گروه اقتصادی: یک ماه از مسدودسازی دست و پا شکسته تلگرام در ایران می‌گذرد. در این مدت زمان کوتاه بیش از 15 میلیون کاربر فضای مجازی ایرانی قید تلگرام را زدند و به سمت پیام‌رسان‌های داخلی آمدند. با افزایش کاربران پیام‌رسان‌های داخلی نیازهای ارائه‌دهندگان آنها نیز افزایش پیدا کرده که طبق شواهد، دولت و در راس آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به وظایف خود در راستای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی جامه عمل نپوشانده و حتی به سمت کلاینت‌هایی از تلگرام اصلی رفته است.
فیلترینگ دست و پا شکسته
بخشی از کاربران فضای مجازی با مصداق قرار دادن فیلترینگ تلگرام در روسیه و ناکام ماندن بخشی از محورهای محدودیت‌های تلگرام در این کشور، این موضوع را به ایران هم تعمیم می‌دادند اما بر اساس آخرین اخبار منتشر شده توسط خبرگزاری RBK روسیه، فیلترینگ در تلگرام به غیر از بخش متن به صورت کامل در تمام بخش‌ها مانند مدیا، اتصال اولیه و ایجاد کانال‌های جدید انجام شده است. به غیر از این باید توجه داشت که به کلی شبکه توزیع اینترنت در روسیه با ایران متفاوت است. بر این اساس شبکه توزیع نت در روسیه به صورت غیر متمرکز است، این یعنی در حال حاضر 80 شرکت خصوصی به صورت مستقل واردکننده پهنای باند در این کشور هستند. پس برای مسدودی یک اپلیکیشن احتیاج است تمام این 80 شرکت خصوصی ارائه‌دهنده اینترنت آی‌پی‌های آن اپلیکیشن را مسدود کنند که به دلیل توافقاتی که این شرکت‌ها با کاربران خود داشته‌اند این کار کمی دشوار است. اما اینترنت در ایران به صورت متمرکز توسط دولت در اختیار شرکت‌های عرضه‌کننده نت قرار داده می‌شود و این قابلیت وجود دارد که دولت خود در 6 مبدا اصلی گیت ریت، آی‌پی‌های تلگرام را مسدود کند، به جای اینکه این وظیفه را بر دوش اپراتورها بگذارد. اپراتورهایی که در حال حاضر با موضوع فیلترینگ به بازی نگاه می‌کنند و روزی که بخواهند فیلترینگ انجام می‌دهند و روزی دیگر آی‌پی‌های تلگرام را باز می‌کنند.
عملکرد دولت درباره پیام‌رسان‌های داخلی آنقدر باری به هر جهت بوده که حتی از لحاظ زیرساختی نیز بزرگ ترین پیام‌رسان داخلی ایران چند روزی با مشکل دست و پنجه نرم می‌کرد. پیام‌رسان سروش به عنوان محبوب‌ترین پیام‌رسان داخلی چند روزی با اختلال گسترده مواجه بود که باعث اعتراض شدید مدیر سروش شد.
وزارت ارتباطات به مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی عمل کند
بعد از اینکه در روزهای اخیر پیام‌رسان‌های داخلی با اختلال جدی مواجه شدند، مسؤولان پیام‌رسان‌ها از مسؤولان دولت انتقاد کردند و علت اختلال را اختصاص نیافتن برخی امکانات و تسهیلات دانستند اما وزیر ارتباطات اعلام کرد تمام امکانات و زیرساخت‌ها در اختیار این پیام‌رسان‌ها از جمله پیام‌رسان سروش قرار گرفته است. میثم سیدصالحی، مدیر پیام‌رسان سروش در این باره توضیح داد: درباره حمایت‌هایی که باید از پیام‌رسان‌های داخلی انجام می‌شده؛ این موضوع بر اساس مصوبات سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی بوده که مصوبه شورای عالی فضای مجازی است و ما هم انتظارمان چیزی خارج از بند 2 این مصوبه که حمایت‌های وزارت ارتباطات در آن ذکر شده است، نیست. سیدصالحی در ادامه افزود: در این حمایت‌ها چندین مورد اشاره شده است که بنا بوده در 3 سطح ابتدایی، میانی و سطح ملی خدمات، امکانات و تسهیلاتی در اختیار پیام‌رسان‌های داخلی قرار بگیرد. وی افزود: به گفته وزیر ارتباطات الان پیام‌رسان سروش بیش از 7 میلیون نصب فعال دارد و طبق همان مصوبات، پیام‌رسان سروش عملا پیام‌رسانی در سطح ملی به حساب می‌آید اما تسهیلاتی که الان ما می‌خواهیم چیزهایی نیست که در اختیار پیام‌رسان سروش است و مواردی مانند ارسال پیامک
پر سرعت از خواسته‌های ماست.مدیر پیام‌رسان سروش تصریح کرد: ما در حوزه فضای لازم برای نگهداری سرورهای‌مان بارها تقاضا کردیم فضایی خارج از مرکز انقلاب اسلامی با توجه به تجمیع ارتباطات‌مان که در این مرکز وجود دارد، برای ما کاربردی نیست. سیدصالحی در پایان افزود: ما 8 «رک» در مرکز انقلاب یا مرکز امام تقاضا کردیم که تاکنون نتوانسته ایم از این تسهیلات استفاده کنیم و در اختیار ما قرار نگرفته است. اینها هم چیزهایی نیست که ما گفته باشیم، مصوبات شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات است و ما تنها تقاضای‌مان این است که این مصوبات عملیاتی شود.
