مطرح شد و او در اوج تنش هستهای با ترامپ اعلام کرد کشورش تنها در صورتی از تسلیحات هستهایاش صرفنظر میکند که آمریکاییها نیز تسلیحات هستهایشان را از کرهجنوبی و ژاپن خارج کنند که امری محال به نظر میرسد. کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی نیز تاکید کرد: ما توافقی را امضا کردیم به دورهای از جنگ و تنش بسیار در روابط دو طرف پایان میدهد و همانطور که بسیاری امید زیادی به این نشست داشتند ما شاهد توافقاتی بودیم که درباره مساله صلح فراگیر بوده، ما ملتی واحد در کنار هم هستیم و باید برای آیندهای جدید برای نسلهای آینده تلاش کنیم و من به همین دلیل به این منطقه آمدم. وی گفت: من و رهبر کرهجنوبی در تحقق صلح بسیار جدی هستیم و من به صراحت عزم خود را برای آینده صلحآمیز اعلام کردم. این رویکرد را نیز از سمت کرهجنوبی شاهد بودم. ما در بسیاری از مسائل که برای 2 ملت مهم است صریح صحبت کردیم اما به اعتقاد من تحقق صلح واقعی زمانی است که تمام توافقات انجام شده، اجرایی شوند. شکوفایی و پیشرفت 2 ملت از طریق اجرای وعدههای داده شده، ممکن خواهد بود. وی خاطرنشان کرد: رئیسجمهوری کرهجنوبی طی سال جاری میلادی به پیونگ یانگ سفر خواهد کرد. در همین حال سخنگوی مون جائهاین گفت: رهبر کرهشمالی بابت آزمایش هستهای سال گذشته و از خواب بیدار کردن مون عذرخواهی کرده است. او گفت ما دیگر خواب صبحگاهی شما را مختل نمیکنیم. این سخنان در واقع تاکید مجددی بر قول پیونگیانگ برای توقف آزمایشهای هستهای است.
ذوق زدگی ترامپ
طبیعی بود که گرمترین واکنش بینالمللی به این رویداد از سوی رئیسجمهور آمریکا باشد که بیصبرانه برای نخستین دستاورد مثبتش در سیاست خارجی پس از یک سال و 3 ماه حضور در کاخ سفید لحظهشماری میکرد. ترامپ دیروز هم طبق معمول بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب اقدام به انتشار توئیت کرد و این بار نوشت: «بعد از یک سال آتشین آزمایش موشکی و اتمی، هماکنون یک دیدار تاریخی بین کرهشمالی و کرهجنوبی در حال انجام است. اتفاقهای خوبی در حال رخ دادن است البته زمان مشخص خواهد کرد». ترامپ سپس با نوشتن اینکه «جنگ کره پایان مییابد!» از آمریکاییها خواست به دستاورد او در کره مفتخر باشند. او در توئیت بعدی از شی جین پینگ، رئیسجمهوری چین به عنوان دوست خوب خود یاد کرد که کمک زیادی به فرآیند آشتی 2 کره کرده است. این در حالی است که ترامپ یک روز جلوتر در مصاحبه با شبکه فاکسنیوز گفته بود هنوز مکان و جزئیان دیدار نزدیکش با کیم جونگ اون مشخص نیست. او همچنین دیدار 3 هفته پیش مایک پمپئو، رئیس سابق سیا و وزیر خارجه جدید آمریکا با رهبر کرهشمالی در پیونگیانگ بهمدت یک ساعت را باورنکردنی و برنامهریزی نشده خواند و گفت: «او قصد نداشت با کیم جونگ اون دیدار کند ولی این کار را انجام داد.» پکن و مسکو نیز که در پسپرده در ارسال این پاس طلایی برای ترامپ نقش آفریده بودند به طور ویژه از دیدار این و اون استقبال کردند. البته این نخستین بار نیست که رهبران دوطرف طی وضعیت جنگی 68 ساله میان خود برای آشتی اقدام میکنند.
راز توقف هستهای کره شمالی
رهبر کرهشمالی تصمیم به متوقف کردن آزمایشهای هستهای گرفت اما علل این اقدام به روشنی آشکار نشد. اکنون گفته میشود یکی از علتهای این تصمیم آسیبدیدگی محل انجام این آزمایشها بوده است. برخی منابع پنجشنبه اعلام کردند یکی از مناطق اصلی انجام آزمایشهای هستهای کرهشمالی آنچنان آسیب دیده که عملا انجام آزمایشهای هستهای بیشتر را ناممکن کرده است. سایت اشپیگل آنلاین نیز در همین رابطه گزارشی منتشر کرده که مستند به اطلاعاتی است: که از سوی کارشناسان ژئوفیزیک چینی اعلام شده است. در این گزارش آمده است یکی از دلایل احتمالی تصمیم کیم جونگ اون، آسیبدیدگی منطقهای است که کرهشمالی عمدتا برای انجام آزمایشهای هستهای از آن بهره میگرفت. روز جمعه ۲۰ آوریل، رهبر کرهشمالی با اعلام این موضوع که این کشور آزمایشهای هستهای خود را متوقف میکند، بار دیگر در مرکز توجه رسانههای بینالمللی قرار گرفت؛ خبری که با استقبال فراوان روبهرو شد و مفسران از آن بهعنوان چرخشی در سیاست دولت کرهشمالی و در عین حال نتیجه دادن فشارها و تحریمهای دولت واشنگتن یاد کردند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا عقبنشینی کیم جونگ اون را نشانه موفق بودن دیپلماسی خود ارزیابی کرد و گفته شد رهبران 2 کشور کرهشمالی و آمریکا بزودی با یکدیگر دیدار و گفتوگو خواهند کرد. گزارش یادشده به آزمایش هستهای ماه سپتامبر کرهشمالی اشاره میکند. در این گزارش آمده است که آسیب ناشی از این آزمایش به حدی بوده که امکان ادامه آزمایشهای هستهای کرهشمالی در شرایط کنونی وجود ندارد. بر اساس اطلاعاتی که از سوی پژوهشگران ژئوفیزیک چین منتشر شده، کوهی که به عنوان یکی از مراکز اصلی آزمایشهای هستهای کرهشمالی به حساب میآمده، در اثر آزمایشهای پیشین و بویژه در اثر آزمایش هستهای ماه سپتامبر این کشور به شدت آسیب دیده است. گزارش «اشپیگل آنلاین» به نقل از دانشمندان ژئوفیزیک چین فاش کرده است که پایه کوه مانتاپسان در اثر آزمایش هستهای ماه سپتامبر متزلزل شده و حتی احتمالا بخشی از آن دچار ریزش شده است.
تاریخچه 3 دیدار رهبران 2 کره
گفتنی است بعد از پایان جنگ 2 کره (1953-1950) رسما آتشبس برقرار شد اما هر دو کشور در حالت جنگی قرار گرفتند. ظرف 65 سال گذشته این سومین بار است که بین سران 2 کره ملاقات انجام شده است. نخستین ملاقات در ژوئن 2000 و دومین دیدار در اکتبر 2007 در پیونگیانگ، پایتخت کرهشمالی انجام شد. تدارک برای دیدار سران 2 کره از اوایل 2018 آغاز شد. برگزاری مسابقات المپیک زمستانی در فوریه 2018 باعث شد 2 کشور به هم نزدیک و از دشمن به دوست تبدیل شوند.