نخستین انتخابات پارلمانی عراق پس از شکست داعش، روز شنبه در سایه نگرانی از حملات لانه‌های خفته این گروه تروریستی برگزار شد. در این دوره از انتخابات عراق، نظام رای‌دهی الکترونیک بود و همین مسأله امکان اعلام نتایج را طی 48 ساعت پس از پایان انتخابات میسر می‌کرد. طبق اعلام کمیساریای عالی انتخابات، نتایج رسمی احتمالا امروز اعلام خواهد شد ولی آمار غیررسمی منتشر شده در روز یکشنبه حاکی از آن است که ائتلاف «النصر» به ریاست حیدر العبادی، نخست‌وزیر پیشتاز است و این پیشتازی در استان‌های نینوا، صلاح‌الدین و الانبار کاملا محسوس است و در مقابل ائتلاف «سائرون» به رهبری مقتدا صدر در شهرهای جنوبی پیشتاز است و با فهرست‌های ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری مالکی و ائتلاف الفتح به ریاست هادی العامری رقابتی نزدیک دارد. از سوی دیگر، احمد الاسدی، سخنگوی ائتلاف «الفتح» به ریاست هادی العامری، رئیس سازمان بدر در گفت‌وگو با شبکه المیادین اعلام کرد: «نتایج اولیه از پیشتازی ائتلاف الفتح حکایت می‌کند. ما نگرانیم که در نتایج دستکاری شود». الاسدی همچنین اعلام کرد میزان مشارکت در حد انتظار نبود و بسیار پایین است. روند شمارش باید کاملا در سلامت انجام شود. او ابراز امیدواری کرد همه به وعده‌های انتخاباتی خود متعهد باشند و دولتی قوی شکل بگیرد نه دولت سهم‌خواهی. همچنین گفته می‌شود در میان احزاب کرد، فهرست «الجیل الجدید» از سایر رقبایش مانند «التغییر» و جنبش «العداله» به رهبری «برهم صالح» در استان‌های کرکوک و اربیل پیشی گرفته است و 2 حزب اصلی اتحادیه میهنی و دموکراتیک کردستان مانند دوره‌های پیش انتخابات، همچنان در راس قرار دارند. برخی منابع غیررسمی اعلام می‌کنند که حزب دموکراتیک کردستان به ریاست مسعود بارزانی در منطقه کردستان در صدر قرار دارد و 25 کرسی پارلمانی را کسب کرده است و پس از آن حزب اتحادیه میهنی کردستان با 16 کرسی قرار دارد. گفته می‌شود شمار کرسی‌های جنبش التغییر کاهش یافته؛ این حزب از 8 کرسی در دوره پیش به 6 کرسی دست یافته است. ائتلاف عدالت و دموکراسی به ریاست برهم صالح و حزب اتحاد اسلامی هر یک به 3 کرسی دست یافته‌اند. حزب جماعت اسلامی به ریاست علی بابیر و الجیل الجدید به ریاست شاسوار عبدالواحد نیز هر یک، تنها 2 کرسی کسب کرده‌اند.
دلایل اقبال کمرنگ به انتخابات
کمیساریای عالی انتخابات، صبح دیروز پس از شمارش 92 درصد آرا، نسبت مشارکت را 52/44 درصد اعلام کرد، این در حالی است که در دوره انتخاباتی پیشین در سال 2014، نسبت مشارکت 60 درصد اعلام شده بود. در حالی ‌که طبق گزارش‌های غیررسمی، استان‌های اقلیم کردستان عراق بالاترین میزان مشارکت را در بین استان‌های عراق ثبت کردند به طوری ‌که در استان اربیل میزان مشارکت 55 درصد و در سلیمانیه 52 درصد بود، در دهوک نیز 69 درصد. نتایج اولیه همچنین نشان می‌دهد بیشترین میزان مشارکت در مناطقی نظیر موصل، الانبار و کرکوک بوده که قبلا تحت کنترل داعش بودند؛ در حالی‌که بغداد، بزرگ‌ترین استان این کشور شاهد کمترین میزان مشارکت در مقایسه با مناطق دیگر بود. در همین راستا، قیس خزعلی، دبیرکل «عصائب اهل‌الحق»- وابسته به هیات حشدالشعبی- آمریکا را عامل اصلی استقبال ضعیف مردمی در انتخابات روز شنبه در عراق اعلام کرد و متذکر شد در حالی‌ که امنیت کامل در سراسر عراق بویژه در روز انتخابات حاکم بوده است ولی سفارت واشنگتن در بغداد، در بیانیه‌ای تحریک‌آمیز، نسبت به عملیات تروریستی در مراکز اخذ رای در بغداد هشدار داد.