واکنش وزیر ارتباطات
واکنش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در برابر انتقادهای مدیران پیام‌رسان‌های داخلی در نوع خود عجیب بود و او یکی از پیام‌رسان‌ها را متهم به پروپاگاندا کرد و گفت: این پیام‌رسان به جای حل فنی مشکل، موضوع را به عملیات روانی کشانده است. به گزارش مهر، محمدجواد آذری جهرمی در جمع خبرنگاران درباره شائبه قطع خدمات زیرساختی برای شبکه پیام‌رسان بومی سروش، اظهار داشت: هم‌اکنون تنها یک پیام‌رسان در کشور نداریم و ۵ پیام‌رسان بومی در حال فعالیت هستند که یکی از آنها به صورت مرتب به جای اینکه مساله را در جلسات فنی حل کند، بحث را به عملیات روانی می‌کشاند که به نظر می‌رسد این نه به سود آنها و نه به سود کشور خواهد بود. بالاترین مقام ICT کشور تصریح کرد: همکاران ما در وزارت ارتباطات و اپراتورها بنا را بر همکاری کامل با پیام‌رسان‌های بومی گذاشته‌اند و این مصوبه را به عنوان یک تکلیف ملی پیگیری می‌کنند اما مدلی که این پیام‌رسان بومی در حال پیگیری مطالبات خود است، خیلی مرسوم نبوده و ایجاد ذهنیت منفی می‌کند و تاثیر منفی دارد. وزیر ارتباطات با اشاره به اخباری که از سوی پیام‌رسان بومی سروش مبنی بر عدم همکاری وزارت ارتباطات در ارائه زیرساخت‌ها منتشر شده است، گفت: اگر مشکلی وجود دارد باید با منطق، استدلال و استناد به زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات منتقل شود. هم اکنون ۴ پیام‌رسان دیگر بخوبی کار می‌کنند و تنها یک پیام‌رسان که ادعایی داشته و امروز به ادعایش نرسیده، شروع به پروپاگاندا کردن می‌کند.
واقعیت چیست؟
با وجود اینکه وزیر ارتباطات مسؤولان پیام‌رسان داخلی سروش را متهم به پروپاگاندا می‌کند اما بررسی عملکرد دولت نشان می‌دهد پیام‌رسان‌های داخلی برای توسعه فعالیت خود با مشکلات و موانع بسیاری مواجه هستند. حدود 20 روز پس از فیلتر شدن تلگرام در ایران و فراهم شدن بیشتر امکان رقابت برای پیام‌رسان‌های داخلی، طبق اطلاعات کسب شده از 6 پیام‌رسان مشخص می‌شود به‌رغم انجام اقدامات خوب اما هنوز شرایط آنطور که باید فراهم نشده است. بنا براین گزارش 6 تکلیف تخصیص رک، پهنای باند 5Gb/s اینترنت، پهنای باند 50Gb/s ترافیک داخل، وام 5 میلیارد تومانی، یک سوم شدن قیمت پهنای باند و منابع پردازشی (CPU, Storage) از 6 پیام‌رسان سروش، ایتا، گپ، بله، آی گپ و بیسفون مورد سوال قرار گرفته است. در زمینه تخصیص رک، سازمان زیرساخت اعلام کرده در برج میلاد تعداد 3 رک به پیام‌رسان‌ها داده شود. از طرفی گفته شده پهنای باند تنها در برج میلاد داده می‌شود و نه در دیتاسنترهای پیام‌رسان‌ها. یعنی هر پیام‌رسان باید در برج میلاد میزبانی کند تا پهنای باند دریافت کند. در نهایت تنها آی گپ و بیسفون آن را دریافت کرده‌اند و سروش نیز به واسطه شرکت سروش رسانه در LCT رک گرفته است.
از پهنای باند 50Gb/s ترافیک داخل وعده داده شد تنها سروش آن هم به میزان 10G در برج میلاد و 2*10G در LCT و ایتا به میزان 10G دریافت کرده‌اند. وام 5 میلیارد تومانی را به دلیل بازپرداخت 8 درصدی، برخی از پیام‌رسان‌ها نتوانستند دریافت کنند، زیرا این حوزه ریسک بالایی دارد و هنوز به سوددهی نرسیده‌اند که بتوانند 8 درصد بازپرداخت داشته باشند. در نهایت سروش، بیسفون و گپ این وام را دریافت کرده‌اند. یک‌سوم شدن قیمت پهنای باند برای همه پیام‌رسان‌ها اعمال شده اما در برخی اپراتورها به صورت ناقص اعمال می‌شود که نیازمند بررسی بیشتر و دقیق‌تر است. منابع پردازشی (CPU, Storage) به دلیل عدم آمادگی فنی دیتاسنترهای وزارت ارتباطات موفق به دریافت نشده‌اند البته بیسفون 40 سرور دریافت کرده است. بر این اساس، به‌رغم وعده‌های مکرر دولت و وزارت ارتباطات در ارائه خدمات و زیرساخت‌های فنی حداقلی به پیام‌رسان‌های داخلی برای رقابت با یک پیام‌رسان خارجی چند میلیارد دلاری، به نظر می‌رسد حتی برای اجرای این وعده‌های حداقلی و اندک هم در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اراده جدی وجود ندارد.