گذار از طایفه‌گری به ساختار سیاسی حزبی
مشارکت پایین در انتخابات این دوره در حالی بود که عراق شاهد گسترده‌‌‌‌‌ترین مشارکت احزاب و ائتلاف‌ها بود و بیش از 7 هزار نامزد انتخاباتی در 18 استان عراق برای دستیابی به 328 کرسی پارلمانی با یکدیگر به رقابت پرداختند. شواهد حاکی از آن است که ساختار و قوانین جدید انتخاباتی که از این دوره به اجرا گذاشته شدند و هدف‌شان تعمیم دموکراسی ملی به نفع احزاب و ائتلاف‌‌های رسمی و جلوگیری از طایفه‌گرایی در صندوق‌‌های رای بوده به یکی از عوامل اقبال کم عراقی‌ها تبدیل شده است. در حالی که در ادوار گذشته بویژه در شهرهای کوچک‌‌‌‌‌‌تر و مناطق عشیره‌ای عراق، رای اهالی عمدتا به صورت قبیله‌ای و طایفه‌ای به صندوق ریخته می‌شد، در قانون جدید تلاش شده احزاب سیاسی جایگزین طایفه‌ها شوند و بخش مهمی از جامعه هنوز این جایگزینی را نپذیرفته‌‌‌اند. به همین خاطر است که دیروز «ائتلاف الوطنیه» به رهبری ایاد علاوی، معاون رئیس‌جمهور عراق با انتقاد از کمیسیون انتخابات این کشور خواستار لغو نتایج انتخابات پارلمانی این دوره و برگزاری دوباره آن در زمانی دیگر شد. این ائتلاف درخواست لغو انتخابات اخیر را به دلیل «عدم تمایل مردم عراق برای مشارکت گسترده در انتخابات، گسترش اقدامات خشونت‌بار، تزویر، گمراه‌سازی، خرید رای و سوءاستفاده از شرایط آوارگان و مهاجران» نسبت داد اما در حقیقت علاوی و گروهش از مشارکت پایین در انتخابات بویژه در مناطق سنی‌نشین نگران هستند که دلیل آن گذار دموکراتیک انتخابات از قبیله‌ای به ساختار حزبی است. همچنین به گزارش سومریه‌نیوز، نوری مالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون از فراکسیون‌های سیاسی خواست درباره تشکیل دولت بعد از تایید نتایج انتخابات تعجیل و منسجم عمل کرده و دولت جدید عراق در سریع‌‌‌‌‌ترین زمان ممکن تشکیل شود.
موعد احتمالی تشکیل دولت
در همین راستا، عباس البیاتی از نمایندگان پارلمان عراق و از اعضای ائتلاف النصر اعلام کرد قرار است دولت جدید پس از تعطیلات عید فطر تشکیل شود و نتایج نهایی انتخابات طی روزهای آینده اعلام خواهد شد. وی تصریح کرد، دولت جدید بر اصل سیاستمداران تکنوکرات یا خارج از عرصه سیاسی و بر چارچوب صلاحیت‌ها تمرکز خواهد کرد و به دنبال برنامه عملی، اقتصادی و توسعه‌مند است و با هسته‌های قوی در داخل پارلمان حمایت خواهد شد تا در آینده درگیری و اختلاف میان دولت و پارلمان پیش نیاید.
اختلاف بر سر نتایج در اقلیم کردستان
اختلاف بر سر نتایج اولیه آرا در کردستان عراق به درگیری کشید و برخی احزاب از جنبش تغییر، جماعت اسلامی کردستان عراق، اتحاد اسلامی کردستان عراق، ائتلافی برای دموکراسی و عدالت و حزب دموکرات کردستان عراق با رد نتایج اولیه انتخابات پارلمانی در سلیمانیه و کرکوک، خواهان بازشماری دستی نتایج از سوی کمیسیون عالی انتخابات عراق شدند. این احزاب اتحادیه میهنی کردستان عراق را متهم به تقلب گسترده در انتخابات این استان کردند. همزمان با این درخواست نیروهای ویژه امنیتی مقر اصلی جنبش تغییر را در استان سلیمانیه محاصره کرده و به گفته برخی منابع محلی به سوی حاضران در این مرکز حزبی تیراندازی کردند. این نیروها در پی استقرار در این منطقه خواهان پراکنده شدن اعضای حزب جنبش تغییر شدند. کمیسیون انتخابات عراق نیز اعلام کرد، تصمیم گرفته است کمیته‌ای را برای بررسی اعتراض‌های احزاب کرد به نتایج انتخابات در کرکوک تشکیل دهد.